تهران در آستانه نوروز؛ شهری که فراموش کرده به مردمش شادی بدهد/ مدیریت شهری پایتخت نیاز به نگرش نوین دارد

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، وقتی به آخرین ماه سال نو میلادی در کشورهای مختلف  نگاه می کنیم ، همه جا را رنگ و شادی و عطر عید فرا گرفته است و برای نشاط مردم در شهر برنامه ریزی شده و سعی مدیران شهری این است که از عید را به کوچه و شهر بیاورند و آغاز سال نو میلادی را بهانه ای کنند برای سرزنده کردن روح و روان مردم.

اما تهران، پایتخت ایران، در روزهای اسفند به وضوح در سایه‌ای از بی‌تفاوتی و بی‌روحی قرار گرفته است. در  شهر هیچ خبری از فضای شاداب و روحیه‌ای جشن‌محور نیست. به جای این که تهران به رنگ و بوی عید مزین شود، شهری آلوده، خاک گرفته و بدون هیچ علامتی از شادی یا تغییرات محسوس در آن دیده می‌شود. این همان شهری است که مردم آن در آستانه نوروز، بیش از هر چیزی به خانه‌تکانی نیاز دارند؛ نه فقط خانه‌ها، بلکه خودِ شهر.

آیا شهرداری تهران برای "فضای شهری شاداب" برنامه‌ای دارد؟

اگر به روند کار شهرداری تهران نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که بیشتر درگیر مسائل روزمره و مشکلات ساختاری است. اما برای یک مدیر شهری که در چنین شهری مسئولیت دارد، باید درک درستی از مفاهیم مدیریت شهری و ارتباط آن با روحیه و وضعیت روانی شهروندان داشته باشد. در این بین، چیزی که بیشتر از هر زمان دیگری به چشم می‌آید، بی‌توجهی به یکی از اصول مهم مدیریت شهری به نام "فضای شهری" است. این فضا نه فقط از لحاظ فیزیکی، بلکه از منظر روانی و اجتماعی باید با تغییرات فصلی و فرهنگی هماهنگ باشد. آن‌طور که به نظر می‌رسد، شهرداری تهران هیچ برنامه‌ای برای خلق فضای شهری شاداب و انرژی‌بخش در روزهای پایانی سال ندارد.

تداخل شب‌های قدر و نوروز؛ فرصتی برای طراحی همزمان شادی و غم

امسال یک اتفاق مهم فرهنگی در آستانه نوروز رخ داده است. شب‌های قدر، که یکی از بزرگ‌ترین مناسبت‌های مذهبی کشور است، با روزهای نزدیک به نوروز همزمان شده‌اند. این تداخل به معنای فرصتی طلایی برای ایجاد "فضای دوگانه" در شهر است؛ فضایی که همزمان به شهروندان امکان تجربه شادی پیش از عزاداری‌ها و درک معنای عمیق غم را بدهد. این یک چالش و در عین حال یک فرصت برای مدیران شهری است تا با توجه به نیازهای روانی مردم، فضای شهر را به گونه‌ای طراحی کنند که هم شادی و هم غم در کنار هم، در تعادل و هماهنگی قرار بگیرند.

ولی در تهران، به جای این‌که از این فرصت استفاده شود، فضای شهری همچنان بی‌روح و بدون برنامه است. آیا نمی‌توانست شهرداری از همین روزهای اول اسفند، با ایجاد برنامه‌های شهری جشن‌محور، این فضای غمگین را به فضایی سرزنده و شاد تبدیل کند؟ قطعاً می‌توانست.

توجه به "شادی اجتماعی" به اندازه "خانه‌تکانی شهری" ضروری است

یکی از مسائل مهم در مدیریت شهری، توجه به "شادی اجتماعی" است. مفهومی که نه تنها به جنبه‌های فیزیکی شهر، بلکه به شرایط روحی و روانی شهروندان نیز توجه دارد. در شرایطی که آلودگی هوا و زباله‌ها فضای عمومی تهران را احاطه کرده، شهرداری به جای تمرکز بر پاکسازی محیط زیست و ایجاد فضای بصری دل‌نشین برای شهروندان، انگار فقط منتظر است که خانه تکانی‌ها را به روزهای آخر اسفند موکول کند. این همان اشتباه بزرگی است که باعث می‌شود مردم تهران، در حالی که منتظر نوروز هستند، نه تنها از فضای جشن و سرور بی‌بهره باشند، بلکه حتی از محیطی پاکیزه و دلپذیر نیز محروم باشند.

مدیریت شهری، نیاز به نگرش نوین دارد

در علم مدیریت شهری، یکی از اصول اساسی "طراحی فضای شهری" است. این فضا باید به گونه‌ای باشد که احساسات و نیازهای اجتماعی و روانی مردم را برآورده کند. وقتی تهران در آستانه نوروز هنوز درگیر مشکلات زیست‌محیطی و آلودگی است، این نشان می‌دهد که شهرداری هنوز نتواسته است یک نگرش جامع و مبتنی بر روحیه شهروندان را در برنامه‌های خود جای دهد. "فضای شهری شاداب" نه فقط با طراحی فیزیکی فضاها بلکه با برنامه‌ریزی‌های روان‌شناختی و اجتماعی شکل می‌گیرد.

شهرداری تهران، آیا می‌دانی مردم به شادی نیاز دارند؟

شهرداری تهران باید به این نکته توجه کند که مردم شهر فقط به یک خانه‌تکانی فیزیکی نیاز ندارند، بلکه به یک "خانه‌تکانی روانی" هم احتیاج دارند. وقتی فضاهای عمومی شهر در هم آمیخته با زباله‌ها، آلودگی‌ها و کثیفی‌ها باشند، این تنها چیزی است که مردم می‌بینند. در چنین فضایی، چگونه می‌توان از مردم خواست که در شب‌های قدر با دل شاد و سبک، در کنار عزاداری‌ها به مراسم معنوی بپردازند؟

اگر شهرداری تهران به این واقعیت‌ها توجه کند که مردم برای تجربه شادی و سرزندگی به فضایی نیاز دارند که هم از لحاظ بصری و هم از نظر روحی، دل‌نشین باشد، شاید بتواند به تعادل در ایجاد فضای شهری مناسب دست یابد. زمانی که تهران بتواند در روزهای اول اسفند از فضای کثیف و بی‌روح خود فاصله بگیرد و شهری پر از رنگ، نشاط و امید بسازد، تنها آن‌گاه است که مردم می‌توانند به درستی در جشن‌های نوروزی و عزاداری‌های شب‌های قدر شرکت کنند و درک عمیق‌تری از این دو حس متفاوت داشته باشند.

شهرداری تهران باید درک کند که آماده شدن شهر برای عید نوروز به این معنی نیست که در آخرین روزها اسفند ماه چند تخم مرغ رنگ شده را از انبار خارج کند و گوشه به گوشه شهر بگذارد و تمام.

 زمان تغییر در تهران فرارسیده است

اگر تهران می‌خواهد به پایتختی شاداب و سرزنده تبدیل شود، باید به شهروندانش شادی بدهد. این شادی نه تنها از زیباسازی محیطی، بلکه از ایجاد فضایی اجتماعی و روانی سالم ناشی می‌شود. شهرداری باید این نکته را درک کند که تنها با خانه‌تکانی فیزیکی نمی‌توان به روحیه مردم تهران انرژی داد؛ بلکه برای خلق شهری شاداب و با نشاط، باید در طراحی فضای شهری به ابعاد اجتماعی، فرهنگی و روانی مردم نیز توجه کرد.

شهرداری چه کارهایی می تواند انجام دهد؟

برای آماده کردن شهر تهران و شاد کردن مردم در روزهای اسفند و نزدیک شدن به عید سال نو، شهرداری می‌تواند اقدامات مختلفی را انجام دهد. برخی از این اقدامات عبارتند از:

    تزئینات و نورپردازی:

        برپایی چراغ‌های زینتی در خیابان‌ها و پارک‌ها، به ویژه در مکان‌های مهمی مانند میدان‌ها، خیابان ولیعصر و محله‌های مرکزی.

        استفاده از نمادهای نورانی مانند درختان، گل‌ها و تصاویر مرتبط با نوروز در معابر عمومی.

    برگزاری جشن‌ها و رویدادهای فرهنگی:

        سازماندهی جشن‌های نوروزی با رعایت محدودیت‌های قانونی و فرهنگی، مانند برگزاری مراسم موسیقی و رقص محلی در فضاهای عمومی و پارک‌ها.

        دعوت از هنرمندان برای اجرای برنامه‌های شاد در میدان‌ها و مراکز فرهنگی شهر.

    بازارهای نوروزی و نمایشگاه‌های صنایع دستی:

        راه‌اندازی بازارهای نوروزی در نقاط مختلف شهر برای عرضه صنایع دستی و محصولات محلی.

        برگزاری نمایشگاه‌هایی با موضوع نوروز، در معرض دید عموم برای ارتقاء آگاهی فرهنگی و استقبال از بهار.

    پاکسازی و زیباسازی فضای شهری:

        پاکسازی معابر، پارک‌ها و فضاهای عمومی از زباله‌ها و ناپاکی‌ها.

        رنگ‌آمیزی و تعمیر تابلوهای شهری و ساماندهی مبلمان شهری.

    طرح‌های اجتماعی و خدماتی:

        برنامه‌های مشاوره‌ای و خدماتی برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر در آستانه عید، مانند توزیع بسته‌های معیشتی در مناطق محروم.

    پروژه‌های مربوط به حمل و نقل:

        ارتقای خدمات حمل و نقل عمومی با افزایش تعداد اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها، و نیز برقراری مسیرهای ویژه برای مسافران در ایام شلوغ.

        طراحی طرح‌هایی برای کاهش ترافیک و سهولت دسترسی به مراکز خرید و تفریحی در روزهای منتهی به نوروز.

این اقدامات می‌تواند همزمان با حفظ فرهنگ ایرانی و قوانین کشور، احساس شادابی و نشاط را در شهروندان تهران ایجاد کند و شرایط خوبی برای استقبال از نوروز فراهم آورد.