آیا اهدای خون از اتباع داریم؟

به گزارش رکنا، دکتر مصطفی جمالی در نشست خبری «فجر سلامت» که امروز برگزار شد، اظهار کرد: من بر این باور هستم که اهداکنندگان خون به عنوان «سرداران گمنام سلامت» هستند. اهدای خون از ۱۸ سالگی آغاز می‌شود و می‌تواند تا ۶۵ سالگی ادامه داشته باشد. خون می‌تواند به ۳ محصول شود و همچنین داروهای مشتق از پلاسما نیز از پلاسمای خون‌های اهدایی گرفته می‌شود.

وی با بیان اینکه اهدای خون در کشور به صورت ۱۰۰درصد داوطلبانه است، توضیح داد: اهدای خون در کشورهای محدودی به صورت ۱۰۰درصد داوطلبانه است. اهداکنندگان خون، همواره سازمان انتقال خون را یاری کرده‌اند و در کنار سازمان حضور داشته‌اند. اهداکنندگان خون می‌توانند جان افراد بسیاری را با اهدای خون مستمر نجات دهد. اهداکنندگان خون مستمر، انسان‌های ارزشمندی هستند و توجه به این گروه به معنای حفظ سرمایه‌های اجتماعی است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه پرسنل سازمان انتقال خون به عنوان سربازان گمنام نظام سلامت هستند، گفت: پرسنل نظام سلامت نیز بسیار خدمت‌رسانی می‌کنند. دریافتی یک پزشک سازمان انتقال خون حدود ۲۵ میلیون تومان است. یک پزشک سازمان انتقال خون با اقداماتی که طی دوران خدمت خود انجام می‌دهد، می‌تواند جان ۸۰۰هزار نفر را نجات دهد.

جمالی درباره معیشت پرسنل سازمان انتقال خون اظهار کرد: من از دولت می‌خواهم که به معیشت پرسنل سازمان انتقال خون توجه شود. این روزها، پرستاران در کانون توجه قرار گرفته‌اند، من از دولت می‌خواهم که به معیشت پرسنل سازمان انتقال خون نیز توجه کند.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با اشاره به «سند چشم‌انداز ۱۴۰۴» گفت: براساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، کشور می‌بایست در بسیاری از حوزه‌ها به عنوان کشور برتر منطقه شناخته شود. سازمان انتقال خون توانسته است به سازمان برتر در سطح منطقه و جهان در سال جاری تبدیل شود. سازمان انتقال خون ایران، همگام با کشورهای پیشرفته دنیا پیش‌ می‌رود.

وی با بیان اینکه به تمام وعده‌های خود عمل کرده‌ام، تصریح کرد: اگرچه با مشکلات اعتباری و تحریم مواجه بوده‌ایم اما به وعده‌های خود عمل کرده‌ایم. بسیاری از کارهایی که در سال‌های گذشته و بدون تحریم بر زمین مانده بود، به سرانجام رسانده‌ایم. هنکامی که هدایت سازمان انتقال خون را در دست گرفتم بسیاری از کارهایی که به مدت ۲۰ سال برزمین مانده را به سرانجام رسانده‌ام.

مدیرعامل سازمان انتقال خون درباره «نوکلوییک اسید تست» (نت) گفت: آزمایش نت را در کشور اجرا می‌کنیم. اگرچه مرحله مصاحبه به منظور اهدای خون بسیار سخت است و حدود ۲۰ درصد در مرحله مصاحبه حذف می‌شوند، اما این احتمال  وجود دارد که از ابتلا به ویروس HIV مطلع نباشند. آزمایش «نت» در گذشته انجام نمی‌شد و متاسفانه افرادی به بیماری مبتلا می‌شدند. به واسطه انجام تست نت، موارد بسیاری مبتلا به هپاتیت و ۲ مورد ایدز شناسایی شده‌اند.

جمالی افزود: کشورهای حوزه خلیج‌فارس، حدود ۱۵ سال است که آزمایش نت را انجام می‌دهند حدود دو سال است که از عمر این آزمایش در کشور می‌گذرد.

وی با بیان اینکه غربالگری آنتی‌بادی خون‌های اهدایی از دیگر مواردی است که توسط سازمان انتقال خون انجام می‌شود، توضیح داد: آنتی‌بادی موجود در خون‌های اهدایی گاها برای نوزادان خطرناک است و می‌توانست جان نوزاد را بگیرد. سازمان انتقال خون از ابتدای سال جاری نسبت به انجام تست آنتی‌بادی اقدام کرده است.

جمالی با بیان اینکه «تعیین فنوتیپ» از دیگر اقدامات سازمان انتقال خون است، گفت: علاوه بر گروه‌های اصلی، گروه‌های فرعی خون نیز وجود دارد. برخی از صاحبان گروه‌های خونی فرعی به بیماری تالاسمی مبتلا هستند و تا پایان عمر می‌بایست خون دریافت کنند. پیش از انجام تعیین فنوتیپ، این احتمال وجود داشت که میزان هموگلوبین افراد مبتلا به تالاسمی پس از تزریق خون افزایش نیابد؛ چرا که ممکن بود خون مناسب با گروه خونی نباشد. پس از انجام تعیین فنوتیپ، گروه‌های فرعی نیز تسخیص داده می‌شوند.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با اشاره به اجرای اتوماسیون در سازمان انتقال خون گفت: اتوماسیون سازمان انتقال خون از سال گذشته در تمام مجموعه‌های سازمان در حال اجرا است. اجرای اتوماسیون در سازمان انتقال خون یک دستاورد بزرگ است.

جمالی با بیان اینکه میزان بانک اطلاعاتی HLA سازمان انتقال خون حدود ۴۰هزار است، اظهار کرد: بانک اطلاعاتی HLA در ارتباط با سلول‌های بنیادی خونساز است و اهمیت بسیار زیادی دارد. بیمارانی که نیازمند پیوند سلول‌های بنیادی خونساز هستند، نمونه سلول‌های بنیادی خونساز می‌بایست با سلول‌های آنها تطابق کامل داشته باشد. میزان بانک اطلاعاتی HLA کشور می‌بایست ۲ میلیون باشد. میزان بانک اطلاعاتی کشور ترکیه یک میلیون و کشور آلمان ۱۲ میلیون است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه برای تقویت بانک اطلاعاتی HLA می‌بایست از روش جدید NGS استفاده کنیم، توضیح داد: روش NGS، یک روش جدید است و مصوب شده که کار خود را برای تقویت بانک اطلاعاتی HLA با استفاده از روش NGS با ۱۰ هزار مورد آغاز کنیم.

جمالی ادامه داد: ساختار ژنتیکی ایرانیان با دیگر کشورها متفاوت است و به همین دلیل نمی‌توانیم از بانک اطلاعاتی کشورهای دیگر کمک بگیریم. اگر حمایت‌ها از سازمان انتقال خون صورت گیرد، سازمان انتقال خون این ظرفیت را دارد که میزان بانک HLA را به ۵ میلیون طی یک سال برساند. توسعه بانک اطلاعاتی HLA با روش NGS در برنامه توسعه آمده است.

وی با بیان اینکه "Cross Match" طی ماه‌های آینده در سازمان انتقال خون اجرا می‌شود، توضیح داد: اگرچه پلاکت را دریافت می‌کردیم اما آن را آزمایش نمی‌کردیم. سازمان انتقال خون در نظر دارد که با Cross Match نسبت به انجام آزمایش پلاکت اقدام کند و این موضوع طی ماه‌های آینده عملیاتی می‌شود.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه استفاده از کیسه‌های فیلتردار یک امر ضروری است، تصریح کرد: عمر گلبول‌های سفید خون حدود ۲۴ ساعت است. وجود گلبول سفید در خون و تزریق آن به بیماران می‌تواند سبب بروز عارضه و گاهی مرگ بیماران شود. میزان مرگ افراد در عمل جراحی قلب بدون استفاده از کیسه‌های خون فیلتردار سه نفر از هر ۱۰۰ نفر است و این میزان بدون استفاده از کیسه‌های خون فیلتردار به ۶ نفر از هر ۱۰۰ نفر می‌رسد.

جمالی با بیان اینکه میزان استفاده از کیسه‌های خون فیلتردار ۸۰ درصد است، اظهار کرد: سازمان انتقال خون در نظر دارد که میزان استفاده از کیسه‌های خون فیلتردار را به ۱۰۰ درصد برساند.

وی درباره میزان ذخایر خون توضیح داد: هنگامی که هدایت سازمان انتقال خون را بر عهده گرفتم، متوسط ذخایر خونی کشور حدود چهار روز بود که این میزان را به ۸ روز رساندیم. در حال حاضر، متوسط ذخایر خونی کشور حدود ۷ روز است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون درباره پاسخگویی به نیاز مراکز درمانی گفت: هنگامی که هدایت سازمان انتقال خون را در دست گرفتم، پاسخگوی ۸۵ درصدی نیاز مراکز درمانی بودیم. در حال حاضر، پاسخگوی ۱۰۰ درصدی مراکز درمانی هستیم. هیچ عملی در مراکز درمانی کشور به واسطه کمبود خون متوقف نشده است.

جمالی با بیان اینکه برخی خون‌ها به دریافت اشعه نیاز دارند، تصریح کرد: سازمان انتقال خون با همکاری سازمان انرژی اتمی نسبت به ساخت دستگاه‌های اشعه اقدام کرده است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه خون و فرآورده‌های خونی می‌بایست در دمای بسیار پایین نگهداری شوند، گفت: یک شرکت دانش‌بنیان با مراجعه به سازمان انتقال خون نسبت به تولید دستگاه‌های نگهداری مراجعه کرده و اقدامات در دست انجام است.

جمالی در بخش دیگری از صحبت‌هایش، با بیان اینکه افراد بسیاری در حوادث ترافیکی جان خود را از دست می‌دهند، گفت: سازمان انتقال خون با همکاری سازمان اورژانس کشور در نظر دارد که آمبولانس‌های کشور را به گروه خونی Oمنفی تجهیز کند تا بیمار نیازمند تزریق خون در محل حادثه خون دریافت کند و از مرگ وی جلوگیری شود.

وی درباره ساخت دستگاه‌های سردخانه سیار توضیح داد: سردخانه‌های سیار توسط یک شرکت ساخته شده و برخی از کشورهای همسایه نیز خواهان این سردخانه‌ها هستند.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه حمایت از محصولات داخلی از اهمیت فراوانی برخوردار است، تصریح کرد: یک شرکت دانش‌بنیان نسبت به ساخت دستگاه «هموگلوبین متر» اقدام کرده که این محصول با دستگاه‌های تولیدی کشورهای پیشرفته رقابت می‌کند.

جمالی با بیان اینکه زیرساخت‌ها را در کانون توجه قرار داده‌ایم، گفت: من در بازدیدهای دوره‌ای از واحدهای انتقال خون کشور با مشکلات پرسنل آشنا شدم. یکی از واحدهای انتقال خون در یکی از استان‌های کشور به واسطه اینکه از شرایط نامناسبی برخوردار بود، تعطیل و به مکان دیگر منتقل شد. همچنین سردخانه‌ای با ظرفیت ۱۰۰هزار لیتر در قزوین و سردخانه دیگر با ظرفیت ۶۰ هزار لیتر در اراک با استفاده از ظرفیت خیرین ایجاد کردیم.

وی درباره اهمیت داروهای مشتق از پلاسما توضیح داد: داروهای متعددی مانند فاکتورهای ۸ و ۹، آلبومین و IVIG جزو داروهای مشتق از پلاسما هستند. بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو، به یک میلیون و 500 هزار لیتر پلاسما برای تولید داروهای مشتق از پلاسما نیاز داریم. میزان پلاسمایی که از خون جدا می‌شد به طور متوسط حدود ۱۸۰ هزار لیتر بود که این میزان را به ۴۰۰ هزار لیتر رسانده‌ایم. همچنین میزان پلاسمایی که در مراکز خصوصی جداسازی می‌شود نیز حدود ۳۵۰ هزار لیتر است که با پلاسمای جداسازی شده در سازمان انتقال خون به ۷۵۰ هزار لیتر می‌رسد.

جمالی ادامه داد: در نامه‌ای خطاب به وزیر بهداشت اعلام کرده‌ام سازمان انتقال خون می‌تواند میزان پلاسماگیری را به ۱۲۰هزار لیتر افزایش دهد و این قابلیت را دارد که این میزان را به یک میلیون لیتر طی سال‌های آینده برساند.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه کشور به پالایشگاه خون نیاز دارد، توضیح داد: پلاسما به خارج از کشور ارسال می‌شد و داروهای مشتق از پلاسما به کشور باز می‌گشت. میزان داروی دریافتی به میزان پلاسمای ارسال شده نبود و کشورهایی که پلاسمای ایرانی‌ها را دریافت می‌کردند، معمولاً داروهای فاکتورهای ۸ و ۹ را در اختیار ما قرار می‌دادند و داروهایی مانند آلبومین و IVIG را به کشور نمی‌دادند.

وی ادامه داد: در حال حاضر، دو پالایشگاه با ظرفیت اسمی ۱۵۰هزار و ۳۵۰هزار لیتر در کشور فعالیت می‌کنند. باز هم تاکید می‌کنم که کشور به پالایشگاه خون نیاز دارد تا بتوانیم داروهای مورد نیاز مشتق از پلاسما را در کشور تولید کنیم.

جمالی با بیان اینکه معاونت اجتماعی با موافقت سازمان اداری و استخدامی در سازمان انتقال خون ایجاد شده، توضیح داد: ایجاد معاونت اجتماعی در سازمان انتقال خون یک دستاورد بسیار مهم است؛ چرا که این معاونت توانسته از ظرفیت خیرین به خوبی استفاده کند و همکاری‌های مناسبی با دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و سایر ارگان‌ها داشته باشد.

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: سازمان انتقال خون توانسته است به دستاوردهای فراوانی نایل‌ آید. به دلیل اینکه سازمان انتقال خون توانسته است در زمینه خون‌های نادر به موفقیت‌هایی نایل آید، تنها کشور اسلامی عضو انجمن جهانی خون‌های نادر است. انجمن جهانی خون‌های نادر، ۱۵ عضو دارد و سازمان انتقال خون ایران از اعضای این انجمن جهانی است.

وی درباره طراحی نرم‌افزار جامع انتقال خون گفت: طراحی نرم‌افزار جامع سازمان انتقال خون به پایان رسیده و در نظر داریم این نرم‌افزار را با نرم‌افزار بیمارستانی کشور ادغام کنیم. اتصال نرم‌افزار جامع انتقال خون با دانشگاه‌های علوم پزشکی «تهران» و «ایران» انجام شده است. هدف از نرم‌افزار جامع انتقال خون این است که خون اهدایی را از زمان اهدا تا تزریق به بیمار رصد کنیم.

جمالی با بیان اینکه موسسه آموزشی و پژوهشی از سازمان خون انتقال یک طرح تحقیقاتی در دست دارد، تصریح کرد: این پروژه حدود ۶۰ درصد پیشرفت کرده و امیدواریم که طی دو سال آینده به نتیجه برسد. اگر این پروژه به نتیجه برسد، یکی از پروژه‌های بزرگ سازمان انتقال خون به سرانجام رسیده است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون در پاسخ به پرسش ایسنا درباره اقدامات این سازمان به منظور افزایش تعداد زنان اهداکننده خون گفت: آمار زنان اهداکننده خون در کشور کم است و این آمار کمتر از ۵ درصد برآورد شده است؛ ایندرحالیست که این آمار در کشورهای فرانسه، آمریکا و نپال بسیار زیاد است. به نظر می‌رسد که تعداد پایین زنان اهداکننده خون در کشور در مسائل روحی و روانی ریشه دارد. به طور مثال، ترس از کم‌خونی از علل  اهدای پایین خون توسط زنان است. همچنین کم خونی در برخی از استان‌های کشور رایج است و به همین دلیل میزان اهدای خون زنان پایین است.  اگرچه اقداماتی به منظور افزایش تعداد زنان اهدا کننده خون انجام داده‌ایم اما میزان اهدای خون توسط زنان به حد مطلوب نرسیده است.

جمالی ادامه داد: سازمان انتقال خون انتظار دارد که میزان اهدا توسط زنان به ۳۰ درصد برسد. البته اهدای خون زنان در دوران جنگ تحمیلی نسبت به اکنون بیشتر بوده است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه میزان اهدای خون توسط جوانان نیز می‌بایست افزایش یابد، تصریح کرد: جمعیت در حال پیر شدن است و این موضوع بر ضرورت اهدای خون توسط جوانان تاکید می‌کند. در حال حاضر، اغلب افرادی که خون اهدا می‌کنند ۳۰ تا ۴۰ سال دارند؛ همچنین تعدادی از اهداکنندگان خون مستمر به واسطه اینکه به ۶۵ سالگی می‌رسند از پروسه اهدای خون خارج می‌شوند. اگر به اهدای خون توسط جوانان توجه نکنیم، این احتمال وجود دارد که طی ۱۰ سال آینده در زمینه ذخایر خونی دچار مشکل شویم.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر ایجاد باشگاه خون O منفی گفت: سازمان انتقال خون با همکاری هلال احمر و سازمان بسیج مستضعفین نسبت به ایجاد زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری اطلاعات افراد دارای گروه‌های خونی منفی اقدام کرده و این موضوع در حال انجام است.

جمالی با بیان اینکه صادر و واردکردن خون به کشورها ممنوع است، توضیح داد: براساس استانداردهای بین‌المللی، ورود و خروج خون به کشورها ممنوع است. هیچ خونی به کشور وارد نشده و دلیل این موضوع جلوگیری از شیوع بیماری در کشور است. گاهی‌اوقات، خون در شرایط بحرانی مانند گروه‌های خونی نادر به کشورهای دیگر رسال می‌شود؛ اگر فقط یک نفر در جمعیت ۵۰۰۰ نفره دارای یک گروه خونی باشد آن گروه خونی، گروه خونی نادر است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون ادامه داد: موضوع خون‌های آلوده در چند سال گذشته مطرح شد. هیچ خونی به کشور وارد نشده و موضوع ورود خون‌های آلوده به کشور مربوط به داروهای مشتق از پلاسما است که به کشور وارد شد. به دلیل آلوده بودن این داروها، تعدادی از شهروندان ایرانی به بیماری ایدز مبتلا شدند. وقوع چنین مسائلی سبب شده که سازمان انتقال خون خواهان ایجاد پالایشگاه خون در کشور باشد.

جمالی همچنین در پاسخ به پرسشی درباره حجامت نیز توضیح داد: برخی افراد از زبان ائمه اظهار می‌کنند که انجام حجامت ثواب دارد. سازمان انتقال خون این موضوع را با علما مطرح کرده و آنها موضوع ثواب حجامت را رد کرده‌اند. همچنین برخی معتقدند که انجام حجامت سبب دفع خون کثیف می‌شود این درحالیست که به لحاظ علمی، چنین موضوعی به هیچ وجه صحت ندارد. البته برخی متخصصان طب سنتی، انجام حجامت را تجویز می‌کنند و سازمان انتقال خون با این موضوع مشکلی ندارد و با انجام حجامت به روش غیراصولی مخالف است. افرادی که حجامت انجام می‌دهند تا یک سال نمی‌توانند خون اهدا کنند.

جمالی همچنین درباره ممنوعیت‌های اهدای خون نیز گفت: برخی افراد به دلیل حفظ سلامت خود مانند افراد مبتلا به کم‌وزنی نمی‌توانند خون اهدا کنند. همچنین مصرف برخی داروها سبب می‌شود که فرد نتواند خون اهدا کند. به طور مثال، پنی‌سیلین جزو داروهایی است که فرد با استفاده از این دارو نمی‌تواند تا مدتی خون اهدا کند؛ چرا که این دارو می‌تواند سبب ایجاد حساسیت شود.

وی همچنین با اشاره به مجدد به اهدای خون داوطلبانه در کشور ادامه داد: سازمان انتقال خون در نامه‌ای به وزیر بهداشت ارائه بسته‌های تشویقی مانند کارت تخفیف مترو و ارائه یک روز مرخصی به اهداکنندگان خون را تقاضا کرده است. این موضوع می‌بایست مورد بررسی قرار گیرد.

جمالی درباره بسته تغذیه‌ای به اهداکنندگان خون نیز گفت: سازمان انتقال خون با استفاده از متخصصان طب سنتی در نظر دارد یک نوشیدنی در اختیار اهداکنندگان خون قرار دهد و این نوشیدنی را جایگزین آبمیوه‌های کنونی کند.

مدیرعامل سازمان انتقال خون در پاسخ به سوالی درباره کمبود ذخایر خونی گفت: سازمان انتقال خون در زمینه ذخایر خونی دچار کمبود نشده است و ذخایر خونی کشور حدود ۷ روز است. نسبت به صدور فراخوان اقدام کردیم تا از کاهش ذخایر خونی و بروز شرایط بحرانی جلوگیری شود.

وی در پاسخ به پرسشی درباره اهدای خون توسط اتباع نیز گفت: بر اساس استانداردهای بین‌المللی و جلوگیری از شیوع بیماری در کشور از خونگیری از اتباع خودداری می‌کنیم. به طور مثال، بیماری سل در کشور افغانستان شایع است و به دلیل جلوگیری از شیوع این بیماری در کشور از اتباع خون دریافت نمی‌کنیم.

جمالی ادامه داد: همچنین ایرانیانی که به مدت طولانی در کشورهای خارجی حضور داشته‌اند تا مدتی نمی‌توانند نسبت به اهدای خون اقدام کنند.

مدیرعامل سازمان انتقال در پاسخ به پرسشی درباره دریافت خون از افراد مشکوک به مالاریا توضیح داد: اگر افرادی که به استان‌هایی که پشه مالاریا در آن مستقر است سفر کرده باشند تا یک سال نمی‌توانند خون اهدا کنند.

جمالی با بیان اینکه سازمان انتقال خون به نیروی انسانی نیاز دارد، توضیح داد: سازمان انتقال خون با سازمان اداری و استخدامی به منظور جذب نیروی تازه نفس جلساتی برگزار کرده است و درخواست جذب ۱۲۰۰ نیروی جدید در سال آینده را داریم و اگر با جذب این تعداد موافقت شود، می‌توانیم روزهای جمعه نیز در شهرهای بزرگ فعالیت کنیم.

وی درباره هزینه‌های اهدای خون هم گفت: قیمت هر کیسه خون حدود ۲۵۰ هزار تومان است اما انجام آزمایش‌های فرآوری بسیار گران است.