قانون 92؛ یکی از عوامل موج مهاجرت پزشکان از ایران/ مصر هم دچار بحران مشابه شد!

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، هرچند آمار رسمی درباره مهاجرت پزشکان از ایران در دسترس نیست، اما برخی رسانه‌ها گزارش داده‌اند که روند مهاجرت پزشکان از ایران با شتاب فزاینده‌ای در حال افزایش است. طبق آمارهای منتشر شده، در سال ۱۴۰۱، ۶۵۰۰ پزشک، شامل ۲۳۰۰ پزشک متخصص، از ایران مهاجرت کردند که این میزان ۳۰ درصد بیشتر از متوسط تعداد ورودی پزشکان به ایران است.

یکی از عوامل اصلی نگرانی در میان پزشکان ایرانی، قانونی است که در سال ۱۳۹۲ تحت عنوان "قصور پزشکی" تصویب شد. این قانون به‌ویژه برای پزشکان در رشته‌های حساس و بحرانی مانند طب اورژانس یا جراحی اعصاب، مشکلات زیادی به همراه داشته است. طبق این قانون، در صورت بروز اشتباه پزشکی، علاوه بر جریمه‌های مالی، ممکن است پزشک به حبس محکوم شود. این تهدیدات قانونی باعث شده است که برخی پزشکان از بیم خطرات قانونی، از حوزه درمانی خارج شوند و به سمت رشته‌های کم‌خطرتر مانند پزشکی زیبایی گرایش پیدا کنند.

قانون قصور پزشکی؛ عامل فرار پزشکان از ایران و بحران مشابه در مصر

دکتر امیرپاشا ابراهیمی - متخصص جراحی عمومی و فلوشیپ فوق تخصص جراحی پستان در گفتگو با خبرنگار اجتماعی رکنا توضیح داد: در نظام قانونی کشور قوانینی وجود دارد که نسبت به دیگر کشورهای جهان بسیار استثنائی هستند و مشابه آن‌ها به‌ندرت در سایر نقاط دنیا دیده می‌شود. یکی از این قوانین که تأثیر زیادی بر عرصه درمان گذاشته، مربوط به صدور احکام حبس برای پزشکان در موارد قصور پزشکی است. در بسیاری از کشورهای دنیا، اگر پزشکی مرتکب اشتباه شود، این موضوع معمولاً از طریق ارزیابی ابعاد خطا پیگیری می‌شود و بررسی می‌شود که آیا قصور ناشی از غفلت شدید بوده یا خیر. در مواردی که قصور جزئی باشد، خسارت‌ها اغلب توسط بیمه‌ها جبران می‌شود و برخوردهای قضائی شدید به‌ندرت رخ می‌دهد. اما در ایران، قانونی که در سال ۱۳۹۲ تصویب شد، به قضات اجازه می‌دهد علاوه بر جریمه‌های مالی، حکم حبس برای پزشکان نیز صادر کنند.

وی افزود: به موجب این قانون، حتی اگر درصد خطای پزشک پایین باشد و سهم او در بروز حادثه یا مرگ بیمار تنها ۲ تا ۱۰ درصد باشد، باز هم امکان صدور حکم حبس وجود دارد. این در حالی است که گاهی اشتباه پزشک نه از روی غفلت، بلکه به دلیل شرایط خاص بیمار یا پیچیدگی درمان رخ می‌دهد. با این حال، قاضی می‌تواند بر اساس برداشت خود، پزشک را به زندان محکوم کند. این رویکرد سختگیرانه منجر به تغییرات چشمگیری در رفتار جامعه پزشکی شده است. برای مثال، برخی از پزشکان، به‌ویژه جراحان و متخصصان اورژانس که بیشتر در معرض ریسک هستند، پس از مواجهه با چنین مواردی از حوزه درمانی خارج شده و وارد رشته‌هایی مانند پزشکی زیبایی شده‌اند که با ریسک کمتری همراه است. تجربه نشان می‌دهد که این پزشکان به دلیل ترس از صدور حکم حبس و آسیب‌های جدی به حرفه‌شان، ترجیح داده‌اند از درمان بیماری‌های پیچیده و پرخطر دوری کنند.

دکتر ابراهیمی تأکید کرد: تصور اینکه پزشکی هنگام درمان بیمار بدحال، به‌جای تمرکز بر بهترین خدمات ممکن، نگران صدور حکم حبس باشد، نشان‌دهنده چالشی جدی در نظام حقوقی حوزه سلامت است."این قانون یکی از عوامل اصلی مهاجرت پزشکان از ایران است." بسیاری از پزشکان، به‌ویژه در رشته‌های حساس، با بیماران پرخطر مواجهند و در صورت بروز هر اشتباهی، احتمال محکومیت و زندانی شدن وجود دارد. این تهدیدات قانونی باعث شده تا برخی پزشکان از حرفه خود کناره‌گیری کنند.

وی افزود: "در کنار این وضعیت در ایران، در مصر نیز قانونی مشابه در حال تصویب است که نگرانی‌های مشابهی را در میان پزشکان این کشور ایجاد کرده است. این قانون به‌تازگی در مصر در حال تصویب است و هدف آن رسیدگی به شکایات بیماران در خصوص درمان ضعیف و اشتباهات پزشکی است. طبق این قانون، پزشکانی که مراقبت‌های ضعیفی ارائه دهند، علاوه بر جریمه‌های مالی، ممکن است به زندان نیز محکوم شوند. این قانون موجب نگرانی در میان پزشکان مصری شده است چرا که آن‌ها می‌ترسند این قانون فشار بیشتری بر سیستم بهداشت و درمان وارد کند و به فرار پزشکان از کشور یا ترک حرفه پزشکی منجر شود. دکتر ابراهیم الزیات، عضو هیئت مدیره اتحادیه پزشکی مصر که اخیراً به‌دلیل اعتراض به این قانون استعفا داده است، می‌گوید: "شایع‌ترین شکایت در بیمارستان‌ها عدم وجود تخت برای بیماران است که این موضوع باعث عصبانیت خانواده‌ها و نسبت دادن آن به پزشکان می‌شود."

دکتر ابراهیمی با اشاره به نگرانی‌های مشابه پزشکان ایرانی گفت: "اگر پزشکی در ایران به‌دلیل قصور خود محکوم شود، طبق این قانون روانه زندان می‌شود و در کنار مجرمان قرار می‌گیرد. بسیاری از پزشکان ترجیح می‌دهند زندگی خود را ترک کنند و به خارج از کشور مهاجرت کنند. این وضعیت مشابه آنچه است که در مصر در حال وقوع است، جایی که پزشکان به دلیل تهدیدات قانونی ممکن است تصمیم به مهاجرت بگیرند."

دکتر امیرپاشا ابراهیمی ادامه داد: "قانون قصور پزشکی در ایران که ابتدا با هدف مقابله با اشتباهات پزشکی و بهبود کیفیت درمان تصویب شد، باعث شده تا پزشکان در بسیاری از رشته‌ها، به‌ویژه در موارد پرخطر، از پذیرش بیماران بدحال خودداری کنند. این روند نه تنها کیفیت خدمات درمانی را کاهش داده، بلکه مهاجرت پزشکان را تسریع کرده است."

وی در پایان تأکید کرد: "پزشکان در چنین شرایطی به‌جای تمرکز بر درمان بیمار، نگران عواقب قانونی هستند و این فشار روانی باعث کاهش کیفیت خدمات درمانی می‌شود. بنابراین، نیاز به بازنگری در قوانین موجود برای حفظ پزشکان و بهبود شرایط سیستم بهداشت و درمان کشور ضروری است."