7 ماه انتظار برای یک سی‌تی‌اسکن / بحران فرسودگی تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌های دولتی

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، تصور کنید بیمار سرطانی هستید و برای تشخیص دقیق و به موقع بیماری‌تان، به یک پت‌اسکن نیاز دارید. اما دستگاه پت‌اسکن بیمارستان دولتی شهرتان به دلیل فرسودگی از کار افتاده و شما باید هفته‌ها در نوبت بمانید. در این مدت، بیماری‌تان پیشرفت می‌کند و شانس شما برای بهبودی کاهش می‌یابد. این، تنها گوشه‌ای از واقعیت تلخ بیماران ایرانی است که با فرسودگی تجهیزات بیمارستانی دست و پنجه نرم می‌کنند.

فرسودگی تجهیزات پزشکی، آن هم در بخش حساس درمان بیماری‌های صعب‌العلاج مانند سرطان، به یک بحران جدی تبدیل شده است. دستگاه‌های سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی و دیگر تجهیزات تصویربرداری که برای تشخیص دقیق بیماری‌ها حیاتی هستند، در بسیاری از بیمارستان‌های دولتی کشور عمر خود را کرده و به دردسر بزرگی برای بیماران و کادر درمان تبدیل شده‌اند.

تحریم‌ها به عنوان عامل اصلی فرسودگی تجهیزات بیمارستانی شناخته می‌شوند، اما پرسش اینجاست که چرا بیمارستان‌های خصوصی با وجود تحریم‌ها، به راحتی به تجهیزات جدید دسترسی دارند و بیماران را با هزینه‌های گزاف روبرو می‌کنند؟ در حالی که بیماران کم‌درآمد که به بیمارستان‌های دولتی مراجعه می‌کنند، مجبورند ماه‌ها برای انجام یک آزمایش ساده منتظر بمانند.

این نابرابری در دسترسی به خدمات درمانی، نشان از وجود یک مشکل ساختاری در نظام سلامت کشور دارد. از یک سو، بیماران دولتی قربانی فرسودگی تجهیزات و کمبود بودجه هستند و از سوی دیگر، بیماران خصوصی باید هزینه‌های گزافی را برای دریافت خدمات درمانی پرداخت کنند. در ادامه این گزارش، به بررسی عمیق‌تر این موضوع پرداخته و صدای بیماران، پزشکان و مسئولان را خواهیم شنید.

هفت ماه انتظار برای یک سی‌تی‌اسکن

زهرا، دختر جوانی که این روزها تمام وقتش را صرف مراقبت از مادر مبتلا به سرطانش کرده است، از ماجرای تلخ هفت ماه انتظار برای انجام یک آزمایش ساده می‌گوید. او می‌گوید: «از ۱۵ فروردین امسال تا الان، مدام درگیر گرفتن نوبت برای اسکن و آزمایش‌های مادرم هستم. هر بار که به بیمارستان می‌رویم، یا دکتر نیست، یا دستگاه خراب است، یا نوبت‌ها آنقدر طولانی است که تا نوبت مادرم برسد، دو ماه می‌گذرد.»

پس از هفت ماه انتظار طاقت‌فرسا، بالاخره نوبت عمل جراحی مادرش رسید. اما قبل از عمل، باید چند آزمایش مهم از جمله سی‌تی‌آنژیو گردن و سینه انجام می‌شد. زهرا می‌گوید: «به بیمارستان‌های بزرگ دولتی مثل شریعتی و امام خمینی رفتیم، اما در همه جا با یک پاسخ روبرو شدیم: دستگاه خراب است! یعنی بزرگترین بیمارستان‌های تهران، یک دستگاه سی‌تی‌آنژیو سالم ندارند؟»

زهرا و مادرش ناچار شدند به یک بیمارستان خصوصی مراجعه کنند. در آنجا، نه تنها دستگاه سی‌تی‌آنژیو سالم بود، بلکه به سرعت هم نوبت گرفتند. اما هزینه این آزمایش‌ها بسیار بالا بود و زهرا مجبور شد بدون استفاده از بیمه، مبلغ هنگفتی را پرداخت کند.

اینکه بزرگترین بیمارستان‌های دولتی کشور، دستگاه‌های تشخیصی ضروری نداشته باشند، نشان از بی‌توجهی مسئولان به سلامت مردم است. در حالی که بیمارستان‌های خصوصی با تجهیزات کامل و هزینه‌های گزاف آماده خدمت‌رسانی هستند. « یعنی چه؟ یعنی سلامت مردم به پول بستگی دارد؟» این پرسشی است که زهرا آن را مطرح می‌کند.

داستان زهرا تنها یک نمونه از هزاران نمونه مشابه است که هر روز در گوشه و کنار کشور تکرار می‌شود. بیمارانی که به دلیل کمبود تجهیزات و طولانی شدن روند درمان، جان خود را از دست می‌دهند. بیمارانی که مجبورند برای دریافت خدمات درمانی ساده، هزینه‌های گزافی را پرداخت کنند.

آصف مهدوی، مشاور رئیس سازمان غذا و دارو و مسئول هماهنگی امور رونق تولید، با تأکید بر تأثیر مستقیم تحریم‌ها بر فرسودگی تجهیزات بیمارستانی، می‌گوید: «برخی مدعی هستند که تحریم‌ها تأثیری بر حوزه سلامت ندارند، اما این ادعا کاملاً اشتباه است. یکی از بزرگترین چالش‌هایی که در این زمینه با آن مواجه هستیم، بحث انتقال پول و همکاری نمایندگی‌های خارجی است. شرکت‌های اروپایی و آمریکایی که عمده تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی هستند، به دلیل تحریم‌ها از همکاری با نمایندگی‌های خود در ایران خودداری می‌کنند. همین موضوع باعث شده تا واردات قطعات و تجهیزات پزشکی با مشکلات عدیده‌ای همراه شود و در نتیجه، تجهیزات بیمارستانی کشورمان به سرعت فرسوده شوند.»

تحریم‌ها، تولید تجهیزات پزشکی در ایران را زمین‌گیر کرده‌ است

آصف مهدوی با اشاره به چالش‌های تولید تجهیزات پزشکی در ایران، اظهار داشت: «برای تولید تجهیزات پزشکی در داخل کشور، نیازمند واردات مواد اولیه هستیم. اما تحریم‌ها، این روند را با اختلال مواجه کرده و تامین بخشی از مواد اولیه مورد نیاز تولید را با مشکل روبرو ساخته است. علاوه بر این، هنگامی که موفق به تولید یک قطعه یا تجهیز پزشکی در داخل کشور می‌شویم، برای توجیه اقتصادی تولید، باید آن را صادر کنیم. اما تحریم‌ها، بازگشت ارز حاصل از صادرات را با مشکل مواجه کرده و حتی انتقال ارز از کشورهای دوست به ایران را نیز دشوار ساخته است.»

مهدوی، در گفتگو با ما، به یکی از چالش‌های اساسی در حوزه تجهیزات پزشکی اشاره کرد و گفت: «تحریم‌ها تنها به واردات دستگاه‌های پزشکی جدید محدود نشده، بلکه تأمین قطعات یدکی برای تعمیر و نگهداری تجهیزات موجود را نیز با مشکل جدی مواجه کرده است. بسیاری از قطعات یدکی مورد نیاز، به ویژه برای دستگاه‌های پیشرفته‌ای مانند سی‌تی‌اسکن، در انحصار چند کشور خاص است. در نتیجه، فرسودگی تجهیزات و عدم امکان تعمیر آن‌ها، به یک بحران جدی در سیستم بهداشت و درمان کشور تبدیل شده است.»

با توجه به سخنان مهدوی، به نظر می‌رسد تحریم‌ها نه تنها در تأمین تجهیزات جدید، بلکه در حفظ و نگهداری تجهیزات موجود نیز نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. این مسئله، چالش‌های جدی را برای ارائه خدمات درمانی باکیفیت به بیماران ایجاد کرده است.

چرا بیمارستان‌های دولتی تشنه‌ی تجهیزات‌اند، اما بخش خصوصی سیراب؟

این پرسشی است که بارها و بارها در ذهن بیماران و کارشناسان حوزه سلامت تکرار شده است. چرا در حالی که بیمارستان‌های خصوصی به روزترین تجهیزات پزشکی را در اختیار دارند و بیماران می‌توانند با پرداخت هزینه‌های گزاف، به راحتی به خدمات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند، بیمارستان‌های دولتی با کمبود شدید تجهیزات روبرو هستند؟

آیا این تفاوت فاحش در دسترسی به خدمات پزشکی، نشان از وجود یک ناعدالتی ساختاری در نظام سلامت کشور است؟ آیا می‌توان این تفاوت را به انحصار واردات تجهیزات پزشکی و وجود بازار سیاه قطعات مرتبط دانست؟

این پرسش‌ها، زنگ خطری جدی برای نظام سلامت کشور به صدا درآورده‌اند و نیازمند بررسی جدی مسئولان و کارشناسان این حوزه هستند.

پدرم برای یک پت‌اسکن ۱۸ میلیون تومان قرض کرد؛ بیمه پوشش نمی‌دهد

فروغ که پدرش با بیماری سرطان دست و پنجه نرم می‌کند، از دشواری‌های تامین هزینه‌های درمان و طولانی شدن روند تشخیص بیماری می‌گوید. او بیان می‌کند: «بیمه تامین اجتماعی هزینه پت‌اسکن پدرم را پوشش نمی‌داد و ما مجبور شدیم برای انجام این آزمایش حیاتی، مبلغ ۱۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به بیمارستان خاتم تهران پرداخت کنیم. برای تامین این هزینه هنگفت، مجبور شدیم از دوستان قرض کنیم.»

فروغ ادامه می‌دهد: «بیمارستان‌های امام و شریعتی هم نوبت‌های طولانی دو تا سه ماهه می‌دادند. سرطان بیماری نیست که بتوان برای تشخیص و درمان آن معطل ماند. بیمارستان پیام کرج هم هزینه ۱۵ میلیونی را برای این آزمایش در نظر گرفته بود که با توجه به شرایط پدرم، انتقال او به کرج امکان‌پذیر نبود.»

وجود انحصار در واردات تجهیزات پزشکی در ایران، دیگر یک راز پنهان نیست. این واقعیت تلخ، ریشه در دلایل متعدد و پیچیده‌ای دارد که متأسفانه به بهای جان و سلامت مردم تمام می‌شود.

پیش‌تر دکتر هادی یزدانی، در گفت‌وگویی با آژانس خبری رکنا، به صراحت از وجود انحصار در تولید و توزیع تجهیزات پزشکی در کشور انتقاد کرده است. به گفته ایشان، این انحصار حتی در سطح تجهیزات کوچک نیز دیده می‌شود و مانع از ورود فناوری‌های نوین و رقابت سالم در بازار می‌شود.

دکتر یزدانی معتقد است که این انحصار، یکی از دلایل اصلی فرسودگی تجهیزات پزشکی در بسیاری از مراکز درمانی و توزیع ناعادلانه آن‌ها در سراسر کشور است.

این وضعیت بحرانی، نه تنها به افزایش هزینه‌های درمان برای بیماران منجر شده، بلکه کیفیت خدمات درمانی را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است. بسیاری از بیماران به دلیل نبود تجهیزات مناسب و به‌روز، مجبورند برای درمان به مراکز خصوصی مراجعه کنند یا به ناچار از کشور خارج شوند.

شکستن این انحصار و ایجاد رقابت آزاد در بازار تجهیزات پزشکی، یکی از مطالبات جدی کارشناسان و فعالان حوزه سلامت است. این امر نه تنها به کاهش قیمت‌ها و افزایش کیفیت تجهیزات منجر خواهد شد، بلکه به بهبود دسترسی مردم به خدمات درمانی باکیفیت نیز کمک خواهد کرد.

اما سوال اینجاست که چرا تاکنون اقدام جدی برای شکستن این انحصار صورت نگرفته است؟ آیا منافع برخی گروه‌های خاص، مانع از اصلاح این وضعیت شده است؟ یا اینکه نبود اراده سیاسی، مانع از اجرای قوانین و مقررات مربوط به رقابت در این حوزه شده است؟