افزایش فروچاله ها در محلات تهران/ سهل‌انگاری شهرداری؛ عامل اصلی ایجاد فروچاله‌ها

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، فروچاله‌های کوچک که در نقاط مختلف شهر تهران مشاهده می‌شود، می‌تواند ناشی از مجموعه‌ای از عوامل مختلف باشد. یکی از مهم‌ترین دلایل، فرونشست زمین است که به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی و تخلیه سفره‌های آب زیرزمینی ایجاد می‌شود. این پدیده در مناطقی که از زیرساخت‌های شهری مناسبی برخوردار نیستند و یا ساخت‌وسازها به‌طور غیر اصولی انجام شده است، تشدید می‌شود. همچنین، سهل‌انگاری در مدیریت شهری و استفاده از خاک‌های نامرغوب در پر کردن کنده‌کاری‌ها و ناتوانی در استحکام‌بخشی به زیرساخت‌ها می‌تواند باعث ایجاد این فروچاله‌ها شود. در بسیاری از موارد، عدم توجه به معیارهای فنی در پروژه‌های عمرانی و توسعه ناپایدار شهری به تشدید مشکلات زیرسطحی منجر می‌شود. این شرایط، در کنار مشکلاتی مانند افزایش تراکم جمعیت و ناهم‌راستایی زیرساخت‌ها با نیازهای واقعی شهر، عامل مهمی در ظهور فروچاله‌ها به‌عنوان تهدیدی جدی برای تهران به حساب می‌آید.

مهدی زارع، زمین‌شناس و استاد تمام دانشگاه، در این خصوص به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: چاله‌های ایجاد شده در برخی بخش‌های مناطق شهری تهران، از جمله چیذر و بخش‌هایی از نسیم‌شهر و حتی در برخی شهرستان‌ها که در روزهای اخیر رسانه‌ای شده است، می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد.

زارع در ادامه با اشاره به دلایل بروز این فروچاله‌ها گفت: هر یک از این فروچاله‌ها که ایجاد شده است، فارغ از دیگری، جز به دلیل فرونشست‌هایی که ناشی از تحلیل رفتن منابع آبی و خالی شدن سفره‌های زیرزمینی است، می‌تواند دلایل فنی و شهرسازی داشته باشد.

این زمین‌شناس با تأکید بر نقش دستگاه‌های مربوط در بروز این حوادث گفت: به‌طور مثال، در این موضوعات سهل‌انگاری شهرداری در استحکام زیرساخت‌ها و استفاده از خاک‌های نرم در پر کردن کنده‌کاری‌های ایجاد شده می‌تواند عامل اصلی باشد.

وی با اشاره به فرونشست‌هایی که در خرداد ماه امسال در شهریار، بلوار رسول اکرم (ص)، فرونشست پرحاشیه میدان ونک در مرداد ماه امسال و همچنین فرونشستی که در چیذر تهران رخ داد، تصریح کرد: باید همه این موارد به‌صورت کیس‌محور بررسی و مطالعه شوند، چرا که هر کدامشان می‌توانند دلایل متفاوتی داشته باشند.

او در پاسخ به این سوال که چه ارگان‌هایی مسئولیت رسیدگی به این موضوعات را دارند، گفت: با توجه به اینکه این حوادث در بستر شهری رخ می‌دهد، قطعا شهرداری باید پاسخگو باشد و در مرحله بعدی، استانداری و وزارت کشور باید پیگیر این موارد باشند.

فرونشست زمین با سرعتی نگران‌کننده در جنوب تهران گسترش می‌یابد و بیش از ۱۳ درصد از مساحت استان، از جمله زیرساخت‌های حیاتی مانند فرودگاه امام خمینی و خطوط حمل‌ونقل، درگیر این پدیده هستند. توسعه ناپایدار کشاورزی و مدیریت نادرست منابع آبی، عامل اصلی تشدید این بحران است که می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را به زیرساخت‌های شهری و روستایی وارد کند.

در همین راستا، «مهدی معتق»، استاد مرکز تحقیقات علوم زمین و دانشگاه لایبنیس هانوفر آلمان، با اعلام اینکه سه لکه فرونشستی کوچک در جنوب تهران وجود دارد، گفت: هر یک از این لکه‌ها حامل داستان خود است. همه این سه لکه وجوه متمایزی از یک پیام مشترک دارند: توسعه ناپایدار دلایل و عوارضی دارد. از نظر وی، توسعه ناپایدار در بخش کشاورزی، بدون در نظر گرفتن شرایط بلندمدت اقلیمی، می‌تواند به فرونشست دامن بزند، حتی اگر هدف خود را تخفیف این پدیده تعیین کرده باشد.

او تأکید کرد: تراکم زیاد زیرساخت‌های استان تهران به همراه وسیع بودن نواحی فرونشستی آن، کار تحلیل نقشه را سخت می‌کند. یک‌هزار و ۷۸۴ کیلومترمربع، یعنی ۱۳ درصد از مساحت استان پایتخت درگیر فرونشست است که بخش قابل‌توجهی از آن در مناطق شهری کلان‌شهر تهران قرار دارد. حداقل سه لکه فرونشستی مهم در تهران وجود دارد که کوچک‌ترین آن‌ها، یعنی فرونشست فرودگاه امام خمینی (ره) و لکه‌های مجاور آن، هستند.