منابع کشور قادر به تأمین غذای ۱۴۰ میلیون نفر است/ ۴ درصد از کودکان ایران کوتاه‌قد و ۶ درصد کم‌وزن هستند

عبدالرضا نوروزی، سرپرست دبیرخانه کارگروه سلامت و امنیت غذایی علوم پزشکی ایران، در تشریح مفهوم و اهمیت امنیت غذایی در گفت‌وگو با خبرنگار رکنا گفت: امنیت غذایی از دو جنبه مورد بررسی قرار می‌گیرد. نخست، دسترسی جامعه به مواد غذایی مورد نیاز، که شامل تولید و ذخیره انواع منابع غذایی از پروتئین تا نشاسته است. دوم، توانایی دسترسی آحاد جامعه به این مواد غذایی؛ به این معنا که ممکن است مواد غذایی به اندازه کافی تولید شود، اما به دلایل فرهنگی، اقتصادی یا کمبود آگاهی، تغذیه مناسبی حاصل نشود. به طور کلی می‌توان گفت امنیت غذایی بخشی به جامعه و بخشی به سطح شخصی افراد مربوط است. در این میان، تأمین حداقل‌ها برای نیازهای غذایی و همچنین وجود منابع مالی، فرهنگ و آگاهی نقش بسزایی دارد.

غذا به‌عنوان تهدید و سلاح

نوروزی افزود: تجربه‌های جهانی نشان داده‌اند که زیرمجموعه‌های جدیدی از امنیت غذایی وجود دارد و یکی از مهم‌ترین آن‌ها، امنیت غذایی در شرایط بحرانی است. به‌عنوان مثال، در چند سال اخیر و آخرین مورد آن در غزه، مشاهده می‌شود که رژیم صهیونیستی از غذا به‌عنوان سلاح علیه مردم استفاده می‌کند. علاوه بر این، امنیت غذایی در شرایط بحرانی مانند سیل و زلزله نیز بسیار مهم است و برای آن باید اصول و قوانین خاصی رعایت شود.

ظرفیت‌های ایران در تأمین منابع غذایی

در پاسخ به پرسش خبرنگار رکنا مبنی بر اینکه آیا منابع آبی و خاکی ایران ظرفیت تأمین تمام منابع غذایی را دارد یا خیر، نوروزی گفت: ایران از نظر جمعیت و وسعت مناطق قابل کشت، ظرفیت بالایی دارد. با استفاده بهینه از امکانات کشاورزی و دامداری و همچنین منابع آبی و خاکی، کشور می‌تواند غذای ۱۴۰ میلیون نفر را تأمین کند.

کتاب آشپزی ابواسحاق شیرازی

وی در پاسخ به این سوال که آیا با وجود محدود بودن منابع تجدیدپذیر، مشکلی در آینده ایجاد نخواهد شد، گفت: برای مثال، منطقه خراسان با قدمتی چندین هزار ساله به دلیل خاک حاصلخیز همواره برای کشاورزی مناسب بوده است. اکنون نیز پس از هزاران سال، خاک خراسان همچنان تولیدات متنوع و پرمحصولی دارد. البته تغییرات اقلیمی ممکن است در برخی نقاط کشور باعث تغییر در نوع کشت شود. به‌عنوان مثال، حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ سال پیش، استان فارس مرکز کشت برنج بوده است. تحقیقات درباره سفره‌های ایرانی نشان می‌دهد که در شیراز ۱۶ نوع غذای برنجی کاملاً متفاوت وجود داشته است. همچنین اخیراً کتابی از ابواسحاق شیرازی، متعلق به سال ۱۷۰۰ میلادی، کشف شده که به اهمیت برنج در سفره‌های مردم شیراز اشاره دارد.

اقلیم ایران و کاشت گندم

نوروزی درباره احتمال تغییر موقعیت کاشت برنج در ایران با توجه به تغییرات اقلیمی اظهار کرد: تولید برنج در ایران همواره رو به افزایش بوده است؛ با این حال، عادت‌های غذایی جوامع می‌تواند تحت تأثیر تغییرات فرهنگی و اقتصادی تغییر کند. به‌عنوان مثال، در جنوب شرق آسیا، با وجود تولید فراوان برنج، علاقه مردم به مصرف نان بیشتر از برنج شده است. اندونزی که در گذشته تمایلی به گندم نداشت، اکنون بزرگترین واردکننده گندم است.

تنوع غذایی و تنوع فرهنگی

وی در ادامه افزود: در بحث امنیت غذایی به دنبال تأمین حداقل‌ها هستیم، اما غذا یکی از بزرگ‌ترین لذت‌های انسانی است. غذا خوردن نه‌تنها شرعی و عرفی است، بلکه سفره غذایی ایرانیان به دلیل موقعیت جغرافیایی کشور و تأثیرات فرهنگی مناطق مختلف جهان از جمله چین، هند و اروپا، بسیار متنوع و غنی شده است.

وضعیت امنیت غذایی در ایران

نوروزی تأکید کرد: کشور ما از نظر امنیت غذایی در وضعیت نسبتاً قابل قبولی قرار دارد و با توجه به سرانه درآمدی، وضعیت نرمالی داریم. فقر غذایی به دلیل فقر اقتصادی کمتر است؛ مشکل اصلی ما در این زمینه، فقر فرهنگی و عدم آگاهی از تغذیه مناسب است. بسیاری از مردم نمی‌دانند چه مواد غذایی باید مصرف کنند و چه موادی را نباید مصرف کنند.

۴ درصد از کودکان کوتاه‌قد و ۶ درصد کم‌وزن

نوروزی با اشاره به آمار وزارت بهداشت درباره بحران کوتاه‌قدی و چاقی در کودکان گفت: فقر غذایی خود را در دو شکل کم‌وزنی و کوتاه‌قدی نشان می‌دهد. بنا بر آمار رسمی، ۴ درصد از کودکان کشور کوتاه‌قد و ۶ درصد کم‌وزن هستند، که آمار کمی است. این مشکل به دلیل عدم دسترسی به غذای باکیفیت است.

علاوه بر این، بسیاری از کودکان به دلیل مصرف غذاهای کم‌کیفیت و پرانرژی دچار چاقی شده‌اند. حدود ۱۹.۵ درصد از کودکان کشور چاق هستند و این عدد با رشد سالانه ۶ درصد در حال افزایش است. پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۵ میلادی، ۵۱ درصد از کودکان زیر ۱۶ سال ایرانی دچار چاقی شوند. در این گروه سنی، مصرف ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها نیز به‌شدت پایین است.