چرا به عضویت ایران در کمیسیون مقام زن اعتراض شد؟ / فرصتی برای بهبود حقوق زنان

دوشنبه هفته گذشته و در جریان شصت و پنجمین نشست کمیسیون مقام زن سازمان ملل متحد، ایران با کسب 43 رای از 54 عضو شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل، به عضویت در این کمیسیون درآمد؛ موضوعی که البته با توجه به انتقادهایی که برخی فعالان حقوق زنان در سطح جهان نسبت به شرایط بانوان کشور اظهار می کنند، موجب ایجاد اعتراضاتی در فضای مجازی شد که در مجموع چندان صحیح به نظر نمی رسد.

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، «کمیسیون مقام زن» زیرمجموعه شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد است که ماموریت خود را گسترش برابری جنسیتی و ارتقای موقعیت زنان در کشورهای مختلف جهان اعلام کرده است. دوشنبه 30 فروردین (بامداد 31 فروردین به وقت ایران) نیز یکی از نشست های ادواری این کمیسیون برگزار شد که در آن، ژاپن با 52 رای، لبنان با 51 رای، پاکستان با 50 رای، چین با 48 رای و ایران با 43 رای به عضویت این نهاد مربوط به حقوق زنان سازمان ملل درآمدند.

اما از همان لحظه ای که خبر حضور ایران در این کمیسیون در رسانه ها مخابره شد، برخی کاربران فضای مجازی و فعالان حقوق زنان ضمن اعتراض به وضعیت بانوان در ایران نسبت به این رای گیری انتقاد کردند؛ چراکه از نظر این افراد، مسائلی مثل پایین تر بودن جایگاه شغلی بانوان در سطح جامعه نسبت به آقایان، نصف بودن دیه زنان نسبت به مردان، برخوردار نبودن بانوان از حق طلاق و حضانت فرزندان ، منوط بودن حق خروج از کشور زنان به اجازه شوهر یا پدر، وجود پدیده کودک همسری در کشور و البته بسیاری از موارد دیگر، از جمله مسائلی است که در سال های اخیر موجب زیر سوال رفتن برخی حقوق زنان در ایران شده است.

این در حالی است که در چند دهه گذشته موضوع ارتقای وضعیت شغلی زنان در ایران تا حد نسبتا زیادی پیشرفت کرده و فرصت های نسبتا مناسبی برای حضور بانوان در رده های بالای مدیریتی، دانشگاهی و سایر زمینه ها فراهم شده است. همچنین در سال های اخیر، قوانینی در راستای  مبارزه با اسیدپاشی، اعطای شناسنامه به کودکان دارای مادر ایرانی و البته ارائه برخی امتیازات شغلی نیز در کشورمان تصویب شده و طرح ها و لوایحی مانند منع خشونت علیه زنان و طرح جامع تعالی جمعیت و خانواده هم در دست پیگیری است.

اما با این وجود، همچنان بانوان ایرانی از برخی حقوق ساده و حداقلی خود از جمله حق حضور در ورزشگاه ها محرومند و در برخی ادارات و دانشگاه ها نیز انجام بعضی طرح های مربوط به تفکیک جنسیتی موجب اعتراض حامیان حقوق زنان شده است. به همین دلیل، اساسا در سال های گذشته مساله حقوق زنان و تعریف از جایگاه زن در جامعه موجب بروز بحث هایی گسترده در سطح کشور شده و اعتراضاتی را که هفته گذشته درباره عضویت ایران در کمیسیون مقام زن سازمان ملل شکل گرفت نیز می توان در همین بستر تحلیل کرد.

حضور در کمیسیون مقام زن با وضعیت حقوق زنان در ایران ارتباط ندارد

در این میان، نکته ای اساسی که در فضای غبارآلود روزهای اخیر در خلال اعتراضات به حضور ایران در نهاد زنان سازمان ملل مغفول ماند، این است که عمدتا همه کشورهای جهان هیچ گونه محدودیتی برای عضویت در نهادهای وابسته به سازمان ملل ندارند و به تبع آن، برای عضویت ایران در کمیسیون مقام زن نیز ممنوعیت یا شروط خاصی وجود نداشته است؛ بنابراین عضویت ایران در این کمیسیون نه به خاطر آن بوده است که در ایران حقوق زنان به طور کامل رعایت می شود، نه به آن دلیل بوده که بخشی از حقوق زنان در ایران نادیده گرفته می شود.

البته از منظر کارشناسان حقوق بین الملل، بعضا عضویت در برخی نهادهای بین المللی غیردولتی که وابسته به سازمان ملل نیستند، نیاز به برخورداری از شروط خاصی دارد، اما شرط اصلی روابط بین الملل این است که تمام کشورها به راحتی اجازه حضور در نهادهای جهانی را داشته باشند.

به همین دلیل، نه تنها حق عضویت در کمیسیون مقام زن از هیچ کشوری سلب نشده است، بلکه در نهادی مثل شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز راه برای ورود همه کشورها باز است؛ از کشورهایی که حقوق بشر را به طور کامل پایمال می کنند تا کشورهایی که این حقوق را تا حد زیادی رعایت می کنند.

بنابراین نباید این اشتباه در افکار عمومی شکل بگیرد که ایران به دلیل آن که برای حقوق زنان احترام زیادی قائل بوده یا به خاطر این که نسبت به رعایت حقوق بانوان بی توجهی می کرده، در این کمیسیون عضو شده است؛ بلکه مساله اصلی اینجاست که ایران در این کمیسیون عضو شده تا با کشورهای دیگر در زمینه حقوق زنان تبادل نظر کند تا شاید تغییراتی در قوانین مربوط به زنان در ایران ایجاد شود.

عضویت در کمیسیون مقام زن را به فال نیک بگیریم

از این لحاظ، رای گیری ابتدایی برای حضور ایران در کمیسیون مقام زن نیز از منظر حقوقی جز این که راه را برای حضور کشورمان در این کمیسیون هموار کرده است، ارزش دیگری ندارد و اساسا با مساله رعایت یا عدم رعایت حقوق زنان در کشورمان در ارتباط نیست؛ کما این که در شرایط کنونی، کشوری مثل میانمار هم که مردم زیادی در آن بر اثر اعتراضات کشته می شوند، اگر بخواهد در یک سازمان بین المللی بخصوص نهادهای زیرمجموعه سازمان ملل عضو شود، عمدتا با مشکل خاصی مواجه نخواهد بود؛ بلکه با حضور میانمار در این نهادها، کشورهای دیگر با مقامات این کشور مذاکره می کنند تا در حد امکان از مشکلات مردم میانمار کاسته شود.

بنابراین به نظر می رسد که بهتر است رسانه ها، کاربران فضای مجازی و حتی فعالان حقوق زنان، عضویت ایران در کمیسیون مقام زن را به فال نیک بگیرند و به این نکته توجه کنند که با عضویت کشورمان در این نهاد بین المللی، مقامات ایران می توانند هم مسائلی مربوط به حقوق زنان را یاد بگیرند و هم راهکارهایی را که در کشورمان برای ارتقای حقوق زنان اجرا شده است، با کشورهای دیگر به مشارکت بگذاریم.

به طور مثال، ممکن است که در جلسات کمیسون مقام زن سازمان ملل، مقامات ایران برخی حقوقی را که در راستای ارتقای مقام بانوان در جامعه برای آنها در نظر گرفته اند، برای کشورهای دیگر توضیح دهند، اما آن کشورها بتوانند مسئولان ما را قانع کنند که بخشی از این موارد در راستای ارتقای مقام زنان نیست و بهتر است که ایران طرح های دیگری را در این زمینه اجرا کند.

البته متقابلا مقامات ما هم می توانند برنامه هایی را که برای ارتقای شان و شخصیت زنان در ایران اجرا کرده اند برای کشورهای دیگر مطرح کنند و به رفتاری که در کشورهای غربی با زنان انجام می شود، اعتراض کنند و تاکید داشته باشند که بسیاری از قوانینی که در حوزه زنان در غرب وجود دارد، مورد پذیرش ما نیست.

از دل این تضارب آرا بین مقامات ما و سایر کشورها نیز ممکن است در نهایت روی برخی مسائل اجماع به وجود بیاید و دستیابی به این اجماع، هم می تواند به بهبودی وضعیت حقوق زنان در ایران کمک کند و هم می تواند بر ارتقای شان و شخصیت بانوان در جامعه جهانی اثرگذار باشد.

مصوبات کمیسیون مقام زن الزام آور نیست

با این نگاه و با توجه به این که از نظر حقوق بین الملل مصوبات کمیسیون مقام زنان سازمان ملل برای کشورهای عضو لازم الاجرا نیست و صرفا در حد یک توصیه است، نفس حضور ایران در این کمیسیون می تواند منجر به آن شود که مقامات کشورمان از استانداردها و برنامه هایی که در جهان درباره مقام زن اجرا می شود، بیشتر مطلع شوند.

در این شرایط، مسئولان ما می توانند روی مسائلی که در آن کمسیون مطرح می شود، بررسی های کارشناسی لازم را انجام دهند و اگر متوجه شدند که طرح های انجام شده در کشورهای دیگر خوب است، می توانند آنها را به اجرا بگذارند و اگر هم به این نتیجه رسیدند که آن طرح ها خوب نیست، می توانند آنها را مورد نقد قرار دهند.

از نظر حقوق بین الملل نیز اگر ما در کشورمان حقوق زنان را رعایت نکنیم، در کمیسیون مقام زن صرفا مورد انتقاد سایر کشورها واقع می شویم و این کمیسیون نمی تواند ایران را به اجرای هیچ مصوبه الزام آوری وادار کند. در واقع، وضعیت ایران در این کمیسیون چیزی شبیه وضعیت کشور ما در شورای حقوق بشر سازمان ملل است.

به این صورت که در حال حاضر، ما برخی اصول مد نظر شورای حقوق بشر سازمان ملل را رعایت نمی کنیم، اما همچنان در آن عضویت داریم و بعضا در جلسات و بیانیه ها مورد انتقاد کشورهای دیگر قرار می گیریم و البته همواره مواضع خودمان درباره حقوق بشر و نوع نگاهمان به این حقوق را نیز در جلسات مربوطه مطرح می کنیم.

همچنین ممکن است ما در قوانین خودمان برای برخی مجرمان مجازات هایی را در نظر گرفته باشیم، اما در برخی کشورهای دیگر، مرتکبان به آن جرایم عفو شوند؛ در این شرایط هم ما و هم کشورهای مقابل ما در شورای حقوق بشر سازمان ملل موضع خاص خود را دارند و شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز بیشتر جایی برای تضارب آراست و در بسیاری از موارد نیز ممکن است این همفکری ها به بهبود وضعیت حقوق بشر در یک کشور منجر شود.

کما این که در سال های گذشته نیز که ما در کشورمان بسیاری از قاچاقچیان مواد مخدر را اعدام می کردیم، در شورای حقوق بشر سازمان ملل به ما گفته می شد که اعدام این افراد نتیجه معکوسی بر جلوگیری از قاچاق ایم مواد دارد. در نهایت نیز بحث هایی که در نهادهای بین المللی و البته داخل کشور در این خصوص شکل گرفت، باعث شد که بعد از چند سال، مسئولان ما به این نتیجه برسند که راه مقابله با مواد مخدر، زندان و اعدام نیست و از آن به بعد ما معتادان را به جای مجرم به عنوان بیمار شناختیم و برای بسیاری از قاچاقیان مواد مخدر نیز دیگر حکم اعدام صادر نکردیم.

بنابراین اکنون هم که ایران در کمیسیون مقام زن عضو شده است، وضعیت به این شکل خواهد بود که قرار است ایران در این نهاد هم درباره حقوق زنان یاد بگیرد و هم نکاتی را در این خصوص به دیگران یاد بدهد. بر این اساس، قطعا یکی از مهمترین دلیل 43 کشوری نیز که به عضویت ایران در این نهاد رای داده اند، این مساله بوده است که ایران را وارد این کمیسیون کنند تا بتوانند بر مساله حقوق زنان در کشورمان تاثیر بگذارند. آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.