سنگ اندازی یک بانک برای شهرداری/ توسعه مترو و اتوبوس شهری متوقف شد

مترو/ گروه اجتماعی رکنا، نگاهی به موضوع استفاده شهرداری تهران از منبع مالی فروش اوراق مشارکت، نشان می‌دهد این موضوع از سال ۱۳۹۴ تاکنون با فراز و نشیب‌های فراوانی همراه بوده است؛ در واقع غیر از اوراق مشارکت سال نخست که البته وجوه آن هم در سال ۱۳۹۵ به حساب شهرداری تهران واریز شد، در بقیه سال‌ها همواره دستیابی به این منبع مالی جدید با مشکلات جدی همراه بوده است.

در حال حاضر به گفته رئیس شورای شهر تهران وضعیت متروی تهران خوب نیست و باید فکری به حال آن کرد. براساس قانون باید شهرداری و دولت در توسعه حمل و نقل عمومی به طور مساوی هزینه کنند و همچنین دولت یک سوم یارانه بلیت مترو را هم پرداخت کند. دولت در سنوات گذشته به وظایف خود در زمینه توسعه مترو به درستی عمل نکرده است و بارها اعضای شورای شهر تهران در این باره هشدار داده اند.

قرار است تا پایان سال در خط شش ایستگاه‌های امیرکبیر، تربیت مدرس، شهرک آزمایش، مرزداران، یادگار امام، اشرفی اصفهانی و شهید ستاری و در خط هفت مترو نیز ایستگاه بوستان گفت‌وگو، میدان قیام و شهید محلاتی افتتاح شود که البته مدیران گفته اند در صورت عدم تحقق منابع مالی این امر امکان پذیر نیست.

در خصوص آخرین وضعیت ایستگاه های آماده افتتاح، وضعیت ناوگان، توسعه خطوط، تامین منابع مالی، وضعیت اوارق مشارکت در سال های گذشته و وصول 200 میلیارد اوراق مشارکت سال 98 با علی امام مدیر عامل شرکت بهره برداری متروی تهران و حومه به گفت و گو نشستیم.

نحوه استفاده شهرداری‌ها از اوراق مشارکت چگونه است؟پروسه قانونی آن چطور است؟

ابتدا لایحه استفاده از اوراق مشارکت در شورای شهر کلانشهرها مورد بررسی می شود

طبق قانون، نحوه استفاده شهرداری‌ها از اوراق مشارکت بر مبنای بند «د» تبصره ۵ بودجه سالانه کشور تعریف می‌شود. در این راستا ابتدا لایحه استفاده از اوراق مشارکت در شورای شهر کلانشهرها مورد بررسی قرار گرفته و در صورت تصویب برای محقق شدن این منبع مالی، مصوبه مذکور به وزارت کشور ارسال می‌شود.

وزارت کشور در خواست ها را بررسی و سازمان و برنامه بودجه ارسال می کند.

وزارت کشور نیز درخواست مطرح شده را بررسی و معمولا پس از کاهش رقم پیشنهادی اولیه، طی نامه‌ای با امضای وزیر کشور به سازمان برنامه و بودجه ارسال می‌کند.

ارسال نامه تعهد پرداخت ۵۰ درصد اوراق مشارکت

سازمان برنامه و بودجه هم پس از دریافت درخواست تمامی شهرداری‌ها، از طریق وزارت کشور نسبت به نهایی کردن مبالغ و ارسال نامه تعهد پرداخت ۵۰ درصد اصل و سود سه‌ماهه اوراق به بانک مرکزی اقدام می کند. به این ترتیب شهرهای بزرگ می‌توانند از یک منبع مالی مطمئن در برنامه‌های عملیاتی خود که غالبا به توسعه و تجهیز شبکه حمل و نقل عمومی مربوط می‌شود، مطمئن شده و استفاده کنند.

اولین بار در سال 94 اوراق مشارکت در برای شهرداری تهران منتشر شد اما هزار میلیارد اوارض یک سال بعد به حساب شهرداری واریز شد. علت زمان بر شدن اواراق مشارکت چیست؟

در سال ۱۳۹۴ برای نخستین‌بار با انتشار هزارمیلیارد تومان اوراق مشارکت برای توسعه شبکه متروی پایتخت موافقت شد که این مبلغ، در سال ۱۳۹۵ به حساب شهرداری تهران واریز شد، اما در سال ۹۵ درخواستی از سوی شهرداری تهران برای تخصیص اوراق مشارکت جهت هزینه کرد در شبکه حمل و نقل عمومی پایتخت صورت نگرفت و به همین دلیل عملا در سال ۱۳۹۶ دست متروی تهران از این منبع مالی کوتاه ماند.

بانک همکاری نکرد توسعه مترو به خطر افتاد

در خصوص تخصیص اوراق در سال 96 توضیح می دهید و اینکه علت تقلیل انتشار از 2 هزار میلیارد به 700 میلیارد چه بود؟

در سال ۱۳۹۶ با درخواست انتشار دوهزارمیلیارد تومان اوراق مشارکت برای شهر تهران موافقت شد، اما وجوه آن که قرار بود سال ۱۳۹۷ به حساب شهرداری واریز شود، به هفتصد میلیارد تومان تقلیل یافت! این امر در کش و قوس‌های مربوط به تغییرات پیاپی مدیریت شهری پایتخت رخ داد و عملا هزاروسیصدمیلیارد تومان باقی مانده به دلیل عدم همکاری بانک‌های عامل از دست رفت. البته در سال ۱۳۹۵ (به همراه بانک توسعه تعاون) و هم در سال ۱۳۹۷ بانک شهر به عنوان بانک عامل فروش و عرضه اوراق مشارکت معرفی و مراحل کار را پیش برد.

برای انتشار اوارق مشارکت سال 97 هم مشکلاتی وجود داشت و البته پول هم خیلی طول کشید تا به حساب شهرداری واریز شود.

سال ۱۳۹۷ با انتشار هزاروسیصدمیلیارد تومان اوراق مشارکت برای توسعه حمل و نقل عمومی پایتخت موافقت شد؛ دو بانک آینده و صنعت و معدن، عاملیت عرضه و انتشار اوراق را برعهده داشتند که بانک صنعت و معدن سیصدونودمیلیارد تومان سهم خود را به حساب شهرداری تهران واریز کرد، اما بانک آینده به ضمانت‌ها و وثیقه‌های ملکی شهرداری ایراداتی وارد ساخت و مدت‌ها مبلغ نهصد و ده میلیارد تومان وجوه حاصل از اوراق مشارکت را در حساب خود بلوکه کرد به طوری که حتی سال ۱۳۹۸ نیز این پول دست شهرداری را نگرفت و در تیر ماه ۱۳۹۹، به زحمت وجوه مذکور را به حساب شهرداری واریز کرد؛ در واقع اولین اشکالات بر سر نحوه وثیقه‌گذاری دولت و شهرداری جهت تضمین پرداخت اصل و سود اوراق مشارکت، در مورد آزادسازی پول توسط بانک آینده شکل گرفت.

سال ۱۳۹۸ با انتشار هزار و پانصد میلیارد تومان اوراق مشارکت جهت نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و توسعه خطوط ۳، ۶ و ۷ متروی تهران موافقت شد ، اما این‌بار نیز بحث وثیقه‌های ملکی شهرداری مساله‌ساز شد؛ از طرفی سازمان تامین اجتماعی با صدور برگه‌های مفاصاحساب برای املاک به وثیقه گذاشته شده شهرداری مخالفت می‌کرد (به دلیل بدهی‌های انباشته شده شهرداری تهران در یک دهه گذشته) و از سوی دیگر بانک رفاه هر ملکی را به عنوان وثیقه از شهرداری قبول نمی‌کرد(چون عمدتا املاک پایان کار نداشتند). مضاف بر آن، بانک عامل کل وثیقه‌های مربوط به سهم دولت و شهرداری برای تضمین پرداخت اصل و سود اوراق مشارکت را از شهرداری تهران خواست.

مبلغ هفتصد و پنجاه میلیارد تومان سهم دولت برای  است

در واقع وقتی عنوان می شود دولت مکلف به تضمین و پرداخت نیمی از وجوه اوراق مشارکت است، قاعدتا می‌بایست در همان بدو انتشار اوراق سال جاری (اول مرداد ۱۳۹۹) مبلغ هفتصد و پنجاه میلیارد تومان سهم دولت به حساب شهرداری تهران واریز می‌شد که چنین نشد. نکته بعد اینکه بانک عامل برای ضمانت مبلغ هزار و پانصد میلیارد تومان اوراق مشارکت، وثیقه لازم به منظور تضمین پرداخت اصل و سود اوراق که حدود دوهزار میلیارد تومان می‌شود را کلاً از شهرداری تهران خواست و در کارشناسی املاک به وثیقه گذاشته شده نیز، کسر ضریب ارزش‌گذاری را اعمال می‌کند.

به طور مثال ارزش پاره‌ای از املاک را ۵۰ درصد قیمت واقعی ملک در نظر می‌گیرد که این امر خود، کار را بسیار مشکل‌تر می‌کند؛ یعنی شهرداری تهران هم باید سهم وثیقه‌های دولتی را تامین کند (که طبق قوانین کشور الزامی نیست) و هم برای ضمانت پرداخت اصل و سود هزار و پانصد میلیارد تومان اوراق مشارکت، بین سه تا چهارهزار میلیارد تومان وثیقه ملکی به ودیعه بگذارد.

سهم تهران 2000 میلیارد تومان است

انتشار اوارق مشارکت سال 99 به کجا رسید؟ شنیده شده قرار است بخشی از اوراق برای بروزرسانی مترو هزینه شود.

برای سال جاری انتشار هشت‌هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت جهت مصارف عمرانی کلانشهرها در قانون بودجه قرار گرفت که ظاهراً سازمان برنامه و بودجه تنها با تخصیص ۵۰۰۰ میلیارد تومان آن به شهرداری‌های کشور موافقت دارد.

برای تهران از چهارهزار میلیارد تومان درخواست مصوب در شورای شهر پایتخت، تاکنون با دوهزار میلیارد تومان موافقت شده است که سهم مترو هزاروپانصد میلیارد تومان و سهم شبکه اتوبوسرانی پانصدمیلیارد تومان دیده شده است.

مخالفت با اختصاص هزار میلیارد اوراق مشارکت برای بروزرسانی مترو

البته پیشنهاد شهرداری تهران اختصاص یک‌هزارمیلیارد تومان اوراق مشارکت برای به‌روزرسانی ناوگان خطوط مترو نیز بود که کلا با این درخواست مخالفت شد و عنوان شد ردیف بودجه مربوط به اوراق مشارکت، صرفا برای کارهای عمرانی و نوسازی ناوگان اتوبوسرانی دیده شده است. با این اوصاف، شرایط سخت شهرداری کلانشهرها و خصوصا ابرشهر تهران جهت پاسخگویی به نیازهای حمل و نقلی به حق شهروندان، به وضوح قابل لمس خواهد بود.

در حال حاضر با توجه به وضعیت ارز برای ساخت هر کیلومتر مترو چقدر هزینه نیاز است؟

ببینید با سهم مترو از پول اوراق مشارکت سال ۱۳۹۸ که مبلغ یک‌هزار میلیارد تومان می‌شود،‌ فقط یک‌کیلومتر مترو می‌توان ساخت؟‌ البته منظور فقط احداث خط مترو است که یک کیلومتر آن حدود هزارمیلیارد تومان (به ارزش فعلی پول کشور)، بودجه می‌خواهد.

یک کیلومتر مترو شامل چه چیزهای می شود؟

یک کیلومتر خط مترو که شامل یک ایستگاه، دو نیم تونل، سامانه تهویه بین تونلی، پست برق و سایر تجهیزات می شود.

برای خرید هر رام قطار چقدر باید هزینه شود؟

با سهم مترو از پول اوراق مشارکت سال ۱۳۹۸ فقط می‌توان 6 رام قطار هفت واگنه تهیه کرد چرا که هر رام قطار به طور متوسط ۱۶۸ میلیارد تومان هزینه دربردارد.

با سهم مترو از پول اوراق مشارکت سال ۱۳۹۸ صرفاً می‌توان بین 2 تا 3 ایستگاه مترو با هزینه‌های امروزی احداث کرد و این در حالی است که با تزریق به موقع منابع مالی حداقلی، امکان افتتاح ۱۲ ایستگاه در نیمه دوم امسال وجود دارد.

در حال حاضر درصد پیشرفت فیزیکی ایستگاه های مترو که قرار است تا پایان سال جاری افتتاح شود چقدر است؟

درصد پیشرفت فیزیکی عملیات سازه‌ای ۱۱ ایستگاه از خطوط 3، 6 و 7 مترو، بالای ۹۳ درصد بوده و اگر یک‌هزار میلیارد تومان پول اوراق مشارکت سال ۱۳۹۸ ظرف 10 روز آینده به طور کامل آزاد و به حساب شهرداری تهران واریز شود، می‌توان از این ۱۱ ایستگاه تا پایان سال بهره‌برداری کرد.

بیشتر نواقص ایستگاه در کدام بخش هاست؟

عمده نواقص تجهیزاتی ایستگاه‌های در شرف تکمیل مترو، به آسانسورها و پله برقی‌های آنها مربوط می‌شود که برخی از این اقلام وارداتی و بعضی ساخت داخل است. با راه اندازی 11 ایستگاه دیگر به مسافران مترو 200 هزار نفر اضافه می شود. با اضافه شدن ۱۱ ایستگاه دیگر به شبکه مترو و هم‌افزایی آنها با ایستگاه‌های در حال بهره‌برداری، روزانه حداقل ۲۰۰ هزار نفر سفر به تعداد سفرهای شبکه حمل و نقل ریلی زیرزمینی اضافه می‌شود و به همین نسبت از ترافیک معابر روسطحی کاسته می‌شود.

در صورت تأمین به موقع منابع مالی، شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه (مترو) آمادگی لازم برای افتتاح برخی دیگر از ایستگاه‌های باقیمانده خطوط ۶ و ۷ در نیمه نخست سال آتی را دارد و می‌توان به تکمیل بیش از پیش ایستگاه‌های خطوط هفتگانه (حدود ۱۵۰ ایستگاه) امیدوار بود.

200 میلیارد تومان از اوراق مشارکت سال 98 وصول شد

در حال حاضر چقدر از اوراق وصول شده است؟

200 میلیارد تومان از اوراق با رایزنی های صورت گرفته وصول شده است.الباقی پول اوراق به هر میزان که شهرداری وثیقه‌ها را تأمین کند، به مرور آزادسازی و به حساب شهرداری تهران واریز شود.البته بگویم که1500 میلیارد تومان اوراق مشارکت سال گذشته برای توسعه مترو و اتوبوسرانی شهر تهران در آخرین روز از تیر سال جاری منتشر شد./ فارس آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.