تداوم برداشت بی‌رویه شن و ماسه از بستر رودخانه ها

اصولاً مجوز برداشت شن و ماسه از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان برای 3 گروه از متقاضیان شرکت‌های دانه بندی، شهرداری‌ها و پیمانکاران پروژه‌های عمرانی صادر می‌شود؛ مجوزهایی که توسط این دستگاه برای برداشت‌کنندگان شن و ماسه صادر می‌شود باید با ضوابط شرکت آب منطقه‌ای گیلان، حفاظت محیط زیست و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان نیز مطابقت داشته باشد. براین اساس، هرگونه اقدام جهت برداشت بی‌رویه مصالح شن و ماسه از بستر رودخانه‌های گیلان که خارج از ضوابط مندرج در مجوزهای صادر شده دستگاه‌های متولی باشد، تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد.

لزوم برداشت شن وماسه براساس ظرفیت

«کاظم لطفی»، مدیرعامل و رئیس هیأت مدیره آب منطقه‌ای گیلان در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به اینکه برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه براساس ظرفیت آن انجام می‌شود و بیشتر به کارخانه‌ها و کارگاه‌هایی که تولید شن و ماسه دارند، فروخته می‌شود، تأکید کرد: سازمان صنعت و معدن در صورتی اجازه برداشت می‌دهد که رودخانه مصالح مازاد داشته باشد؛ آن هم باید با رعایت مسائل زیست محیطی و موارد حفاظتی و ایمنی صورت گیرد.

به‌گفته وی، پیمانکارها، شهرداری‌ها و دهیاری‌هایی که در زمینه کارهای عمرانی و زیرساختی مانند آسفالت خیابان‌ها و معابر فعالیت دارند، مشمول برداشت شن و ماسه از رودخانه هستند.

جلوگیری از برداشت‌های قاچاق

مدیرعامل و رئیس هیأت مدیره آب منطقه‌ای گیلان درباره قاچاق برداشت شن و ماسه از رودخانه‌ها، اظهار داشت: برای جلوگیری از برداشت‌های قاچاق از بستر رودخانه‌ها چند تیم و گشت بازرسی داریم که بخشی از این بازرسی‌ها از سوی همکاران محیط زیست و بخشی هم از سوی همکاران ما در اداره راه و شهرسازی انجام می‌شود. بیشتر برداشت‌های قاچاق شن و ماسه از رودخانه‌ها در مسیر پل سازی‌ها اتفاق می‌افتد و به همین دلیل اکثر گشت‌های بازرسی در این مسیرها انجام می‌شود.

وی تأکید کرد: متخلفانی که دور از چشم بازرسان اقدام به برداشت قاچاق شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها می‌کنند بعد از شناسایی به دادگاه معرفی و با آنان برخورد قضایی می‌شود و براساس میزان تخلفی که صورت گرفته باشد، متخلفان جریمه و مجازات خواهند شد.

کاهش قاچاق شن و ماسه

وی با اشاره به اینکه مدت 2 سال است که با گشت زنی‌های شبانه روزی بخش‌های مربوطه، برداشت مصالح از رودخانه‌ها کاهش پیدا کرده و خیلی خوب نیز مدیریت شده، یادآور شد: در گیلان 54 رودخانه جاری است که فقط از 10 تا 12 رودخانه از جمله «سپیدرود» در مرکز استان، «پل رود» در شرق استان، «ماسوله رودخان»، «قلعه رودخان» وبخش‌هایی از رودخانه «خال کایی»، «گرگان رود» و «شفارود»، «ناو رود» و «لیسار» در غرب استان، اجازه برداشت داده می‌شود؛ آن هم در صورتی که سیلابی اتفاق افتاده باشد و شن و ماسه زیادی از بالادست به پایین دست رودخانه آورده شده باشد.

لطفی به کمبود مصالح ساختمانی در استان اشاره کرد و گفت: متأسفانه این استان کمبود مصالح ساختمانی دارد و بیشتر مصالح آن از استان قزوین و شهرستان خلخال در استان اردبیل تأمین می‌شود.

برداشت‌های سنتی و دستی شن و ماسه در مناطق روستایی

در همین حال، «عظیم احدی فر»، کارشناس محیط زیست هم در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار داشت که هم‌اکنون در برخی ازمناطق روستایی واقع در حریم رودخانه‌ها همچنان برداشت‌های سنتی و دستی خاک از بستر رودخانه‌ها صورت می‌گیرد که این اقدام، زندگی این روستانشینان را هنگام بارندگی و جاری شدن سیلاب به خطر می‌اندازد. در حال حاضر به طور معمول در هر شهرستان گیلان روزانه با استفاده از کامیون‌ها شاهد برداشت از بستر رودخانه‌ها تا 10 تن شن و ماسه نیز هستیم.

این کارشناس محیط زیست با یادآوری اینکه در گیلان از بسیاری از آب رودخانه‌ها تنها برای آبیاری اراضی کشاورزی استفاده می‌شود، تصریح کرد: عمده مشکلات برداشت‌های غیرقانونی از رودخانه‌ها در 3 استان شمالی کشور (گیلان، مازندران و گلستان) و خوزستان در جنوب کشور(به‌دلیل سرشاخه‌های اصلی رود) اتفاق می‌افتد. برداشت‌های بی‌رویه از رودخانه‌ها موجب فرسایش بستر و دیواره‌های رودخانه می‌شود و موقعی که این برداشت‌ها بدون ضوابط و استاندارد از بالادست رودخانه انجام شود، هنگام جاری شدن سیل در پایین دست میزان خرابی‌ها افزایش می‌یابد.

احدی فر گفت: 70 تا 80 درصد حیات رودخانه‌ها وابسته به بستر آن است، زیرا چرخه حیات یک رود وابسته به کف آن است. در واقع وقتی برداشت‌ها بی‌رویه باشد، حیات رودخانه از بین می‌رود و چرخه حیات زیست موجودات هم به خطر می‌افتد.

برداشت غیرمجاز در بیشتر رودخانه ها

وی تأکید کرد: از 200 متر بالا و پایین‌تر از پل‌ها نباید برداشت شن و ماسه صورت گیرد، زیرا با جاری شدن سیلاب خرابی زیادی به بار می‌آید، اما متأسفانه این اتفاق رخ می‌دهد و به کرات نیز این اقدام غیرقانونی مشاهده می‌شود. متأسفانه تقریباً در بیشتر رودخانه‌های گیلان برداشت غیرمجاز انجام می‌شود. بخشی ازبرداشت‌ها قانونمند است، اما به‌دلیل اینکه نظارتی روی آنها نمی‌شود، برداشت‌کنندگان به‌دلیل داشتن مجوز، سوء‌استفاده می‌کنند و به‌عنوان مثال به جای اینکه طبق مجوز صادره مثلاً باید 10 متر برداشت کنند اقدام به برداشت 15 متر شن و ماسه از بستر و حریم رودخانه می‌کنند که کاری غیرقانونی است. در این راستا، افراد متخلف معمولاً به‌مدت 2 تا 5 سال از برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها محروم می‌شوند.

گشت زنی«پلیس آب» در حریم رودخانه‌ها

این کارشناس محیط زیست خاطرنشان کرد: برای کنترل برداشت‌ها از حریم رودخانه‌ها از سوی اداره کل آب منطقه‌ای، گشت‌هایی با عنوان «پلیس آب» اقدام به گشت زنی در حریم رودخانه‌ها می‌کنند و با متجاوزان نیز برخورد قضایی خواهند کرد.

به اعتقاد وی، حضور ناظر از سوی سازمان‌های صنعت و معدن و محیط زیست موقع این برداشت‌ها ضروری است، تا بتوان با این گونه افرادی که از مجوزشان بهره سوء می‌برند، مقابله کرد و میزان تخلفات را کاهش داد. اخبار 24 ساعت گذشته رکنا را از دست ندهید

پریسا سادات عظیمی