فردای تاریک کهگیلویه و بویراحمد با مرگ قریب الوقوع «بشار»

در میان سرچشمه‌های رود بزرگ کارون، که زندگی و مرگ جنوب غرب کشور و میلیون‌ها شهروند ساکن در این منطقه به آن وابسته است، حال و روز رود بشار به مراتب اسفناک‌تر به نظر می‌رسد؛ رود بزرگ و زیبایی که به رغم موقعیت جغرافیایی مطلوب و منابع آب قابل تأمل، اسیر سوء مدیریت ضعیف متولیان آب کشور است و تا نابودی کامل فاصله چندانی ندارد.

مدتی است، رود بشار برای این که در ادبیات داستانی و باور‌های عامه بسیاری از شهروندان ساکن در استان کهگیلویه و بویراحمد و به ویژه شهر یاسوج ریشه‌های عمیقی دارد و از سویی نیز استمرار حیات طبیعی این استان تا حدود زیادی با جریان دائمی آب در این رود گره خورده، به واسطه برخی فعالیت‌های غیر قانونی و نیز غیر کارشناسی برخی افراد سودجو با شرایط بسیار بدی رو به رو شده و به همین واسطه رود کارون را از بخش قابل توجهی از منابع آب تاریخی اش محروم کرده است.

رودی که از آن سخن به میان است، از جنوب شرقى منطقه بویراحمد علیا و از کوه‌هاى اردکان و ممسنى در استان فارس سرچشمه مى‌گیرد و پس از گذر از دامنه‌های رشته کوه زاگرس به سوى شمال شرقى بویراحمد سفلى پیش مى‌رود؛ رودی که از نهرهاى گنجگون تیز آب و تنگ سرخ سرچشمه می‌گیرد و پس از ریختن به رود خراسان به عنوان بزرگ‌ترین ریزابه رود کارون به سمت خلیج فارس حرکت می‌کند.

رود بشار در سال‌های نه چندان دور، حجم آبی بالغ بر یک و نیم میلیارد متر مکعب آب را از استان کهگیلویه و بویراحمد وارد استان چهارمحال بختیاری و پس از آن وارد دشت‌های خوزستان می‌کرد تا ضمن سیراب کردن اراضی منطقه بزرگ‌ترین ریزابه کارون یعنی رود خرسان را تقویت کند و زمینه‌ای برای حیات دائمی رود کارون شود.

این رویه اکنون تقریباً رو به نابودی کامل است و بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که از رود بشار با آن تاریخچه درخشان، چیزی جز یک مرداب باقی نمانده است؛ شرایط تلخ و غم انگیزی که در فرایند ایجاد آن بزرگ‌ترین نقش را باید به عامل انسانی و سوء مدیریت متولیان آب کشور منتسب کرد.

کشت برنج در حاشیه و بالادست رود بشار یکی از بزرگ‌ترین خطا‌هایی است که اکنون به یک رویه سنتی و بازگشت ناپذیر تبدیل شده است و مدیران اجرایی استان کهگیلویه و بویراحمد نیز توان چندانی برای مقابله با این اقدام کشاورزان ندارند. کشاورزانی که سابق بر این و در دوران پر آبی رود به کشت برنج مشغول بودند، اکنون که شرایط اقلیمی منطقه منابع آبی رود را کاهش داده همچنان به کشت برنج مشغول هستند و جهاد کشاورزی استان و متولیان ارشد کشاورزی کشور توانی برای اشتغال زایی جدید و تغییر الگوی کشت کشاورزان ندارند.

زمین خواری، تجاوز Rape به حریم رودخانه و برداشت‌های بی رویه از منابع آب در مناطق بالادست از دیگر اشکالات و اقدام‌های غیر قانونی است که در گذر زمان شدت یافته و در حال حاضر به اوج خود رسیده است؛ روندی که بعضاً شنیده می‌شود برخی مدیران دولتی نیز در لیست بهره برداران و ذی نفعان ماجرا هستند و از این روی، ناگفته پیداست که انگیزه‌ای برای اصلاح روند حاکم در پیش گرفته نمی‌شود.

برای مثال گفته می‌شود، یکی از مسئولان آب منطقه‌ای استان در حاشیه رود دارای مزرعه پرورش ماهی است و در حریم رودخانه بشار اقدام به حفر چاه غیر مجاز کرده است؛ اقدامی که معاون حفاظت آب منطقه‌ای استان نیز در گفت وگو با یکی از خبرنگاران محلی آن را تأیید کرده است.

در رابطه با روند تخلفات غیر قانونی در حاشیه و بستر رود بشار، حسین کاظمی، رئیس کارگروه مبارزه با زمین خواری در کهگیلویه و بویراحمد به «تسنیم» گفت: افزایش زمین خواری در بستر رودخانه بشار یاسوج نگران کننده بوده و باید در این زمینه تدبیری اندیشیده شود.

حسین کاظمی افزود: تصرف بستر رودخانه بشار حدفاصل پلیس Police راه اصفهان -یاسوج دل هر انسان منصفی را به درد می‌آورد. چشم پوشی مسئولان و متولیان امر در زمینه زمین خواری تعجب آور است و شرکت‌های خدمات رسان در این زمینه کوتاهی می‌کنند، طوری که منزل مسکونی در وسط جنگل گاز رسانی شده است.

رئیس کارگروه مبارزه با زمین خواری در کهگیلویه و بویراحمد: افزود: جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد در زمینه حفظ رود بشار کوتاهی کرده، به گونه‌ای که یک فرد ۵۰۰ هکتار لوبیا کاری در منطقه مختار دارد که از رود بشار آبیاری می‌شود.

رسول فرهادی، معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد در رابطه با چرایی عدم اقدام مؤثر مسئولان برای تخلف‌های این رود گفت: واقعیت امر کنترل رود بشار از توان مجموعه آب منطقه‌ای خارج است و به دستور نماینده عالی دولت در استان کارگروه ساماندهی این رودخانه با هدف ایحاد یک مدیریت واحد در این زمینه تشکیل شده است.

فرهادی با اشاره به گرفتن حکم قضایی برای تخریب برخی کشت‌های غیر مجاز در حریم رودخانه بشار عنوان کرد: در این زمینه، دستگاه‌های اجرایی دارای ماشین آلات بنا به بهانه‌های مختلف همکاری نکردند که انتظار می‌رود، در این زمینه یک دغدغه عمومی شکل بگیرد.

بر اساس روند حاکمی که به آن اشاره شد، رود بشار با همه تاریخ پر فروغی که در ادبیات و جغرافیای جنوب غرب کشور از خود بر جای گذاشته است، اکنون در شرف نابوی کامل قرار دارد و اتفاق تلخی که در شرف وقوع است، حیات میلیون‌ها شهروند را حداقل در سه استان کهگیلویه و بویراحمد، چهار محال و بختیاری و خوزستان متأثر خواهد کرد.

انتظار این است که متولیان آب کشور به واسطه بحران رو به تزاید آبی که جای جای جغرافیای ایران را تهدید می‌کند، از تسامح و سهل انگاری‌های گذشته دست بردارند و با مجموعه اقدامات دقیق و کارشناسی خود از بروز تهدید‌های جدید سیاسی اجتماعی در این منطقه از کشور جلوگیری کنند.

خواندنی های رکنا را در اینستاگرام دنبال کنید

منبع:تابناک