اعتراض به مجوز پروژه کوهرنگ۳ / اجرای ۱۷۰ پروژه ملی بدون دریافت مجوز

حمید جلالوندی مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان محیط‌زیست، گفت: پروژه «کوهرنگ ۳» در سال ۱۳۹۱ از کمیته ارزیابی زیست‌محیطی سازمان محیط‌زیست در دوره گذشته مجوز احداث دریافت کرده است، اما این مجوز، مشروط به حدود ۲۵ مورد الزامات بوده و برای آن مجوز، دوره دو ساله‌ای از اعتبار زمانی هم در نظر گرفته‌ بودند.

وی افزود: مجری بر این اساس کار را شروع و متأسفانه بخش‌هایی از کار را هم اجرا کرده‌ بود. بعد از اینکه بحث کمبود آب مطرح شد و تشدید بحران آب رخ داد، در استان و دیگر بخش‌ها نگاه تغییر می‌کند و به این سمت می‌رود که جلوی این پروژه گرفته شود.

جلالوندی تأکید کرد: با توجه به انقضای زمان مجوز و اینکه پیمانکار هم از برخی شروط عدول کرده بوده، بر این مبنا از کمیته ماده ۲ سازمان محیط‌زیست درخواست کردند مجدد این موضوع را بررسی کند و در صورت لزوم، مجوز لغو شود.

مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان محیط‌زیست تصریح کرد: ما بر اساس درخواست استان، مسئولان و مردم منطقه و دلایلی که مطرح می‌کردند، در کمیته ماده ۲ پروژه «کوهرنگ ۳» را طرح موضوع کردیم و در این کمیته با توجه به اینکه مجوزی صادر شده بوده و ساخت و سازها بر اساس مجوز شکل گرفته بود، به این نتیجه رسیدیم که اکنون لغو مجوز از نظر حقوقی دچار ایراد است؛ اما از این منظر که مجری در اجرای شروط، تخلفاتی داشته و برخی شرایط را انجام نداده، می‌توان برخورد کرد.

وی اظهار داشت: موضوع را به اداره کل محیط‌زیست استان چهارمحال و بختیاری اعلام کردیم تا با توجه به این عدم رعایت شروط، برخورد قانونی کند، ‌اداره کل ما نیز موضوع را به مقامات قضایی استان اعلام کرده و درخواست توقف عملیات کرده‌اند.

پرونده کوهرنگ ۳ در مرحله تحقیق و بررسی در دادگستری است

جلالوندی در خصوص وضعیت پرونده در دستگاه قضایی نیز گفت: بر اساس آخرین اطلاعاتی که من گرفتم، موضوع در مرحله تحقیق و بررسی در دادگستری است و دادگستری اظهارات طرفین و شرح مجوزها را خواسته، اما این بررسی هنوز منجر به صدور رأی نشده است؛ بنابراین به طور خلاصه می‌توان گفت پروژه «کوهرنگ ۳» مجوز ارزیابی زیست‌محیطی را دارد ولی شروط را رعایت نکرده است. اینکه این موارد قابل اصلاح باشد یا طرح به طور کامل متوقف شود و اینکه پروژه چقدر قابلیت اصلاح و ادامه کار دارد، مشروط به نتیجه و تصمیم دستگاه قضایی است.

وی تصریح کرد: اگرچه این پروژه سال ۱۳۹۱ مجوز گرفته اما اگر امروز و با فرایند درست کنونی ارزیابی می‌شد قطعا برای آن مجوزی صادر نمی‌شد.

مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان محیط‌زیست توضیح‌داد: پروژه‌هایی که تحت عنوان مشمول ارزیابی زیست محیطی در سازمان محیط زیست اعلام نظر می‌شوند مجموعه‌ای از فعالیت‌های تولیدی عمرانی صنعتی هستند که به دلیل تبعات گسترده‌ای که می‌توانند روی محیط زیست داشته باشند برای پاسخ به سرمایه‌گذاران و مجریان این نوع پروژه‌ها در سازمان محیط زیست بررسی می‌شوند. این کار در واقع یک فرایند چندجانبه کاملاً تخصصی و فنی است که شاید از بیشترین حساسیت‌هایی محسوب شود که در محیط زیست به آن پرداخته می‌شود.

۵۱ عنوان پروژه مشمول ارزیابی داریم

جلالوندی در پاسخ به این پرسش که چه نوع پروژه‌هایی باید این فرایند را از سر بگذرانند، گفت: در این فرایند اثر متقابل این پروژه روی محیط و اثر محیط را روی پروژه بررسی می‌کنیم و راهکارهای کاهش آلودگی یا تمهیداتی برای به حداقل رساندن بار این نوع پروژه‌ها بر روی محیط زیست را بررسی می‌کنیم. بر اساس مصوبات شورای عالی محیط زیست ۵۱ عنوان پروژه مشمول ارزیابی داریم. مثلا آزادراه‌ها، جاده‌های اصلی، پروژه‌های مربوط به راه آهن، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، میادین نفت و گاز، پتروشیمی‌ها، اسکله‌ها و سکوهای نفتی، خطوط لوله نفت و گاز، شهرکهای صنعتی، مناطق ویژه آزاد و اقتصادی، کارخانه‌های ذوب فلز، سیمان، قند و شکر، تولید خودرو، معادن استخراج سرب و روی و زغال سنگ و طلا، سنگ آهن، سنگ مس، سدهای بزرگ که حساسیت‌ها رویشان خیلی بیشتر است و ساختارهای جانبی‌شان مثل شبکه‌های آبیاری، بنادر، کارخانجات کمپوست شهری، فرودگاه‌ها، انبارهای نفتی، شبکه‌های انتقال آب، شبکه‌های فاضلاب، مناطق نمونه گردشگری، مراکز دفن پسماند، خطوط انتقال نیرو، پایانه‌های نفت و گاز، لایروبی رودخانه‌ها و خورها، مجتمع‌های پرورش آبزیان، کشتارگاه‌های بزرگ، شهرک‌های بزرگ دامداری و کشت و صنعت از عناوینی هستند که برای آن‌ها ارزیابی زیست محیطی انجام می‌دهیم.

وی در پاسخ به اینکه چه تغییری در شرایط دریافت مجوز ارزیابی باعث شده کوهرنگ ۳ پیشتر مجوز دریافت کند اما با شرایط کنونی حائز دریافت مجوز نباشد توضیح داد: این فرایند تجربیات مختلفی در دوره‌های مختلف داشته است و بیشترین شکل توسعه کشور هم مربوط به این شکل پروژه‌هاست و تبلور عملکرد سازمان محیط زیست هم در بررسی همین پروژه‌هاست.

اینکه برخی سازمان را «محیط ایست» می‌نامند و آن را مانعی برای توسعه می‌دانند به همین دلیل است که در ارزیابی‌ها سازمان نتوانسته با برخی پروژه‌ها موافقت کند یا کار به شکلی زمان بر شده است. پیش از دولت تدبیر و امید ارزیابی‌ها عملا به شکلی صوری و تشریفاتی برگزار می‌شد و از جامعیت بررسی‌های کارشناسی برخوردار نبود اما از سال ۱۳۹۲ دستور داده شد که فرایند بررسی را به شکل علمی و با استفاده از همه ظرفیت‌های اجتماعی و اقتصادی در کشور بررسی کنیم.

مخالفت کمیته ارزیابی تنها با ۳۱ پروژه طی ۱۱ سال

مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان محیط‌زیست درباره پیشینه ارزیابی‌ها افزود: از سال ۱۳۸۱ که کمیته‌های ارزیابی در سازمان شکل گرفت تا نیمه اول سال ۱۳۹۲، ۱۳۸۶ پروژه از این دست در سازمان محیط زیست بررسی شده و از این تعداد فقط با ۳۱ واحد در این سال‌ها مخالفت شد. این رویه نشان می‌داد که شاید ارزیابی چندان به درستی انجام نمی‌شود. همچنین تبعاتی که در اثر اجرای بعضی پروژه‌ها پیش آمد مثل سد گتوند در خوزستان یا جاده میانگذر دریاچه ارومیه یا مثل واحدهای زغال سنگ یا پالایشگاه که در شمال کشور مجوز گرفتند، نشان می‌داد که حساسیت‌ها خوب اعمال نشده است. محیط زیست کشور از نظر شاخص های زیست محیطی در یک وضعیت سقوط Fall آزاد قرار گرفته بود و با بحران آب و خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها و گرد و غبار رو به رو بودیم.

جلالوندی ادامه داد: این مساله نشان می‌داد که خیلی از این پروژه‌ها آسیب‌های جدی روی محیط گذاشته و ارزیابی‌ها نتوانسته پایداری توسعه را پاسخ بدهد. ارزیابی زیست محیطی که باید به نحوی بود تا هم توسعه انجام شود و هم محیط زیست حفظ شود، بیشتر به سمت اجرای توسعه بوده و نظارتی هم روی نحوه اجرای پروژه‌ها وجود نداشته و در حد صفر بوده است. ما آمدیم سطح بررسی را سه لایه کردیم. در یک لایه در کارگروه‌های استانی پروژه‌ها را بررسی می‌کنند و ۱۴ دستگاه مرتبط بسته به نوع پروژه علاوه بر نظرات مردمی شامل تشکل‌ها، شوراها نمایندگان مجلس و متخصصان دانشگاهی درباره پروژه اعلام نظر می‌کنند. به این ترتیب در استان می‌توانند چشم و گوش سازمان باشند که در آن منطقه چه شرایط ویژه‌ای حاکم است اما این بررسی برای کمیته ماده ۲ جنبه مشورتی دارد و نهایتاً نظرشان را به سازمان می‌فرستند. در خود سازمان هم کمیته‌ای فنی هست که متشکل از کارشناسان با تجربه‌ای است که در بخش‌های مختلف سازمان مسئولیت دارند و این پروژه‌ها را بررسی می‌کنند و نهایتاً نتیجه به کمیته تصمیم‌گیری می‌آید.

جلوگیری از اجرای ساخت ۱۵ سد در دولت یازدهم

وی اعلام کرد: کمیته ماده ۲ متشکل از سازمان برنامه و بودجه، دستگاه اجرایی مرتبط با پروژه، و با محوریت سازمان محیط زیست جلسه تشکیل می‌دهد. از نیمه دوم ۹۲ ما فرایند را به این شکل سه لایه کردیم و درباره نحوه اجرای مجوزهایی که صادر می‌شود نظارت را هم به آن اضافه کردیم. از ۲۷۳ پروژه‌ای که در طول این چهار سال در کمیته ارزیابی طرح موضوع کردیم با ۶۸ واحد مخالفت شد و برای ۷۷ واحد موافقت صادر شده و ۴۱ واحد هم مشروط شده و اگر بتوانند شروط را فراهم کنند مجوز صادر خواهد شد. تقریباً با حدود ۱۵ سد که می‌خواست عملیات اجرایی آن شروع شود مخالفت کردیم و با هماهنگی خود وزارت نیرو از مسیر اجرا خارج شد و حدود ۵۰ سد را هم خودشان در وزارت نیرو به این جمع‌بندی رسیدند که با آوردهای جدیدی که در شرایط کنونی کشور هست اصلاً اجرایشان صحیح نیست.

مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان محیط‌زیست تصریح کرد: تنش‌های شدیدی در بحث‌های انتقال آب داریم به ویژه انتقال آب بین حوضه‌ای که در حوضه‌های کارون و زاینده رود اتفاق می‌افتد و استان‌های فلات مرکزی ما مثل یزد و کرمان که آب می‌خواهند این‌ها هم چالش‌های بسیار سنگینی است که بخشی از سیاست‌گذاری های آن در شورای آب است و بخشی هم در بررسی پروژه‌هایی است که ما به دلایل مختلف برخی از این پروژه‌ها را نمی‌توانیم انجام دهیم.

اجرای ۱۷۰ پروژه ملی بدون دریافت مجوز قانونی

جلالوندی ادامه داد: یک رویه مشکل‌دار دیگر هم این بود که ۱۷۰ پروژه قبل از اینکه مجوز ارزیابی بگیرند عملیات اجرایی شان را شروع کرده بودند و در مواردی حتی پیشرفت‌های ۱۰۰ درصد هم در آنها داشته‌ایم که با هزینه دولتی انجام شده و خیلی از ‌آنها هم اگر بررسی‌ها صورت می‌گرفت اصلاً نباید انجام می‌شد. راهکاری هم در نظر گرفتیم که این‌ها در هیئت دولت بررسی شود چون قانوناً نمی‌توان این‌ها را ارزیابی زیست محیطی کرد چون اصلاً طرح را اجرا کرده‌اند. یک آیین‌نامه هم برای نظارت بر این پروژه‌ها تدوین کردیم و به صورت یک فرم مشخص به اداره کل های ما ارائه می‌شود تا بتوانند نظارت های دوره ای خود را انجام بدهند و پایش هایی که لازم است را انجام بدهند و اگر عدولی رخ داده برخورد قضایی کنند. مجموعاً چنین تغییراتی از دوره قبل تا کنون در حوزه ارزیابی اعمال شده که نتیجه هم نشان می‌دهد اکنون ارزیابی زیست محیطی به شکل واقعی و درست انجام می‌گیرد.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.