من هویت دارم/ کودکان بدون شناسنامه چه باید کنند

سعیده اگرچه بدون شناسنامه به مدرسه رفت و درس خواند اما نتوانست وارد دانشگاه شود، او 18 ساله شد و نگران سرنوشت خود؛ همسالان خود را که می دید با رای دادن در سرنوشت کشوری که در آن زندگی می کنند سهیم هستند.

همه ما بارها این جمله را شنیده ایم که ریشه ات از کجا آب می خورد و سعیده خود را درختی بدون ریشه می دید که سرگردان است.فصل ازدواجش رسید برگه ای به او دادند تا بتواند سرسفره عقد حاضر شود.

یکی از همکاران که سفرکاری به استان سیستان و بلوچستان داشته روایت می کرد تعدادی از کودکان روستاهای این استان بدون شناسنامه هستند ، نه اینکه حاصل ازدواج مادر ایرانی و پدری خارجی باشند نه ؛ بلکه پدر و مادر هر دو ایرانی هستند اما نمی دانند که باید برای فرزند خود شناسنامه تهیه کنند.

سازمان های مردم نهاد بسیاری در کنار مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک و وزارت کشور برای احقاق حقوق کودکان بی شناسنامه فعالیت می کنند؛ اخیرا معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم Crime قوه قضائیه هم در این راستا گام های خوبی برداشته و نشست های متعددی با حضور مراجع ذیربط و سمن ها برگزار کرده است.

یک مطلع در این مورد می گوید می توان به جرات ادعا کرد جدای از همه این فقدان امکانات اشاره شده برای کودکان بدون شناسنامه بویژه دختران، مهمترین چیزی که آنها را تهدید می کند ، تجاوز Rape است؛ بی شناسنامه و بی هویت بودن آنان گزکی در دست سواستفاده کنندگان برای تجاوز به آنها و ازدواج اجباری این دختران با مردانی هم سن پدر که نه، پدربزرگ آنهاست.

افراد بی شناسنامه و بی هویت در معرض بزه قرار دارند

این مطلع می گوید یکی از موارد مهم افراد بدون شناسنامه که باید مدنظر داشت این است که این افراد بدلیل بی هویت بودن در معرض انواع بزه قرار دارند و به همین دلیل بی هویتی در صورت ارتکاب جرم به راحتی قابل شناسایی هم نیستند.

رضا شیران خراسانی نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی در کارگروه کودکان در این خصوص اعلام کرد که 997 هزار اتباع بیگانه تنها در استان خراسان رضوی زندگی می کنند.

نماینده دور دهم مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه کودکان بی هویت در معرض انواع بزه قرار دارند، از سه اقدام مجلس برای رفع این معضل خبر داد و گفت: یکی از آن طرح ها بحث اصلاح موادی از قانون Law تابعیتی است که این قانون بیش از 80 سال در کشور قدمت دارد و دیگر قابل اجرا نیست.

وی اضافه کرد: حتی در این قانون هم گفته شده که افراد ساکن در ایران ، افراد دارای پدر ایرانی، فرزندان سرراهی ، فرزندان دارای پدر و مادر خارجی که یکی از آنان در ایران متولد شده باشد دارای تابعیت ایرانی محسوب می شوند و این یعنی حتی در آن زمان هم قانونگذار سعی براین داشته تا از بی هویتی افراد جلوگیری کند.

لایحه انتقال تابعیت از مادر به فرزند در دستور کار دولت

شیرانی ، مادر را بحث اصل خون در بسیاری از کشورها دانست و گفت: در بحث شرعی هم فرزند از مادر ارث می برد اما در کشور ما ، در اصلاح ماده واحد سال 85 آمده است که در سن 18 سالگی به این دسته از افراد تابعیت می دهند آنهم نه تابعیت ایرانی بلکه تابعیت اکتسابی (تابعیتی که فرد کسب می کند).

وی ادامه داد: بیشتر ازدواج های دختران ایرانی با تبعه افغانستان و پاکستان است که طبق قانون افغانستان وقتی دختری به عقد مرد افغان درمی آید از تابعیت خود خارج می شود و تحت تابعیت کشور افغانستان قرار می گیرد.

نماینده مردم مشهد در مجلس همچنین به لایحه ای در معاونت امور زنان و خانواده دولت اشاره کرد و گفت: خانم مولاوردی لایحه ای را به این منظور و برای انتقال تابعیت از مادر به فرزند را مطرح کرد که این لایحه در کمیسیون هیات دولت مصوب شد و بزودی به مجلس ارسال می شود.

وی افزود: بسیاری از این افرادی که شناسنامه و درحقیقت هویت ندارند در مشهد دارای سطح علمی بالا هستند و در حوزه های مختلف علمی و اقتصادی فعالیت می کنند.

دختران بی شناسنامه در معرض خطر تجاوز قرار دارند

زهرا زاهدی نیاکی رئیس دفتر حمایت از حقوق کودکان در دادگستری تهران، کودکان بی شناسنامه و درواقع این دسته از دختران را در معرض خطر تجاوز می داند و می گوید: مواردی از این دست مشاهده شده که متاسفانه این دختران در معرض تجاوز قرار گرفته و یا اینکه مجبور شده اند با افرادی بسیار بزرگتر از خود ازدواج کنند.

به گفته وی، یکی از این دختران که شاید تنها 19 سال داشته مجبور به ازدواج با شوهر عمه 80 ساله خود شد و نمی توانست از این ازدواج سرپیچی کند.

زاهدی درباره این خانم می گوید: متاسفانه یکی از مشکلاتی که در آینده برای این افراد پیش می آید ازدواج با محارم است چون همین دختر بعد از مورد تجاوز قرار گرفتن باردار شد و به عقد شوهرعمه درآمد تا او را پدر بچه عنوان کند در حالیکه این فرزند او نیست و ممکن نیست در آینده برای این طفل چه اتفاقی رخ خواهد داد و خطر ازدواج با محارم برای این کودک وجود دارد.

رئیس دفتر حمایت از حقوق کودکان در دادگستری تهران از برپایی نشست های متعدد با حضور رئیس کل ثبت احوال، مشاور وزیر کشور و همه مسئولان مرتبط با شناسنامه در وزارت کشور خبر داده و می گوید که در این جلسات که گروه های مختلفی شرکت کردند نخست سعی شد مسئله هویت این کودکان مشخص شود؛ چون آنچه این کودکان را آسیب پذیر می کند بی هویتی شان است و این افراد در معرض جعل شناسنامه ، جعل اسناد، قرار گرفتن در باند مواد مخدر Drugs و قاچاق Contraband قرار دارند.

وی درباره پیشنهاد خود به ثبت می گوید: پیشنهادم این است مادر که مشخص است و وقتی می بینید سند ازدواج ندارد و پدر بچه همراه او نیست کارت هویت به مادر بدهند و شاید مادر قادر به اثبات مدرک ازدواج نباشد اما از لحاظ پزشکی فرزند مادر بودن آن طفل ، قابل اثبات است.

 گرفتن شناسنامه به نام مادر

وی ادامه می دهد : وقتی مادری برای گرفتن شناسنامه به ثبت مراجعه می کند به او می گویند اول برو ثابت کن بچه دزدی theft نیست بعد بیا؛ اما وقتی ما این افراد را معرفی می کنیم ثبت با ما همکاری می کند و وقتی نمی داند پدر بچه کیست و گواهی ولادت ندارد از برخی بیمارستان ها گواهی ولادت در صورت امکان و یا امین نامه می گیریم و ثبت به نام مادر شناسنامه صادر می کند.

به گفته وی در مواردی مادر می داند پدر کجاست اما به آن دسترسی نیست که در این صورت مادر باید مدرکی داشته باشد که ندارد ؛ او به جایی که در آن زندگی می کرد و مستاجر بود می برند و امین نامه می گیرند و یا اینکه بچه ای در زندان Prison به دنیا آمده از زندان گواهی گرفته و شناسنامه به نام مادر گرفته می شود.

بحث هویت یکی از حقوق مسلم کودکان است

مظفر الوندی دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک در گفت و گویی با خبرنگار قضایی ایرنا، بحث هویت را یکی از حقوق مسلم کودکان عنوان می کند که هم در کنوانسیون حقوق کودک به آن تصریح و هم در قوانین مختلف داخلی کشور به آن توجه شده است.

الوندی می افزاید داشتن هویت و شناسنامه علاوه بر حق کودک بودن ، پیش زمینه ای برای حفظ امنیت اجتماعی ، امنیت فرهنگی و امنیت سیاسی هر کشوری محسوب می شود و هیچ کشوری نمی تواند از کنار موضوعی تحت عنوان عدم هویت کودکان بی تفاوت عبور کند.

دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک با بیان اینکه این مرجع در راستای وظایف قانونی و زمره اهداف خود تا کنون، یکی از موضوعات اصلی جلساتش بحث هویت از ابعاد مختلف بود، می گوید دو اقدام مهم و دو مصوبه در دولت به همین منظور اجرا و تصویب شد که یکی از آنها، آموزش اتباع بیگانه بود.

به گفته وی مصوبه آموزش اتباع بیگانه در سال 94 اصلاح و اجازه داده شد تا افراد نیازمند آموزش بدون برگ هویتی با برگ حمایت تحصیلی بتوانند ورود کنند و آموزش ببیند.

الوندی این اقدام را گامی مثبت هم در آموزش دادن بچه های بی هویت و هم در شناسایی این کودکان دانست و درباره مصوبه دوم گفت: مصوبه دوم در سال 95 برای اتباع ایرانی بدون هویت مشابه اتباع بیگانه به تصویب رسید که براساس آن برای هر کسی که آیین نامه مشخص کرده و درخواست تحصیلی داشته باشد، بدون داشتن شناسنامه کارت تحصیلی صادر می شود و با این کار قدم اول برای هویت آنان برداشته می شود و افراد را تحت پوشش قرار می دهد.

دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک با بیان اینکه وزیر دادگستری روز گذشته در جلسه شورای هماهنگی مرجع از تنظیم لایحه ای در دولت به منظور رفع این مشکل خبر داده و می گوید: براساس این لایحه تابعیت از طریق مادر مورد پذیرش قرار می گیرد.

الوندی تاکید می کند: بحث هویت چیزی نیست که بی تفاوت باشیم اما هویت از کارت اولیه و شناسایی اولیه شروع می شود و تا مراحل شناسنامه و سایر مدارک قانونی که هویت را کامل می کند ، ادامه دارد.

وی با بیان اینکه در مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک بیشتر اولویت های این موضوع یعنی دادن کد شناسایی به افراد بدون هویت پیگیری شده است، می گوید: این یعنی مستقیم سراغ اخذ شناسنامه رفتن نبودیم بلکه آن را جزو اهداف بلند مدت می دانستیم ؛ در گام نخست مهم برای مرجع، در حد دادن کد شناسایی به این افراد و به هر فرزندی که در سرزمین ما متولد می شود ، است و اگر لایحه اشاره شده دولت به مجلس برود و مصوب شود بسیاری از این مشکلات رفع می شود.

الوندی در پاسخ به این پرسش ایرنا که آیا شناسنامه دار کردن و هویت دادن کودکان اتباع بیگانه (مادر ایرانی پدر خارجی) می تواند امنیت کشور را تهدید کند یا نه ، می گوید: نخست برای اتباع داخلی خود باید این کار را انجام دهیم و درباره اتباع خارجی باید بگویم تا زمانی که در کشور حضور دارند، بدون هویت بودنشان بیشتر به کشور آسیب می رساند .

دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک همچنین درباره تعدادی از کودکان ایرانی داخل کشور در مناطق محروم مانند استان سیستان و بلوچستان که بی هویت و بی شناسنامه هستند، گفت: الزامات قانونی برای دادن شناسنامه در ثبت احوال روشن است و نمایندگان ثبت احوال در جلسات مختلف اظهار کردند پوشش صدور شناسنامه در کشور در حد 99 درصد است.

به گفته وی ، حتی دهیاری ها، شوراها و خانه های بهداشت در صورت مطلع شدن ، موظف به اطلاع رسانی به ثبت احوال هستند و خود ثبت احوال هم همیارانی دارد که در مناطق مختلف پیگیری می کنند و افراد محروم از شناسنامه را شناسایی می کنند.

وی ادامه داد: ممکن است برخی به دلایل مختلف فرهنگی اقتصادی و عرفی مایل به گرفتن شناسنامه نباشند اما وقتی تحت پوشش است آنها باید برای فرزندان خود شناسنامه تهیه کنند و طبق آمارهای ثبت احوال، پوشش شناسنامه ای همین استان سیستان و بلوچستان نسبت به چند سال قبل در حد قابل قبولی افزایش پیدا کرده است.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.