بوکه (bokeh) در عکاسی چیست؟ + فیلم

به گزارش رکنا، بوکه به افکت تار و هنری نواحی خارج از فوکوس تصویر گفته می‌شود که در عکاسی برای ایجاد زیبایی بصری و تأکید بر سوژه به کار می‌رود.

بوکه از کلمه ژاپنی boke گرفته شده و به معنای بلور یا نامفهوم کردن تصویر است. البته به هر نوع تار و گنگ شدن تصویر، بوکه نمی گویند، بلکه باید عکس موردنظر مشخصات زیبایی شناختی هم داشته باشد.

بوکه شبیه چیست؟

بوکه شبیه به پراکندگی نور یا حلقه‌های نورانی نرم در پس‌زمینه تصویر است. می‌توان آن را به شکل‌های مختلفی مقایسه کرد، مانند:

خاکی‌های نرم: اگر بخواهیم به صورت غیررسمی آن را توضیح دهیم، بوکه شبیه به دانه‌های ریز گرد یا خاک نرم و درخشان در پس‌زمینه تصویر است که به آرامی نور را منعکس می‌کنند.

حلقه‌های نورانی: این اثر گاهی شبیه به حلقه‌های نورانی می‌شود که در عکاسی شبانه یا زمانی که منبع نوری کوچک و متمرکز در پس‌زمینه وجود دارد، پدید می‌آید. به عنوان مثال، نورهای خیابانی که در پس‌زمینه یک عکس پراکنده و مات هستند.

لکه‌های رنگی: در برخی از تصاویر هنری، بوکه شبیه به لکه‌های رنگی و نرم می‌شود که به نواحی تار و نامشخص پس‌زمینه جلوه‌ای لطیف و هنری می‌دهند.

رنگ‌های بی‌انتهای مات: برخی اوقات بوکه به شکلی شبیه به رنگ‌های مات و ملایم در فضای عکس دیده می‌شود که به زیبایی تصویر می‌افزاید.

آیا عمق میدان کم (DOF) مشابه بوکه است؟

عمق میدان کم (DOF) مشابه بوکه نیست، اما درک عمق میدان و تأثیر آن در خلق بوکه بسیار مهم است. عمق میدان به ناحیه‌ای از تصویر اطلاق می‌شود که در آن فوکوس کامل صورت می‌گیرد. در عمق میدان کم، سوژه اصلی به طور واضح و دقیق در فوکوس قرار دارد، در حالی که پس‌زمینه یا بخش‌های جلوی تصویر کاملاً تار و مبهم هستند.

هنگام صحبت از بوکه، سه عامل اصلی باید مد نظر قرار گیرند:

اندازه گشودگی دهانه لنز (Aperture)

فاصله از لنز

فاصله کانونی لنز

عکاسانی که به عکاسی پرتره علاقه دارند، معمولاً از لنزهایی با فاصله کانونی بلند و گشودگی دهانه عریض (مانند f/2.8 تا f/5.6) استفاده می‌کنند. برای مثال، اگر در فضای باز و در حال عکاسی از مدل هستید و نمی‌خواهید پس‌زمینه واضح باشد، این تنظیمات به شما کمک می‌کنند تا پس‌زمینه تار و بوکه ایجاد کنید.

علاوه بر این، از منابع نوری مانند چراغ‌های خیابان یا لامپ‌های داخلی ساختمان می‌توان برای ایجاد بوکه در پس‌زمینه استفاده کرد.

گشودگی دهانه لنز (Aperture)

بوکه تحت تأثیر شکل تیغه‌های دیافراگم قرار دارد. هرچه تیغه‌ها گردتر باشند، دایره‌های نوری نرم‌تری در پس‌زمینه ایجاد می‌شود. به طور کلی، شکل تیغه‌ها در ظاهر بوکه‌های نوری تأثیرگذار است؛ برای مثال، اگر تیغه‌ها چندضلعی باشند، بوکه نیز به شکل چندضلعی دیده خواهد شد.

در تصویر متحرک زیر می‌توانید مشاهده کنید که با افزایش گشودگی دهانه لنز (یعنی کوچک‌تر شدن عدد f)، عمق میدان کمتر می‌شود. در این تصویر، کمترین عدد دیافراگم f/4 است، ولی برای به دست آوردن فاصله کانونی 120 میلی‌متری، زوم به عقب رفته است.

آموزش ساخت بوکه با دوربین

تنظیم دوربین: ابتدا دوربین خود را روی تقدم دیافراگم (Aperture Priority) یا حالت دستی (M) تنظیم کنید. برای ساخت بوکه به یک سه‌پایه نیاز خواهید داشت.

قرار دادن سوژه: سوژه را در فاصله‌ای نه چندان دور از دوربین قرار دهید. توجه داشته باشید که سوژه باید در مقابل منبع نور قرار بگیرد. البته این فاصله با توجه به فاصله کانونی لنزهای مختلف می‌تواند متفاوت باشد. با سعی و خطا بهترین فاصله را برای فوکوس کامل سوژه پیدا کنید.

تنظیم لنز: لنز را در عریض‌ترین حالت (بیشترین گشودگی) تنظیم کنید.

استفاده از منابع نوری: در پشت سوژه و فاصله دورتر از آن، لامپ‌های ال‌ای‌دی را قرار دهید. اگر منبع نوری طبیعی مانند پنجره نیز در کنار لامپ‌ها باشد، نتیجه بهتری خواهید گرفت.

آموزش ساخت بوکه در فتوشاپ

گرفتن عکس کلوزآپ: برای تمرین، چند عکس کلوزآپ از چراغ‌های نوری بگیرید، به‌طوری‌که فقط روی لامپ‌ها فوکوس شده باشد.

باز کردن عکس در فتوشاپ: عکس را در فتوشاپ باز کنید.

اعمال افکت بلور: به منوی Filter بروید، سپس گزینه Blur و بعد از آن Field Blur را انتخاب کنید.

تنظیم ابزار بلور: در این مرحله، دو صفحه ابزار در سمت راست ظاهر می‌شود که شامل ابزار بلور (Blur Tools) و افکت‌های بلور (Blur Effects) است.

در بخش Field Blur عدد 200 px را وارد کنید.

در زیر Blur Effects، اسلایدر نور بوکه (Bokeh Light) را روی 57 درصد و اسلایدر رنگ بوکه (Bokeh Color) را روی 78 درصد تنظیم کنید.

تأیید و ایجاد بوکه: سپس کلید OK را فشار دهید و چند ثانیه صبر کنید تا بوکه ایجاد شود.

آیا می‌توان بوکه را با هر لنزی ایجاد کرد؟

بله، اما لنزهای با دیافراگم عریض (مانند f/1.8 یا f/2.8) و کیفیت اپتیکی بالا، بوکه نرم‌تر و زیباتری تولید می‌کنند.

آموزش ایجاد بوکه در خانه

برای ساخت بوکه‌های جذاب و هنری در خانه، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. ابزارهای مورد نیاز

دوربین (با قابلیت تنظیم دستی یا تقدم دیافراگم)

لنز با گشودگی دهانه عریض (مانند f/1.8 یا f/2.8)

سه‌پایه برای جلوگیری از لرزش دوربین

ریسه‌های نوری یا چراغ‌های LED

یک سوژه (مانند ماگ، گل، یا عروسک)

2. تنظیم محیط

انتخاب محل: اتاقی با نور کم یا جایی با پس‌زمینه ساده و بدون شلوغی را انتخاب کنید.

منابع نوری: ریسه‌های نوری یا چراغ‌های کوچک را در پس‌زمینه سوژه قرار دهید. فاصله آن‌ها را از سوژه زیاد کنید تا بوکه بهتری ایجاد شود.

نور طبیعی: اگر در کنار پنجره هستید، می‌توانید از نور طبیعی به عنوان نور کمکی استفاده کنید.

3. تنظیمات دوربین

دوربین را روی حالت تقدم دیافراگم (A) یا حالت دستی (M) قرار دهید.

گشودگی دیافراگم: عدد f را روی کمترین مقدار ممکن (مانند f/1.8 یا f/2.8) تنظیم کنید.

فوکوس: فوکوس را به صورت دستی روی سوژه اصلی تنظیم کنید.

ایزو (ISO): مقدار ایزو را بر اساس میزان نور محیط (ترجیحاً بین 100 تا 400) انتخاب کنید.

فاصله کانونی: از لنزی با فاصله کانونی بلند (مانند 85mm یا بیشتر) استفاده کنید. این کار به تفکیک سوژه از پس‌زمینه کمک می‌کند.

4. قرار دادن سوژه

سوژه را در فاصله‌ای نزدیک به دوربین قرار دهید.

اطمینان حاصل کنید که چراغ‌ها یا ریسه‌های نوری در فاصله دورتری از سوژه قرار دارند.

5. گرفتن عکس

از سه‌پایه برای ثابت نگه‌داشتن دوربین استفاده کنید.

کادر خود را تنظیم کنید و دکمه شاتر را فشار دهید.

اگر از تایمر یا ریموت استفاده کنید، احتمال لرزش تصویر کاهش می‌یابد.

6. ایده‌های خلاقانه

از ریسه‌های رنگی یا فیلترهای رنگی برای ایجاد بوکه‌های متنوع استفاده کنید.

سوژه‌های متفاوتی مانند کتاب، اشیا تزئینی یا حتی چهره انسان را امتحان کنید.

برای بوکه‌های خاص‌تر، از کارت‌هایی با اشکال برش‌خورده (مثل قلب یا ستاره) در جلوی لنز استفاده کنید.

ایجاد بوکه رنگی

برای ایجاد بوکه رنگی، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

1. استفاده از منابع نوری رنگی

ریسه‌های نوری رنگی: چراغ‌های LED یا ریسه‌های نوری که هر چراغ آن رنگ متفاوتی دارد، بهترین گزینه هستند.

لامپ‌های رنگی: می‌توانید از لامپ‌هایی با روکش رنگی یا فیلترهای رنگی استفاده کنید.

2. اضافه کردن فیلترهای رنگی

فیلترهای شفاف رنگی: این فیلترها را می‌توانید جلوی چراغ‌ها یا حتی جلوی لنز قرار دهید تا نورها به رنگ دلخواه تبدیل شوند.

ژل‌های رنگی: از ژل‌های مخصوص عکاسی برای تغییر رنگ منابع نوری استفاده کنید.

3. استفاده از وسایل شفاف و انعکاس‌دهنده

پلاستیک‌های رنگی شفاف: می‌توانید از مواد شفاف رنگی مانند کاغذ شفاف یا طلق رنگی استفاده کنید.

کریستال‌ها یا منشورهای رنگی: این وسایل می‌توانند انعکاس‌های رنگی زیبا در نور ایجاد کنند.

4. تنظیم دوربین برای بوکه رنگی

گشودگی دهانه لنز (Aperture): دیافراگم را در حالت باز (عدد f کوچک‌تر) تنظیم کنید.

تنظیم فوکوس: فوکوس را روی سوژه اصلی قرار دهید تا منابع نوری رنگی به‌صورت بوکه دیده شوند.

فاصله کانونی: لنزهایی با فاصله کانونی بلند (مانند 85mm یا بیشتر) برای ایجاد بوکه مناسب هستند.

5. پس‌زمینه مناسب

چیدمان چراغ‌ها: چراغ‌های رنگی را در فاصله دورتر از سوژه قرار دهید تا بوکه رنگی به‌خوبی شکل بگیرد.

نورپردازی طبیعی: اگر نور طبیعی مانند نور خورشید دارید، می‌توانید از آن به‌عنوان منبع نور کمکی استفاده کنید.

6. ایده‌های خلاقانه

استفاده از اشکال بوکه: از کارت‌هایی با اشکال برش‌خورده (مثل قلب، ستاره یا دایره) در جلوی لنز استفاده کنید تا بوکه رنگی با طرح‌های خاص ایجاد شود.

عکاسی شبانه: از چراغ‌های خیابان یا فروشگاه‌ها برای ایجاد بوکه رنگی در عکاسی شهری استفاده کنید.