قتل به عملی اطلاق می شود که در آن یک فرد،جان فرد دیگر را به بدون مجوز قانونی ستانده باشد.
این عمل در قانون مجازات اسلامی،از جمله جرایم کیفری محسوب می شود که در دو نوع عمد و غیر عمد شناخته می شود.تعیین نوع قتل بر عهده مجری قانون و محاکم کیفری است.
در صورتی که قتل عمد تشخیص داده شود،مجازات آن به درخواست اولیای دم قصاص،دیه یا وجه المصالحه است.هر چند اولیای دم می توانند با اعلام بخشش از حق قانونی خود صرف نظر کنند که در این صورت متهم به قتل به لحاظ بر هم زدن نظم عمومی جامعه از حیث جنبه عمومی جرم مجازات خواهد شد.
اگر قتل شبه عمد تشخیص داده شود،متهم محکوم به پرداخت دیه به اولیای دم و تحمل حبس به لحاظ جنبه عمومی جرم خواهد شد که در این صورت هم اولیای دم می توانند از دریافت دیه اعلام گذشت کنند.
در صورتی که ادله موجود در پرونده برای محکوم کردن متهم به قتل کافی نباشد و او به اتهام خود اقرار نکند،بعد از سه بار رسیدگی به پرونده در دادگاه،از موارد لوث تلقی شده و قاضی رای قسامه صادر می کند.در این صورت شاکی موظف است که پنجاه نفر را به دادگاه معرفی کند که آنها قسم یاد کنند که متهم حاضر در پرونده قاتل است.اگر شاکی از این عمل عاجز باشد،متهم پنجاه بار بر بی گناهی خود قسم یاد می کند و حکم تبرئه وی صادر می شود.
نگاهی اجمالی به آمار بیانگر این است که بیشتر قربانیان و متهمان به قتل مرد هستند و همچنین انگیزه نزاع منجر به قتل از فراوانی بیشتری نسبت به قتل هایی با انگیزه های دیگر برخوردار است.
پاره ای از قتل ها علی رغم تلاش تیم جنایی رازگشایی نمی شود و قاتل دستگیر نمی شود.در این صورت اولیای دم می توانند از صندوق دادگستری تقاضای دیه از بیت المال کنند.دیه مقتول از سوی دولت به خانواده اش پرداخت می شود اما در صورت دستگیری قاتل،اگر اولیای دم بخواهند تقاضای قصاص کنند،باید دیه را به صندوق دادگستری برگردانند.اگر هم به قید دریافت دیه از قصاص گذشت کنند،قاتل موظف به برگرداندن دیه به صندوق دولت خواهد بود.
بسیاری از قتل ها ریشه در اختلافات مالی و ملکی و همچنین تعدادی از قتل ها ریشه در اختلافات طایفه ای دارند.
گاهی اختلافات عمیق مالی و کلاهبرداری ها سبب می شود که افراد به قصد انتقام با نقشه ای از پیش تعیین شده دست به قتل بزنند.
در برخی موارد هم دیده شده که کلاهبرداری مالی خود انگیزه ای برای وقوع قتل بوده است.به این معنی که فرد برای انجام نقشه کلاهبرداری خود و رسیدن به اهداف تبهکارانه و طمع کارانه اش،شخصی را که سد راه خود ببیند از میان بر می دارد.
اعتیاد،از دیگر عواملی است که ممکن است به اشکال مختلف ریشه وقوع قتل تلقی گردد.
به این معنی که توهم ناشی از مصرف مواد مخدر یا فقر ناشی از اعتیاد منجر به بروز خشونت و در نهایت قتل شود.
اختلاف بر سر مواد مخدر از دیگر عواملی است که منجر به بروز قتل می شود.
از جمله افرادی که انگیزه پنهان قتل دارند،سارقان هستند.در پاره ای موارد سارق برای فرار از صحنه قتل دست به قتل می زند.شاید حتی در مرحله نخست، فرد سارق انگیزه قتل نداشته و با نیت به قتل رساندن کسی وارد صحنه قتل نمی شود.اما از آنجا که اکثریت سارقان برای دفاع از خود و فرار از موقعیت سلاح همراه دارند،هر گاه لازم شود ممکن است دست به سلاح برده و قتلی را رقم بزنند.
اما در برخی موارد هم سارق برای اجرای نقشه سرقت از قبل به قصد کشتن فرد پا به صحنه سرقت می گذارد.
حسادت و قتل هایی با انگیزه های عاشقانه از جمله دیگر مواردی هستند که سهمی از پرونده های کیفری را به خود اختصاص می دهند.
گاه افراد برای برداشتن رقیب عشقی خود از سر راهشان دست به قتل او می زنند.گاهی هم کینه از عشقی ناکام سبب می شود که فرد نقشه یک قتل را بکشد و اجرا کند.
خیانت از سمت فردی که قاتل عاشق او بوده هم از جمله انگیزه های قابل توجهی است که متهمان به قتل را به سمت ارتکاب به قتل سوق داده است.
قتل هایی با انگیزه های خانوادگی و ناموسی از جمله دیگر دلایل ارتکاب به قتل است.
انگیزه دفاع از ناموس در برابر افرادی که قصد تعرض به حریم خصوصی زندگی افراد داشته اند،سهم بالایی از پرونده های قتل را به خود اختصاص می دهد.
همچنین اختلافات خانوادگی و حرف و حدیث ها و ازدواج های فامیلی می تواند در میان طوایف و اقوام منجر به خون و خونریزی و قتل شود.
در ایران بیشتر قتل ها با سلاح سرد رخ می دهد.اما در این میان سلاح گرم و قتل های مسلحانه هم فراوانی قابل توجهی دارند.
قتل با طناب و خفگی از جمله دیگر روش های متداول برای ستاندن جان دیگری است.
زمانی که چند فرد با وارد کردن ضربات متعدد نوعا کشنده،باعث قتل یک نفر شوند به طوری که عمل همه آنها در مرگ موثر باشد،اتهام آنها مشارکت در قتل تلقی می شود.
به این معنی که همه آنها اتهام مباشرت در قتل را یدک می کشند.حال اگر اولیای دم تقاضای قصاص آنها را داشته باشند،باید تفاضل دیه آنها را به خانواده هایشان را بپردازند.
به این معنی که فرضا قرار باشد سه نفس به اتهام یک قتل،قصاص شوند؛اولیای دم باید دو دیه کامل به خانواده متهمان بپردازند.
معاون در قتل کسی است که اعمال او سبب تسهیل وقوع جرم توسط فرد قاتل شود.این تسهیل گری می تواند از طریق گرفتن دست و پای مقتول،رساندن قاتل به محل قتل،سپردن سلاح به قاتل،اخفای ادله جرم،کمک رسانی به اخفای جسد و اقداماتی از این قبیل باشد.
قانون برای معاونت در قتل مجازات حبس در نظر گرفته است که میزان حبس 3 تا 15 سال زندان است و بسته به نظر قاضی تعیین می شود.
اگر فردی اقدام به کشتن افرادی با ویژگی های تقریبا یکسان و با انگیزه تقریبا یکسان،به فواصل زمانی مشخص کند؛به او عنوان قاتل سریالی اطلاق می شود.
معمولا قاتل سریالی به کسی می گویند که لااقل سه قتل با یک شیوه مرتکب شده باشد و هدف و انگیزه او از ارتکاب به قتل ها یکسان باشد.
در این صورت دادگاه قاتل را به تعداد افرادی که به قتل رسانده است به قصاص محکوم می کند.
یعنی اگر شش نفر را کشته باشد به شش بار قصاص محکوم می شود.
وقتی حکم چند بار قصاص به فردی داده می شود به این معنی است که چند گروه اولیای دم دارد.
مثلا اگر به شش بار قصاص محکوم شود یعنی شش گروه اولیای دم از او شاکی هستند.
ممکن است یک گروه از این این اولیای دم از قصاص اعلام گذشت کنند.آن وقت بقیه اولیای دم باید سهم دیه رضایت دهندگان را بپردازند تا حکم قصاص اجرا شود.
بر خلاف تصور عام مردم،5 بار قصاص به معنی 5 بار دار زدن نیست و به دلیل مسائل فوق احکام صادر می شود.
گاهی ممکن است متهم تا پای چوبه دار هم برود اما اولیای دم مدتی به او مهلت دهند.شرط این مهلت بنا به درخواست اولیای دم تعیین می شود.
ممکن است شرط دریافت وجه المصالحه یا هر شرط دیگری مطرح شود اما اگر قاتل نتواند شرط را اجرا کند،اولیای دم بار دیگر فرصت اجرای حکم را خواهند داشت.
دادسرای امور جنایی تهران در سه راه آذری جنب کارخانه آرد واقع شده است.
پرونده های قتل بعد از تکمیل از سوی اداره آگاهی تهران برای تحقیقات به این دادسرا ارجاع می شوند.
در دادسرا برای پرونده کیفرخواست صادر می شود که در آن اتهام متهم یا متهمین پرونده تعیین می شود.
پس از آن پرونده راهی دادگاه کیفری یک استان تهران می شود و در دادگاه متهم باید از خود در برابر اتهام وارد شده دفاع کند.
قضات حاضر در دادگاه پس از شنیدن دفاعیات متهم و وکیل او رای خود را صادر می کنند.
لازم به ذکر است که حضور وکیل برای متهمان پرونده های حدی از جمله قتل ضروری است تا جایی که بدون حضور وکیل محاکمه برگزار نمی شود.اگر متهم توانایی مالی تعیین وکیل نداشته باشد دادگاه به او وکیل تسخیری می دهد.
پس از صدور رای از سوی دادگاه،پرونده راهی دیوانعالی کشور می شود.در صورتی که قضات دیوانعالی کشور رای صادر شده را تائید کنند،پرونده به واحد اجرای احکام دادسرا برمی گردد و به مرحله اجرا در می آید.
اما اگر دیوانعالی کشور حکم را تائید نکند،متهم بار دیگر در دادگاه محاکمه می شود.
عامل قتل به دلیل یک نزاع خانوادگی در شهر گلستان دستگیر شد؛ مرد ۵۱ ساله همسر سابق خود را در کارگاه خیاطی به قتل رسانده و مالک کارگاه را مجروح کرد. تحقیقات تکمیلی پلیس ادامه دارد.
حوادث رکنا: شرور کینه جو که درجریان نزاع خیابانی با شلیک گلوله مرد جوانی را درشهرک ویره شهریاربه قتل رسانده بود با تلاش پلیس شهریار دستگیر شد.
حوادث رکنا: پریا ویسی، زن ۳۷ ساله ایرانی ساکن منطقه کتایز در کاردیف ولز، ۲۳ فروردین پس از ترک محل کارش در ساعت سه بعدازظهر به وقت محلی مفقود شد.
حوادث رکنا: قتل هولناک مادر به دست پسرش در فلوریدا! پس از ناپدید شدن مرموز زن ۷۰ ساله، پلیس با تحقیقاتی دقیق علت تکاندهنده ماجرا را کشف کرد و حقیقت این جنایت تلخ آشکار شد.
حوادث رکنا: 4 نفر در پی درگیری مرگبار بر سر معاملهای مشکوک در محله یوسفآباد تهران کشته شدند، مرد مسلح پس از قتل سه نفر، خودکشی کرد.
حوادث رکنا: قتل وحشتناک پیرمرد 60 ساله در هشتگرد توسط پرستار شخصی، فرمانده انتظامی ساوجبلاغ خبر از شناسایی و دستگیری فوری متهم اصلی پرونده در صحنه جرم داد.
حوادث رکنا: دختر جوانی که به اتهام آتش زدن خانه نامزدش -که منجر به مرگ او شده است- پای میز محاکمه ایستاد، مدعی شد مقتول خودش خانه را آتش زده است.
کامبیز نوروزی / حقوق دان و پژوهش گر حقوقی
حوادث رکنا: در حادثهای تلخ و بیسابقه در خیابان بیستم یوسفآباد، تهران، سه مرد بر اثر تیراندازی در یک واحد مسکونی جان خود را از دست دادند.
رکنا: بخشش ۴ قاتل در ازای ساخت مدرسه به نام مقتول! اولیای دم پسر جوانی که ۱۵ سال پیش در یکی از روستاهای داراب به قتل رسیده بود، به احترام ساخت مدرسهای به نام فرزندشان توسط خانواده قاتلان و خیرین،…
حوادث رکنا: برادر فاطمه سلطانی، دختری که دو روز پیش به دست پدرش به قتل رسید، با انتشار ویدئویی از مردم درخواست کمک و حمایت برای اجرای عدالت کرد.
حوادث رکنا: پسر ۲۶ سالهای در یکی از روستاهای کبودرآهنگ، پس از به قتل رساندن پدرش به دلیل اختلافات خانوادگی، در کمتر از یک ساعت توسط پلیس شناسایی و دستگیر شد.