انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

سیر تا پیاز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا / گزارشات ویژه در رکنا

فردا سه شنبه سوم نوامبر برابر ۱۳ آبان، پنجاه و نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری رژیم آمریکا برگزار می‌شود؛ تا به حال تعداد کسانی که به صورت پستی و زودهنگام رأی‌شان را به صندوق آراء ریختند از مرز ۹۰ میلیون نفر گذشته است.

انتخابات آمریکا / جو بایدن / دونالد ترامپ / انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هر چهار سال یکبار برگزار می شود. انتخابات آمریکا در اولین سه شنبه بعد از اولین دوشنبه ماه نوامبر برگزار می‌شود. در روز انتخابات آمریکا میلیون‌ ها شهروند آمریکایی آرای خود را در صندوق‌ها می‌اندازند. رقابت انتخابات آمریکا تقریباً یکسال قبل از رای‌گیری آغاز می‌شود. در این مدت چهار مرحله از انتخابات آمریکا با فواصل منظم برگزار می‌شود.

تاریخچه قانون انتخابات آمریکا

پس از استقلال آمریکا از بریتانیا در سال ۱۷۷۶ کنوانسیونی که مسئول تدوین قانون اساسی آمریکا بود به هنگام مطرح شدن شیوه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به عنوان رئیس کشور و اداره‌کننده دولت فدرال چندین روش را از جمله انتخاب توسط کنگره، انتخاب توسط فرمانداران ایالات، انتخاب توسط مجالس قانونگذاری ایالات، انتخاب توسط گروه ویژه‌ای از اعضای کنگره و انتخاب مستقیم توسط آرای مردم را مورد بررسی قرار داد اما هیچ‌کدام از این روش‌ها رأی لازم را به دست نیاورد و در نتیجه تعیین روش نهایی برای انتخاب رئیس‌جمهور به کمیته‌ای یازده نفره محول شد. این کمیته پس از بررسی و اعلام نظر پیشنهاد شکل‌گیری کالج‌های انتخاباتی آمریکا اولیه را ارائه نمود و پس از موافقت، طرح کالج‌های انتخاباتی با اندک اصلاحاتی در سند نهایی درج شد.

هدف قانونگذاران آمریکایی از انتخاب سیستم «کالج‌های انتخاباتی» این بود که بین دولت فدرال و حکومت ایالات نوعی تعادل بر قرار سازند. در این صورت ضمن حفظ مشارکت عموم مردم در انتخابات، به ایالات کم جمعیت حق حضور بیشتری داده شود و انتخابات مستقل از کنگره و بدون نفوذ آن به اجرا درآید. در نتیجه رئیس‌جمهور انتخابی، از نهایت استقلال عمل برخوردار می‌شد و از نفوذ سیاسی گروه‌های قدرت مصون می‌ماند. از سوی دیگر قانونگذاران آمریکایی تلاش داشتند تا هر چه بیشتر عرصه انتخاب رئیس‌جمهور را از توده گرایی و پوپولیسم به دور نگاه دارند. در این صورت کمتر فردی می‌توانست با عوام فریبی رئیس‌جمهور شود.

مراحل انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

هر کس که در آمریکا به دنیا آمده باشد و ۱۴ سال متوالی در آمریکا زندگی کرده باشد و حداقل ۳۵سال سن داشته باشد، می‌تواند در انتخابات آمریکا نامزد شود؛ ولی اگر شخصی بخواهد از طرف حزبی نامزد شود، باید ابتدا در پروسه درون حزبی (انتخابات مقدماتی) آن حزب که بر طبق قوانین درونی آن حزب است شرکت کند و در صورت موفقیت در آن پروسه، به عنوان نامزد آن حزب معرفی می‌شود. انتخاب ریاست جمهوری آمریکا بر اساس سیستم موسوم به Electoral (گزینشگر) صورت می‌گیرد و اگر چه اسم نامزدها در برگه‌های اخذ رأی نوشته می‌شود، اما مردم در عمل به‌طور مستقیم به رئیس‌جمهور و معاون او رأی نمی‌دهند؛ به این معنی که رای‌دهندگان هر ایالت؛ فهرستی از انتخاب کنندگان رئیس‌جمهور (electors) را انتخاب می‌کنند که تعداد آن‌ها هم برابر با تعداد سناتورها و نمایندگانی است که آن ایالت در کنگره دارد. در عوض انتخاب کنندگان هر ایالت مدت کوتاهی پس از انتخابات در پایتخت آن ایالت گرد می‌آیند و آرای خود را برای کاندیدایی به صندوق می‌اندازند که بیشترین آرای مردم را در ایالت آن‌ها کسب کرده‌است. یعنی کاندیدایی که بیشترین آرا را در هر ایالت به‌دست می‌آورد، در واقع صاحب همه آرای انتخاباتی آن ایالت می‌شود.

پس از اعلام رسمی نامزد حزب از سوی کنوانسیون‌های ملی در ایالات متحده آمریکا، رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری آمریکا آغاز می‌شود. در مدت ۶تا۸ ماه بعد، تمام توجهات به سمت شعارها و تبلیغات نامزدها معطوف می‌شود. این نامزدها که درحقیقت اکنون تشکیلات حزب را با تمام امکانات مالی، تبلیغاتی و رسانه‌ای پشت سر دارند، با قدرت وارد میدان می‌شوند و در هر گوشه از کشور به سخنرانی و برگزاری میتینگ‌های تبلیغاتی می‌پردازند. گاهی لازم می‌شود نامزد حزب در یک روز د چهار نقطه این کشور پهناور حضور یابد و به سخنرانی بپردازد. رسانه‌ها و شبکه‌های رادیو و تلویزیونی در پیروزی انتخابات نقش تعیین‌کننده‌ای دارند، و نامزدها مجبور هستند از یک تیم قوی و با تجربه روابط عمومی رسانه‌ای کمک بگیرند.

باتوجه به خصوصی بودن رسانه‌های گروهی در ایالات متحده آمریکا و هزینه‌های سرسام‌آور تبلیغات، نامزدی می‌تواند در مبارزات انتخاباتی به پیروز دست یابد که از پشتوانه مالی تقریباً نامحدودی برخوردار باشد و حامیانش بتوانند میلیون‌ها دلار در این راه هزینه نمایند. با نگاهی به جدول زیر مشخص می‌شود که هزینه‌های انتخاباتی ریاست جمهوری هر دوره به نسبت گذشته به شکل چشمگیری افزایش یافته‌است. جمهوریخواهان (حزب جمهوریخواه آمریکا) به توجه به حامیان ثروتمند خود همواره بیشتر از دموکرات‌ها (حزب دمکرات آمریکا) در انتخابات پول خرج می‌کنند. اگر چه در آمریکا پول شرط لازم برای پیروزی در هر انتخاباتی است، لیکن ضرورتاً شرط کافی به‌شمار نمی‌آید. چرا که بارها دیده شده‌است که یک حزب یا یک فرد با هزینه کمتری به پیروزی دست یافته‌اند.

اهمیت مسائل مالی در انتخابات طی چند دهه اخیر آنچنان افزایش یافته که همواره پس از پایان انتخابات بحث و جنجال‌های فراوانی در خصوص تخلفات مالی از سوی رقبا علیه یکدیگر مطرح می‌شود. تا پیش از رسوایی واترگیت، نظارت چندانی بر عملکرد مالی احزاب و نحوه جذب اعانات صورت نمی‌گرفت. هر حزب بر اساس پایگاه اجتماعی خود و حامیانش به جمع‌آوری پول برای پرداخت هزینه‌های انتخاباتی می‌پرداخت و در این راه نیز حتی به اعمال فشار، تهدید و باج خواهی نیز متوسل می‌شد. همچنین گروه‌های ذی‌نفوذ و ثروتمندان با پرداخت مبالغ کلان به صورت اعانه به احزاب و نامزدها تلاش دارند بر روند تصمیم گیری قوه مجریه و کنگره تأثیر بگذارند. درمقابل، نامزدها نیز پس از پیروزی در انتخابات با استفاده از جایگاه سیاسی خود از حامیانشان حمایت می‌کنند.

افشاء رسوایی واترگیت در اواسط دهه ۱۹۷۰، ضرورت نظارت دقیق تر بر عملکرد مالی احزاب در جریان انتخابات را مطرح کرد. در ماجرای واترگیت اطرافیان ریچارد نیکسون به‌طور غیرقانونی دستگاه شنود در دفتر مرکزی حزب دموکرات قرار دادند تا از استراتژی انتخاباتی آنان مطلع شوند. همچنین تحقیقات قضایی ثابت کرد که چند میلیون دلار اعانات کلان در اختیار حزب جمهوریخواه قرار گرفته شده بود و به حامیان نیکسون نیز قول داده شده بود که از قراردادهای دولتی سهم زیادی بدست خواهند آورد. پس از این ماجرا نمایندگان کنگره برای جلوگیری از تکرار این رسوایی قانون نحوه تأمین هزینه‌های انتخاباتی احزاب و همچنین پرداخت اعانات را به تصویب رساندند.

قانون رقابت‌های انتخاباتی فدرال

این قانون در سال ۱۹۷۴ به تصویب رسید. بر اساس قانون رقابت‌های انتخاباتی فدرال، یک کمیسیون انتخاب فدرال ( Fedral Election Commission (FEC دو حزبی تشکیل شد که دارای ۶ عضو است. این کمیسیون مسئولیت نظارت بر هزینه‌های انتخاباتی را بر عهده دارد. میزان مجاز پرداخت اعانات به نامزدها یا احزاب در حال حاضر برای افراد حداکثر ۱۰۰۰ دلار و برای سازمان‌ها حداکثر ۵۰۰۰ دلار است. برای جبران این محدودیت، دولت فدرال موظف است بخشی از هزینه‌های انتخاباتی را تأمین کند تا از این طریق وابستگی نامزدها به گروه‌های ذی‌نفوذ و افراد متنفذ و ثروتمند تا حد امکان کاهش یابد. درازای هر ۵۰۰۰ دلار اعانه‌ای که هر نامزد انتخاباتی از حامیانش کسب می‌کند، دولت فدرال ۲۵۰ دلار به وی پرداخت می‌کند. به‌علاوه دریافت‌کننده کمک از سوی دولت فدرال ملزم است از یک سو هزینه‌های تبلیغاتی خود را به سطح معقول محدود کند و از سوی دیگر پرسشنامه‌هایی را تکمیل کند که در آن نحوه تأمین درآمدها و چگونگی هزینه مشخص شود. از این طریق کمیسیون انتخابات فدرال قادر است، بر سالم برگزار شدن انتخابات نظارت و داشته باشد.

قانون رقابت‌های انتخاباتی فدرال اغلب از سوی احزاب نادیده گرفته می‌شود و در جریان انتخابات، نامزدها به شیوه‌های مختلف و بعضاً دست زدن به شیوه‌های غیرقانونی به دریافت هرچه بیشتر اعانات انتخاباتی می‌پردازند.

سازوکار انتخاباتی «الکترال کالج» آمریکا چیست و چگونه فعالیت می‌کند؟

کالج الکترال در مجموع ۵۳۸ عضو دارد که اگر ۲۷۰ نفر از آن‌ها به یک نامزد رأی بدهند، پرونده انتخابات آمریکا با همان میزان رأی بسته می‌شود.

سه شنبه سوم نوامبر برابر ۱۳ آبان، پنجاه و نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری رژیم آمریکا برگزار می‌شود؛ تا به حال تعداد کسانی که به صورت پستی و زودهنگام رأی‌شان را به صندوق آراء ریختند از مرز ۹۰ میلیون نفر گذشته است.

بعد از آنکه مردم رأی‌شان را در صندوق آرا انداختند و مشخص شد در هر یک از ۵۰ ایالت آمریکا، رأی اکثریت با کدام نامزد است، کار یک مجمع انتخاباتی حزبی تحت عنوان مجمع برگزینندگان یا «کالج الکترال» که اعضای آن از سوی اعضای دو حزب اصلی جمهوری خواه و دموکرات در ایالت‌های مختلف انتخاب می‌شوند، آغاز می‌شود.

برگزیدگان نباید از مقام دولتی باشند و تعدادشان نیز بسته به جمعیت هر ایالت است، هر چه ایالت‌ها پر جمعیت‌تر باشد تعداد اعضای کالج الکترال آن هم بیشتر می‌شود.

کالج الکترال در مجموع ۵۳۸ عضو دارد که اگر ۲۷۰ نفر از آن‌ها به یک نامزد رأی بدهند، پرونده انتخابات آمریکا با همان میزان رأی بسته می‌شود.

بر این اساس اگر نامزدی اکثریت آرای مردم را در یازده ایالت پر جمعیت من جمله کالیفرنیا، نیویورک، تگزاس، فلوریدا و پنسیلوانیا به دست آورد احتمالاً رئیس جمهور خواهد شد، حتی اگر در ۳۹ ایالت دیگر هیچ رأیی به دست نیاورد؛ بنابراین کاملاً امکان پذیر است که کسی بتواند در صندوق رأی از دیگر نامزدها آرای بیشتری کسب کند، اما از کسب آرای مجمع برگزینندگان یا کالج الکترال باز بماند و در انتخابات شکست بخورد و این همان اتفاقی بود که در سال ۲۰۱۶ برای هیلاری کلینتون افتاد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد پیش از آن نیز در سال‌های ۱۸۲۴، ۱۸۷۶، ۱۸۸۸ و ۲۰۰۰ برنده بیشترین آراء مردم با پیروزی انتخابات متفاوت بوده است.

اما نکته قابل تأمل دیگر این است که حتی ممکن است رأی اکثریت ۱۱ ایالت پر جمعیت آمریکا هم تعیین کننده نباشد، به این معنی که اکثریت مردم یک ایالت به نامزد الف رأی دهند، اما اعضای کالج الکترال به دلیل انواع فشارها نام نامزد ب را روی برگه نهایی بنویسد که نام چنین کاری را بی وفایی می‌گذارند.

هرچند این کار مجازات دارد و فرد خاطی در دور بعدی انتخابات به عنوان عضو کالج الکترال انتخاب نمی‌شود، اما سرنوشت رئیس جمهور وقت تغییری نخواهد کرد.

نکته جالب توجه دیگر اینجاست که علاوه بر دو نامزد اصلی انتخابات، چهار نامزد دیگر از گروه‌های سیاسی مستقل در این انتخابات معرفی می‌شوند، اما تبلیغاتی برایشان نمی‌شود و بایکوت هستند، به تعبیری در برابر پول و لابی دو نامزد اصلی، تنها سیاه لشکران انتخابات هستند و رأی کالج الکترال‌ها به آن صفر است.

سیستم موسوم به الکترال کالج ۳۰۰ سال پیش پایه گذاری شده و ایرادات بسیاری دارد و عملاً مردم سالاری را زیر سؤال برده است.

مردم آمریکا به این امید رأی می‌دهند که شاید آرای‌شان از مبانی پول و لابی و سیستم الکترال و بی وفایی احتمالی الکترال‌ها عبور کند و نامزد مورد نظرشان به کاخ سفید راه یابد.

در این آخرین ساعات و تلاش‌ها، ترامپ و بایدن به ایالت‌های سرنوشت ساز در شمال، مرکز و جنوب آمریکا سفر می‌کنند تا بتوانند نتیجه انتخابات را به نفع خود رقم بزنند.