بیوگرافی استاد شهید مرتضی مطهری

رکنا سیاسی: وی پس از طى دوران طفولیت، به مکتب‌خانه رفته و به فراگیرى دروس ابتدایى مى ‌پردازد. در سن دوازده سالگى، به حوزه علمیه مشهد عزیمت نموده و به تحصیل مقدمات علوم اسلامى اشتغال مى ‌ورزد. در سال 1315 با وجود مبارزه شدید رضاخان با روحانیت و مخالفت دوستان و نزدیکان، براى تکمیل تحصیلات خود، عازم حوزه علمیه قم مى ‌شود در حالى که به تازگى مؤسس گرانقدر آن، آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائرى یزدى، دیده از جهان فرو بسته و ریاست حوزه را سه تن از مدرسان بزرگ، آیات عظام سید محمد حجت، سید صدرالدین صدر و سید محمدتقى خوانسارى به عهده گرفته ‌اند.

استاد مرتضی مطهری در دوره اقامت پانزده ساله خویش در قم از محضر مرحوم آیت الله بروجردى به مدت هشت سال (در فقه و اصول)، امام خمینى(ره) به مدت دوازده سال (در فلسفه ملاصدرا و عرفان و اخلاق و اصول) و مرحوم علامه سید محمد حسین طباطبایى(در فلسفه: الهیات شفاى بوعلى و دروس دیگر) بهره مى ‌گیرد.

قبل از هجرت آیت الله بروجردى به قم نیز استاد شهید گاهى به بروجرد مى ‌رفته و از محضر ایشان استفاده مى ‌کرده است. استاد مطهرى مدتى نیز از محضر مرحوم آیت الله حاج میزرا على آقا شیرازى در اخلاق و عرفان بهره ‌هاى معنوى فراوان برده است. از اساتید دیگر ایشان مى ‌توان از: مرحوم آیت الله سید محمد حجت (در اصول) و مرحوم آیت الله سید محمد محقق داماد(در فقه) نام برد.

وى در مدت اقامت خود در قم،افزون بر تحصیل علم، در امور اجتماعى و سیاسى نیز مشارکت داشته و از جمله، با فدائیان اسلام در ارتباط بوده است.

در سال 1331 در حالى که از مدرسین معروف و از امیدهاى آینده حوزه به شمار مى ‌رفت، به تهران مهاجرت مى ‌کند. در تهران به تدریس در مدرسه مروى و تألیف و سخنرانیهاى تحقیقى مى ‌پردازد. در سال 1334 اولین جلسه تفسیر انجمن اسلامى دانشجویان توسط استاد مطهرى تشکیل مى ‌گردد. در همان سال، تدریس خود در دانشکده الهیات و معارف اسلامى دانشگاه تهران را آغاز مى ‌کند.

در سالهاى 1337 و 1338 که انجمن اسلامى مهندسان و انجمن اسلامی پزشکان تشکیل مى ‌شود، استاد مطهرى از سخنرانان اصلى این دو انجمن است که بعداً تبدیل به یک انجمن شدند و در طول سالهاى 1340 تا 1350 سخنران منحصر به فرد این انجمن به شمار مى ‌رود که بحثهاى مهمى از ایشان به یادگار مانده است و البته حضور ایشان در این انجمن تا پیروزی انقلاب اسلامی و بعد از آن در همان مدت اندک حیات استاد پس از پیروزی، ادامه داشته است.

از سال 1341 که نهضت امام خمینى(ره) آغاز مى ‌شود، استاد مطهرى به طور فعال در کنار امام بوده است؛ به طورى که مى ‌توان سازماندهى قیام پانزده خرداد در تهران و هماهنگى آن با رهبرى امام را مرهون تلاشهاى او و یارانش دانست.

ازدواج استاد با دختر یکی از روحانیون مشهدی

شیخ مرتضی در سال ۱۳۳۱ با عالیه دختر یکی از روحانیون مشهدی ازدواج کرد و صاحب چهار دختر به نام‌های فریده، وحیده، سعیده و حمیده و سه پسر به نام‌های محمد، مجتبی و علی شد. عباس هادی‌زاده، احمد یزدی، علی لاریجانی و مجید عباسپور دامادهای خانواده مطهری هستند.

سخنرانی استاد مطهری علیه شاه

در ساعت 1 بعداز نیمه شب روز چهارشنبه، پانزده خرداد 1342 به دنبال یک سخنرانى مهیج برضدّ شخص شاه، به وسیله پلیس دستگیر شده و به زندان موقت شهربانى منتقل مى ‌شود و به همراه تعدادى از روحانیون تهران زندانى مى ‌گردد. پس از 43 روز، به دنبال مهاجرت علماى شهرستان‌ها به تهران و فشار مردم، به همراه سایر روحانیون از زندان آزاد مى ‌شود. بعد از تشکیل هیئت‌هاى مؤتلفه اسلامى، استاد مطهرى از سوى امام خمینى(ره) همراه چند تن دیگر از شخصیت‌هاى روحانى، عهده ‌دار رهبرى این هیئتها مى‌گردد.

نجات جان مطهری بخاطر حق استاد و شاگردی یک قاضی

پس از ترور حسنعلى منصور نخست وزیر وقت توسط شهید محمد بخارایى که در کلاس‌هاى درس استاد شرکت فعال داشت، کادر رهبرى هیئت‌هاى مؤتلفه شناسایى و دستگیر مى‌شود؛ ولى از آنجا که قاضى این پرونده، مدتى در قم نزد استاد تحصیل کرده بود، به ایشان پیغام مى ‌فرستد که حق استادى را به جا آوردم و بدین ترتیب، استاد شهید از مهلکه جان سالم به در مى ‌برد.

پس از تبعید امام خمینى(ره) به خارج از کشور، مسئولیت استاد مطهرى و یارانش سنگین‌تر مى ‌شود. در این زمان، وى به تألیف کتاب در موضوعات مورد نیاز جامعه و ایراد سخنرانى در دانشگاه‌ها، انجمن اسلامى مهندسان و پزشکان، مسجد هدایت، مسجد جامع نارمک و... ادامه مى ‌دهد. به طور کلى، استاد شهید که به یک نهضت اسلامى معتقد بود و نه به هر نهضتى، براى اسلامى کردن محتواى نهضت تلاش‌هاى ایدئولوژیک بسیارى نمود و با کجروی‌ها و انحرافات مبارزه سرسختانه کرد.

تأسیس حسینیه ارشاد به کمک استاد مطهری

در سال 1346 به کمک چند تن از دوستان، اقدام به تأسیس حسینیه ارشاد نمود؛ چنانکه مى ‌توان او را بنیانگذار آن مؤسسه دانست؛ ولى پس از مدتى، به علت تکروى و کارهاى خودسرانه و بدون مشورت یکى از اعضاى هیئت مدیره (ناصر میناچى) و ممانعت او از اجراى طرحهاى استاد از قبیل ایجاد یک شوراى روحانى که کارهاى علمى و تبلیغى حسینیه زیر نظر آن شورا باشد، سرانجام در سال 1349 با وجود زحمات فراوانی که براى آن مؤسسه کشیده بود و امید بسیاری به آینده آن بسته بود، از عضویت هیئت مدیره استعفا داد و مؤسسه مذکور را ترک گفت.

استاد در سال 1348 به جهت صدور اعلامیه ‌اى با امضاى ایشان و علامه طباطبایى(ره) و آیت الله حاج سید ابوالفضل مجتهد زنجانى، مبنى بر جمع اعانه براى کمک به آوارگان فلسطینى و اعلام آن طى یک سخنرانى در حسینیه ارشاد، دستگیر شد و مدت کوتاهى در سلول انفرادى به سر برد. از سال 1349 تا 1351 برنامه ‌هاى تبلیغى مسجد الجواد را زیر نظر داشت و غالباً خود سخنران اصلى بود تا اینکه آن مسجد و سپس حسینیه ارشاد تعطیل گردید و بار دیگر استاد مطهرى دستگیر و مدتى در بازداشت قرار گرفت. پس از آن، استاد شهید سخنرانیهاى خود را در مسجد جاوید، مسجد ارک و... ایراد مى ‌کرد. بعد از مدتى، مسجد جاوید نیز تعطیل گردید. در سال 1354 ممنوع المنبر گردید و این ممنوعیت تا پیروزى انقلاب اسلامى ادامه داشت.

از مهمترین خدمات استاد مطهرى در طول حیات پر برکتش، ارائه ایدئولوژى اصیل اسلامى از طریق درس و سخنرانى و تألیف کتاب است. این امر، خصوصاً در سالهاى 1351 تا 1357ش به دلیل افزایش تبلیغات گروه‌هاى چپ و پدید آمدن گروه‌هاى مسلمان چپ زده و ظهور پدیده التقاط، به اوج خود مى ‌رسد.

استاد مطهرى اولین شخصیتى که به خطر سران سازمان مجاهدین خلق ایران پى برد

گذشته از امام خمینى(ره)، استاد مطهرى اولین شخصیتى است که به خطر سران سازمان موسوم به «مجاهدین خلق ایران» پى برد و دیگران را از همکارى با این سازمان باز داشت و حتى تغییر ایدئولوژى آنها را پیش بینى نمود. از سال 1355 استاد شهید به توصیه امام(ره) و نیز به درخواست تعدادی از طلاب فاضل حوزه علمیه قم هفته ‌اى دو روز به قم عزیمت کرده و درس‌هاى مهمى در آن حوزه القا مى ‌نماید و همزمان در تهران نیز درسهایى در منزل تدریس مى ‌کند.

در سال 1355 به دنبال یک درگیرى با یک استاد کمونیست دانشکده الهیات(!)، زودتر از موعد مقرر بازنشسته مى ‌شود. همچنین در این سالها استاد مطهرى با همکارى تنى چند از شخصیت‌هاى روحانى، «جامعه روحانیت مبارز تهران» را بنیان مى ‌گذارد؛ بدان امید که روحانیت شهرستان‌ها نیز به ‌تدریج چنین سازمانى پیدا کند.

ارتباط استاد مطهرى  پس از تبعید امام خمینى(ره) از ایران

گرچه ارتباط استاد مطهرى با امام خمینى(ره) پس از تبعید ایشان از ایران، به وسیله نامه و پیک استمرار داشته است، ولى در سال 1355 استاد موفق گردید مسافرتى به نجف اشرف نموده و ضمن دیدار با امام(ره) درباره مسائل مهم نهضت و حوزه ‌هاى علمیه با ایشان مشورت نماید. پس از شهادت آیت الله سید مصطفى خمینى و آغاز دوره جدید نهضت اسلامى، استاد مطهرى به طور تمام ‌وقت در خدمت نهضت قرار مى ‌گیرد و در همه مراحل آن، نقشى اساسى ایفا مى ‌نماید.

در دوران اقامت امام خمینى(ره) در پاریس، سفرى به آن دیار نموده و در مورد مسائل مهم انقلاب با ایشان گفتگو مى ‌کند و در همین سفر، امام(ره) ایشان را مسئول تشکیل شوراى انقلاب اسلامى مى ‌نماید. هنگام بازگشت امام خمینى(ره) به ایران، استاد مطهرى مسئولیت «کمیته استقبال از امام» را شخصاً به عهده مى ‌گیرد و تا پیروزى انقلاب اسلامى و پس از آن همواره در کنار رهبر عظیم الشان انقلاب اسلامى و مشاورى دلسوز و مورد اعتماد براى ایشان بود؛ تا اینکه در ساعت 22 و 20 دقیقه سه شنبه یازدهم اردیبهشت ماه سال 1358 در تاریکى شب و در حالى که از یکى از جلسات فکرى سیاسى بیرون آمده بود، با گلوله گروه نادان و جنایتکار فرقان که به مغزش اصابت نمود، به شهادت مى ‌رسد و امام و امت اسلام، در حالى که امیدها به آن بزرگمرد بسته بودند، در ماتمى عظیم فرو مى ‌روند. سلام و درود خدا بر روح پاک و مطهرش.

آثار استاد شهید مطهرى

 1 - آزادى معنوى ‌؛

2 - آشنایى با قرآن (1-14)؛

 3 - آینده انقلاب اسلامى ایران؛

Mobashsher Khosro, [5/1/2022 10:29 AM]

4 - آیینه جام (دیوان حافظ، همراه با یادداشتهای استاد مطهری)؛

 5 - احیاى تفکر اسلامى؛

 6 - اخلاق جنسى؛

 7 - اسلام و نیازهاى زمان (1 و 2)؛

 8 - اصول فلسفه و روش رئالیسم (1-5)؛

 9 - امامت و رهبرى؛

 10 - امدادهاى غیبى در زندگى بشر؛

 11 - انسان ‌شناسی قرآن؛

 12 - انسان کامل؛

 13 - انسان و سرنوشت؛

 14 - بردگی در اسلام؛

 15 - وبیست گفتار؛

 16 - پاسخهاى استاد؛

 17 - پانزده گفتار؛

 18 - پنج مقاله؛

 19 - پیامبر اُمّى؛

 20 - تعلیم و تربیت در اسلام؛

 21 - توحید؛

22.  22 - اذبه و دافعه على علیه ‌السلام؛

 23 - جامعه و تاریخ در قرآن؛

24 - اد اسلامی؛

 25 - جهان ‌بینی الهی و جهان ‌بینی مادی؛

 26 - حاشیه ‌های استاد مطهری بر آثار دکتر شریعتی (1)؛

 27 - حج؛

 28 - حکمتها و اندرزها (1 و 2)؛

 29 - حماسه حسینى (1و2)؛

 30 - خاتمیت؛

 31 - ختم نبوت؛

 32 - خدا در اندیشه انسان؛

 33 - خدا در زندگی انسان؛

 34 - خدمات متقابل اسلام و ایران؛

 35 - داستان راستان (1و2)؛

 36 - درسهاى اسفار (1-6)؛

 37 - ده گفتار؛

 38 - زن و مسائل قضایی و سیاسی؛

 39 - سیرى در سیره ائمه اطهار علیهم ‌السلام؛

 40 - سیرى در سیره نبوى؛

 41 - سیرى در نهج البلاغه؛

 42 - شرح منظومه؛

 43 - شش مقاله؛

 44 - شناخت از نظر قرآن؛

 45 - عدل الهى؛

 46 - عرفان حافظ؛

 47 - علل گرایش به مادیگرى؛

  48 - فطرت؛

 49 - فلسفه اخلاق؛

 50 - فلسفه تاریخ (1-4)؛

 51 - قیام و انقلاب مهدى علیه ‌السلام؛

 52 - کلیات علوم اسلامى (1-3)؛

 53 - گریز از ایمان و گریز از عمل؛

 54 - گفتارهایی در اخلاق اسلامی؛

 55 - گفتگوى چهارجانبه؛

 56 - مسئله حجاب؛

 57 - مسئله ربا و بانک (به ضمیمه بیمه)؛

 58 - مسئله شناخت؛

 59 - معاد؛

 60 - مقالات فلسفى ‌؛

 61 - مقدمه ‌اى بر جهان بینى اسلامى، شامل:

 62 ـ انسان و ایمان  

 63 ـ جهان بینى توحیدى  

 64 ـ وحى و نبوت  

 65 ـ انسان در قرآن  

 66 ـ جامعه و تاریخ  

 67 ـ زندگى جاوید یا حیات اخروى  

68  - قدمه ‌ای بر حکومت اسلامی؛

69 - نامه تاریخى استاد مطهرى(ره) به امام خمینى(ره)؛

 70  - نبرد حق و باطل (به ضمیمه تکامل اجتماعى انسان در تاریخ)؛

 71 - نبوت ‌؛

 72 - نظام حقوق زن در اسلام ‌؛

 73 - نظرى به نظام اقتصادى اسلام ‌؛

 74 - نقدى بر مارکسیسم ‌؛

75 - ضتهاى اسلامى در صد ساله اخیر؛

76 - ولاءها و ولایتها؛

 77 - هدف زندگی؛

 78 - یادداشتهاى استاد مطهرى (1-15).

منبع: بنیاد علمی و فرهنگی شهید علامه مرتضی مطهری