50 درصد کل عرصه کشور با شوری خاک مواجه است / مرگ خاک ایران

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، شوری خاک در ایران تبدیل به یک مسئله فراگیر شده است که دیگر مختص به مناطق محدود نیست و روز به روز به دلیل تغیرات اقلیمی شاهد افزایش شوری خاک در مناطق مختلف هستیم.  تاکنون تحقیقات جامعی درباره گسترش شوری در کشور انجام نشده و برنامه‌ای منسجم برای مهار آن در سطح ملی وجود ندارد بلکه به‌صورت موردی و در قالب تحقیقات موازی و دوباره‌کاری پیش رفته است.

مسئله مهمی که وجود دارد و باید آن را در در زمینه شوری خاک در نظر بگیریم این است که کشور ما دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک بوده و حدود زیادی از سطح آنرا رسوبات نمک وگچ پوشانده ‌است به همین دلیل وسعت زمین‌های شور با درجات شوری متفاوت در ایران قابل توجه است.

علل مختلفی برای شوری خاک مطرح شده است که در ایران این موضوع به عوامل طبیعی و انسانی دسته بندی می شود که اگر بخواهیم چند مورد از آنها را نام ببریم شامل جنس زمین شور، تبخیر شدید و بالاآمدن آب شور، وجود نمک در اطراف منطقه، آبیاری بی رویه با آب های شور، استفاده ا ز کودهای شیمیایی نامناسب، عدم آشنایی به اصول صحیح کشاورزی بویژه در زمین های شور و....

دکتر فرهاد دهقانی رئیس مرکز ملی تحقیقات شوری کشور در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی رکنا، درباره بحران آب و شوری خاک اظهار کرد: مسئله آب امروز برای همه مردم قابل لمس است و متاسفانه با مشکل تغییر اقلیم و مدیریت بهره برداری روبرو هستیم که باعث شده است تا روند منابع آب زیر زمینی و سطحی ما از نظر کمی و کیفی با مشکل روبرو باشند. مجموعه همه این عوامل نیز باعث کاهش تولید و درآمد اقتصادی می شود که باز مشکلات متعدد دیگری را به بار می آورد.

با مدیریت درست می توانستیم تاثیرات تغییرات اقلیمی را کنترل کنیم

او ادامه داد: متاسفانه در سال های اخیر با مشکلات زیاد دست و پنجه نرم کردیم که بسیاری از آنها اجتناب ناپذیر بودند اما ما می توانستیم با توجه به وضعیت اقلیمی کنونی در کشورمان با استفاده از تجربه های مشابه در کشورهای دنیا با بهبود وضعیت مدیریتی کشورمان از مشکلات در زمینه آب و تغیرات اقلیمی بکاهیم.

منابع آبی کشور از کیفیت مناسب برخوردار نیستند

دهقانی تاکید کرد: منابع آبی ما امروز کم شده است و آن مقداری نیز که باقی مانده است، کیفیت مناسب برای تولید انواع محصولات کشاورزی را ندارد.

رئیس مرکز ملی تحقیقات شوری با بیان اینکه وجود املاح داخل خاک اجتناب ناپذیر است و باعث شوری خاک می شود تاکید کرد: مهم ترین مسئله ای که در باقی ماندن املاح درون خاک تاثیر گذار است، مسئله اقلیم بوده که در کشور ما به صورت ذاتی در خیلی از مناطق تجمع املاح را در خاک مشاهده می کنیم.

دهقانی افزود: به جز مناطق شمالی و برخی از مناطق غربی کشور که بارندگی زیادی دارند، ما در اکثر خاک ها تجمع املاح و آهک بالا را مشاهده می کنیم بنابراین به صورت طبیعی شوری خاک در بسیاری از مناطق دیده می شود اما میزان و درصد آن در هر منطقه متغیر است. طبق دیتاهای بدست آمده 50 درصد کل عرصه کشور با درجات مختلف شوری درگیر هستند.

او با بیان اینکه یکی از روش های از بین بردن شوری خاک و بهره برداری رساندن خاک آبشویی است تاکید کرد: وقتی منابع آب ما از نظر کمی و کیفی مشکل دارند ما تنها با مدیریت درست می توانیم مشکل شوری خاک را حل کنیم اما اگر مدیریت درست را شاهد نباشیم بدون شک حاصلی جز از انتفاع افتادن خاک نخواهیم داشت که هم اکنون نیز در برخی مناطق این موضوع خود را نشان داده است.

کشاورزی در برخی از مناطق ایران نابود خواهد شد

   رئیس مرکز ملی تحقیقات شوری اذعان کرد: برخی از گیاهان دربرابر شوری مقاوم هستند اما متاسفانه شاهد این هستیم که در بعضی از مناطق به دلیل مدیریت نادرست و شور شدن زیاد خاک، حتی محصول مقاومی مانند پسته نیز دیگر نتوانسته دوام بیاورد. فلذا ما در برخی مناطق به سمتی می رویم که پایه برای کشاورزی را از دست می دهیم.

دهقانی در پاسخ به این سوال که مدیریت منابع آب ما هم اکنون شکست خورده است حال در این شرایط که توانایی آب شویی را نداریم چه اقدامی را می توانیم انجام دهیم تاکید کرد: یکی از کارهایی که می توان انجام داد کشت گیاهان مقاوم به نمک است که نمی تواند گسترش زیادی داشته باشد فلذا ما باید از منابع آب و خاک خود حفاظت کنیم و در کشاورزی به سمتی برویم که حتی یک قطه آب نیز حساب و کتاب داشته باشد. ما باید با کشاورزی دانش بنیان منابع ارزشمند خود را حفظ کنیم.

او افزود: فاصله زیادی تا رسیدن به وضعیت مطلوب را داریم و نیاز است که طرح هایی برای آموزش کشاورزان اجرایی شود. همچنین امروز در بنگلادش ماشین آلاتی برای اراضی کوچک طراحی کرده اند تا منابع خود را حفظ کنند و ما نیز می توانیم از آنها الگو برداری کنیم. همچنین عملیات آبخیزداری نیز باید به صورت جدی مورد بررسی قرار بگیرد و از آن استفاده کنیم.

 رئیس مرکز ملی تحقیقات شوری در پایان خاطرنشان کرد: باید به سمتی برویم که دیگر به فاضلاب شهری و ذهاب های کشاورزی به عنوان آب هدر رفته نگاه نکنیم و روی بهره برداری دوباره از این آب ها برنامه ریزی کنیم. همچنین نیاز است مدیریت یکپارچه آب باید صورت بگیرد و دیگر شاهد تعدد نهادها در حوزه آب نباشیم.