قتل عام درختان جنگل های ایران توسط روستاییان فقیر و بیکار

جنگل های ایران در سال های اخیر حال و روز خوشی نداشته اند. از یک سو آتش سوزی های عمدی و غیرعمدی هر از گاهی به جان جنگل های ایران می افتد و از سویی دیگر، جوامع محلی حاشیه جنگل های ایران ناچارند که برای امرار معاش دست به تخریب جنگل های ایران بزنند. اشکان اشعریون، عضو اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و مدیر انجمن پایشگران محیط زیست ایران معتقد است که علت اصلی تخریب جنگل های ایران توسط جوامع محلی حاشیه آن، فقدان وجود معیشت جایگزین برای این اهالی است. به همین دلیل، انجمن او به همراه برنامه کمک های کوچک تسهیلات محیط زیست جهانی سازمان ملل (SGP) در تلاش است تا با ارائه آموزش های زیست محیطی به جوامع محلی حاشیه جنگل های ایران در برخی روستاها و تعریف معیشت جایگزین برای روستاییان، تا حد امکان هم جلوی تخریب طبیعت را بگیرد و مانع مهاجرت جوامع محلی به حاشیه شهرها شود.

روستاییان با معیشت های جایگزین ماندگار می شوند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، چند سالی است که انجمن پایشگران محیط زیست ایران با کمک «برنامه کمک های کوچک تسهیلات محیط زیست جهانی سازمان ملل» (SGP) در روستاهایی در استان های لرستان، مازندران، آذربایجان غربی، سمنان، هرمزگان، تهران، سیستان و بلوچستان و بوشهر پروژه هایی را برای ارائه آموزش های زیست محیطی به جوامع محلی اجرایی کرده است.

هدف اصلی از اجرای این پروژه ها تلاش برای تعریف معیشت جایگزین برای روستاییان بوده است تا اهالی روستاها هم کمتر ناچار باشند که برای امرار معاش دست به تخریب طبیعت بزنند و هم احتمال ماندگاری آنها در روستاها بیشتر شود تا رفته رفته شاهد کاهش آمار مهاجرت روستاییان به حاشیه شهرها باشیم.

اشکان اشعریون، مدیر انجمن پایشگران محیط زیست ایران در توضیح بیشتر در این رابطه به خبرنگار رکنا گفت: انجمن ما با کمک SGP برنامه های مختلفی را در روستاهای مختلف ایران بخصوص روستاهای حاشیه جنگل های هیرکانی یا زاگرس اجرایی کرده است. ما در این برنامه ها تلاش داشتیم تا به مردم معیشت های جایگزینی را معرفی کنیم که نیاز نداشته باشند برای امرار معاش از بلوط های زاگرس برای تولید غیرقانونی زغال بهره برداری کنند یا درختان جنگل های هیرکانی را ببرند و به قاچاقچیان چوب بفروشند.

وی افزود: ما همین حالا در پارک ملی خجیر در شرق تهران یک پروژه در حال اجرا داریم که با توجه به نزدیک بودن این منطقه به تهران و بهره برداری مسکونی از باغات و زمین های کشاورزی در این منطقه، سعی کردیم آگاهی های زیست محیطی اهالی این منطقه را افزایش دهیم تا یاد بگیرند که باید با طبیعت مهربان تر باشند. همچنین ما تلاش می کنیم تا با تعریف معیشت جایگزین برای روستاییان حاشیه جنگل های شمال، سعی کنیم آنها را در روستاهایشان نگه داریم تا کمتر نیاز داشته باشند که برای امرار معاش زمین های خود را به ویلاسازان بفروشند. ما اعتقاد داریم تا زمانی که معیشت های جایگزین برای روستاییان تعریف نشود، آنها در روستاها ماندگار نخواهند بود.

اجرای پروژه ترسیب کربن برای اشتغالزایی و ارائه آموزش های زیست محیطی

مدیر انجمن پایشگران محیط زیست ایران، اجرای پروژه ترسیب کربن در سال های گذشته را نیز از دیگر برنامه های مشترک این انجمن با نهادهای بین المللی توصیف کرد و گفت: این پروژه در سال های دور توسط انجمن پایشگران محیط زیست ایران و با کمک دفتر عمران ملل متحد و صندوق جهانی محیط ‌زیست، اجرایی شد.

این کارشناس ارشد تنوع زیستی ادامه داد: هدف از اجرای پروژه ترسیب کربن این بود که با نهال کاری و مرتع کاری هم برای مردم اشتغالزایی شود و هم تا حدی به کاهش گرمایش زمین با جذب دی اکسید کربن کمک شود تا به نوعی مردم با تغییرات اقلیمی و تبعات ناشی از آن آشنا شوند. البته مهمترین هدف این پروژه که در برخی مناطق محروم ایران اجرایی شد، ارائه آموزش های زیست محیطی به اهالی این مناطق بود.

عضو اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت البته تاکید کرد که اساسا تلاش برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و مقابله با تغییرات اقلیمی با اجرای برنامه های محلی امکان پذیر نیست و برای این منظور تمام کشورهای جهان بخصوص کشورهای توسعه یافته باید برنامه هایی را برای اصلاح صنایع خود اجرایی کنند.

به همین دلیل به گفته این کارشناس حیات وحش، هدف اصلی انجمن پایشگران محیط زیست ایران و نهادهای بین المللی همکار این انجمن از اجرای برنامه های زیست محیطی در مناطق محروم ایران، آشنا کردن جوامع محلی با آموزش های زیست محیطی و برقراری مجدد ارتباط میان این افراد با اقلیمی است که در آن زندگی می کنند.

خشک شدن تالاب ها مردم را به تخریب بیشتر طبیعت سوق داده است

اشعریون در همین راستا به خشک شدن برخی تالاب های ایران در سال های اخیر اشاره کرد و اظهار داشت: متاسفانه به دلیل کاهش شدید سطح تراز آب بسیاری از تالاب های ایران، جوامع محلی حاشیه این تالاب ها که بعضا از طریق صیادی یا پرورش دام درآمد کسب می کردند، اکنون دیگر منبع درآمدی ندارند و ناچارند که برای امرار معاش به نحوی دیگر از طبیعت استفاده کنند.

مدیر انجمن پایشگران محیط زیست ایران ادامه داد: بروز تغییرات اقلیمی و سوء مدیریت منابع آبی همچنین موجب خشک شدن بخش زیادی از دریاچه ارومیه شده است و به همین دلیل، اکنون بخشی از نمک این دریاچه به طبیعت اطراف این دریاچه سرایت می کند و همین مساله منجر به آن شده است که جمعیت گوزن زرد به عنوان یکی از گونه های در معرض خطر ایران در این منطقه در سال های اخیر به حدود یک چهارم تقلیل یابد.

وی در ادامه تاکید کرد: در تمام برنامه هایی که توسط انجمن پایشگران محیط زیست ایران اجرایی می شود، تلاش بر این است که جوامع محلی با معیشت های جایگزین آشنا شوند تا دست از استفاده از طبیعت برای امرار معاش بردارند و همچنین در قالب این برنامه ها، مسئولیت های مردم برای حفاظت از طبیعت در جوامعی که در آن زندگی می کنند، به جوامع محلی آموزش داده می شود.

مهاجرت روستاییان به حاشیه شهرها به دلیل نداشتن معیشت جایگزین

عضو اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت با تاکید بر این که بی توجهی به لزوم استفاده پایدار از طبیعت به همراه تشدید تبعات تغییرات اقلیمی منجر به مهاجرت بسیاری از روستاییان به شهرهای مختلف ایران در سال های اخیر شده است، عنوان کرد: متاسفانه شرایط اقلیمی بسیاری از روستاییان ایران به جایی رسیده است که اهالی آن دیگر نمی توانند در روستاهای خود امرار معاش کنند و به همین دلیل، برخی روستاییان بخصوص در شمال کشور تلاش می کنند تا با فروش زمین ها و باغ های خود به حاشیه شهرها پناه ببرند، چون این کار برایشان به صرفه تر است و البته آموزش های مناسب برای یافتن معیشت های جایگزین را نیز ندیده اند.

این کارشناس ارشد تنوع زیستی با تاکید بر این که علت اصلی شرایط اقلیمی نامناسب این روزهای روستاهای ایران، بی توجهی به لزوم برنامه برای بهره برداری پایدار از طبیعت است، عنوان کرد: متاسفانه در بسیاری از روستاهایی که در حاشیه جنگل های هیرکانی یا زاگرس قرار گرفته اند، همچنان شاهد آن هستیم که مردم بیش از حد از جنگل ها بهره برداری می کنند، زیرا هیچ گونه معیشت جایگزینی برای روستاییان تعریف نشده است.

به نحوی که به گفته مدیر انجمن پایشگران محیط زیست ایران، در شمال کشور برخی مردم به دلیل نداشتن معیشت جایگزین، به بریدن درختان برای قاچاق چوب روی آورده اند و در جنگل های زاگرس نیز برخی از جوامع محلی برای تولید غیرقانونی زغال بلوط های زاگرس را می برند یا با تغییر کاربری اراضی جنگلی، جنگل ها را به مراتع یا زمین های کشاورزی تبدیل می کنند.

دولت باید برای حفظ جنگل ها به فکر معیشت جایگزین روستاییان باشد

اشعریون با تایکد بر این که جوامع محلی فاقد معیشت جایگزین در تخریب طبیعت مقصر اصلی نیستند، اظهار داشت: مردم چون معیشت جایگزین ندارند، سعی می کنند که با بهره برداری از جنگل، برای همین امروز خود امرار معاش کنند و نگاهی هم به نسل های آینده ندارند. در این شرایط قطعا دولت باید به نحوی برای جوامع محلی حاشیه جنگل ها معیشت جایگزین تعریف کند که آنها بدون نیاز به تخریب طبیعت امرار معاش کنند. در واقع، دستگاه اجرایی باید برای حفظ جنگل ها به فکر معیشت جایگزین روستاییان باشد.

این فعال محیط زیست تاکید کرد که انجمن پایشگران محیط زیست ایران در همین راستا تلاش می کند که نه تنها به جوامع محلی آموزش دهد، بلکه جوامع تحت آموزش خود را برای ارائه آموزش های محلی به روستاییان اطراف خودشان نیز آماده کند.

به همین دلیل به گفته او، انجمن پایشگران محیط زیست ایران استراتژی خود را در درجه اول تعریف معیشت جایگزین برای جوامع محلی تعریف کرده است و در درجه دوم نیز تلاش دارد که جوامع محلی را به گونه ای آماده کند که بتوانند راهکارهایی را که برای کاهش بهره برداری از طبیعت آموخته اند، به جوامع محلی اطراف خود هم آموزش دهند.

عضو اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت ادامه داد: بخش زیادی از برنامه هایی که انجمن پایشگران محیط زیست ایران در سطح کشور اجرا کرده است، با حمایت مالی SGP بوده که خودش از طرف سازمان ملل حمایت می شود و این برنامه ها همگی در سطحی محدود در برخی مناطق ایران اجرا شده و بیشتر حکم برنامه های آموزشی پایلوت برای جوامع محلی را داشته است.

وی در پایان تصریح کرد: اجرای برنامه های محلی می تواند برای کاهش سطح تخریب طبیت ایران مفید باشد، اما بدون تردید زمانی بهره برداری بی رویه از طبیعت ایران برای امرار معاش متوقف خواهد شد که دولت در سطح وسیعی به ایجاد معیشت های جایگزین برای روستاییان بپردازد و جوامع محلی بخصوص حاشیه نشینان جنگل ها را در سطحی گسترده آموزش دهد.