مافیای آب پشت پرده خشکسالی و تغییر اقلیم در ایران / این 3 کشور حق آبه ایران را دزدیده اند

به گزارش رکنا، براساس گزارش نشریه نیچر خشکسالی ناشی از فعالیت انسانی عامل اصلی تخلیه سفره‌ های آب زیرزمینی است. بر اساس برآورد این پژوهشگران، میزان کاهش آب آبخوان‌ ها در مقطعی 14 ساله حدود 74 میلیارد متر مکعب بوده است. همچنین، اضافه برداشت در 77٪ مساحت ایران به نشست بیشتر زمین و شوری خاک و خشکسالی انجامیده است. پژوهش و بررسی آمار و ارقام نشان می‌ دهد که در این مقطع زمانی، متوسط اضافه برداشت از آبخوان‌ های کشور در حدود 5/25 میلیارد متر مکعب در سال بوده است.

درخصوص این موضوع گفتگوی رکنا با محمدرضا محبوب فر، کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار را بخوانید:

این کارشناس محیط زیست درخصوص گزارش نیچر گفت: در حال حاضر مهمترین چالش زیست محیطی کشور ایران کم آبی و خشکسالی هایی است که در کشور ایجاد شده و بخش اعظم این خشکسالی ها به دلیل سوء مدیریت مصرف آب، بحران و فقدان آب در سطح کشور است.

80 درصد نقشه جغرافیایی کشور با بحران آب مواجه است

محبوب فر افزود: به علت تغییرات اقلیمی داخل کشور ایران که از نوع تغییرات اقلیمی تحمیل شده از خارج از کشور نیست، فقط در سال آبی جاری در نقشه جغرافیایی ایران 70 درصد کاهش نزولات جوی و آسمانی داشتیم. از طرفی در حال حاضر 90 درصد از تالاب های کشور که نقش بسزایی درخصوص آلودگی و ریزگردها و گرد و غبار دارند، متاسفانه خشک شده است. به جرات می توان گفت بیش از 80 درصد از نقشه جغرافیایی کشور با مشکل کمبود آب و کاهش بارش و بحران آب مواجه است.

پشت پرده تغییر اقلیم در ایران

وی درخصوص تغییر اقلیم در ایران گفت: تغییرات اقلیمی منجر به افزایش درجه حرارت هوا در سطح کشور ایران شده است. برای نمونه حوزه آبریز دریاچه ارومیه با کاهش بارندگی مواجه بوده است. اما در آن طرف آذربایجان غربی که در مرز ترکیه است، مشاهده می شود که نزولات جوی و آسمانی بیشتر از آذربایجان غربی سمت ایران بوده است. همین تغییرات اقلیمی منجر به کاهش بارندگی ها در سال آبی جاری و در سال آبی گذشته شده است.

محبوب فر درخصوص چرایی این تغییرات اقلیمی گفت: این تغییر اقلیم در کشور ایران، تغییر اقلیم جهانی که تحمیل شده باشد به این سرزمین نیست. این تغییر اقلیم متاسفانه به دلیل توهم توسعه و تخریب بخش عمده ای از سرزمین ایران به وجود آمده است. از جنگل تراشی گرفته تا بحث انتقال آب، سد سازی ها همه و همه منجر به تغییر اقلیم و تشدید درجه حرارت در کشور شده است.

برای آتش سوزی های سال گذشته پرونده قضایی تشکیل شد

این کارشناس محیط زیست افزود: زمستان سال گذشته متاسفانه در بخش هایی از جنگل های شمالی و همچنین جنگل های جنوب غرب کشور یک اتفاق بی سابقه را تحت آتش سوزی جنگل ها شاهد بودیم. اتفاقی که به دلیل گرمای هوا و افزایش درجه حرارت و کاهش بارندگی در فصل زمستان رخ داد. این آتش سوزی ها با توجه به این که پرونده قضایی برای آن تشکیل شد و برخی از افراد محلی تحقیقاتی در این خصوص داشتند، برخلاف آتش سوزی هایی که دست انسان در آن دخالت داشت، عمدی نبود. این آتش سوزی ها اتفاقا از نوع طبیعی بود. زمانی که باید درجه حرارت هوا آنچنان کاهش یابد که شاهد بارندگی و بارش برف باشیم، به دلیل گرمای هوا و تغییرات اقلیمی و کاهش نزولات جوی آتش سوزی ها رخ داد.

وی در ادامه درخصوص تغییر اقلیم و کاهش بارش ها ادامه داد: متاسفانه امروز بحران بی آبی بیخ گوش کشور ایران است. این بحران وضعیتی است که مدیران منابع آب کشور چه در داخل وزارت نیرو و چه در داخل سازمان حفاظت محیط زیست و سایر نهادها و ارگان های مرتبط در کشور رقم زده اند.

74 میلیارد متر مکعب از ذخایر ایران در 14 سال اخیر کاهش یافته است

محبوب فر درباره هشدار نشریه نیچر افزود: نشریه نیچر معتبرترین مجله علمی درخصوص مدیریت ذخایر آب ایران است. براساس نتایج این نشریه 74 میلیارد متر مکعب ذخایر آب ایران در 14 سال اخیر کاهش یافته است. متاسفانه نزدیک به بیش از 40 درصد این ذخایر فقط ذخایر استراتژیک و ذخایر زیرزمینی ایران بوده است.

مافیای آب چه کسانی هستند؟

این کارشناس محیط زیست با اشاره به مافیای آب تاکید کرد: متاسفانه منافع اقتصادی برخی جریان ها و افراد ایجاب می کند که توسعه ناپایدار و توهم توسعه را در خصوص محیط زیست کشور دنبال کنند. وقتی از منافع اقتصادی این افراد و جریان ها صحبت می شود، پای مافیای آب در میان است.

وی درخصوص ضلع اول مافیای آب در کشور گفت: بخشی از این مافیای آب دولتی است. این بخش شامل وزارت نیرو، شرکت های اقماری وابسته به وزارت نیرو، شرکت های مهندسی بهره بردار، شرکت های پیمانکاری و شرکت های مهندسین مشاور است. این ها سالیان سال و دهه ها است که با وزارت نیرو کار می کنند و به اسم پروژه های عمرانی سدسازی، انتقال آب و بسیاری از پروژه های مخرب محیط زیستی با وزارت نیرو همکاری داشته اند.

محبوب فر درباره ضلع دوم مافیای آب افزود: بخش دیگر مافیای آب در مجلس شورای اسلامی در ادوار مختلف وجود دارند. در سالهای گذشته نمایندگان مجلسی که به دلیل منافع استانی خود، منافع منطقه ای و برای تبلیغات و جمع آوری رای در دوره های بعد، با وزارت نیرو و مافیای اقتصادی در وزارت نیرو همکاری داشته اند.

وی درخصوص ضلع سوم مافیای آب گفت: بخش دیگری از مافیای آب نیز در سطح دانشگاه های کشور حضور دارند. به این صورت که اقدامات ضد محیط زیستی و اقدامات ضد توسعه پایدار در سطح کشور را در وزارت نیرو توجیه می کنند. همین توجیه علمی و پروپوزال های علمی و تحقیقاتی که به صورت جهت دار و هدفمند در بسیاری از دانشگاه های دولتی و آزاد در سطح کشور صورت می گیرد، ضلع سوم از مافیای آب در سطح کشور است.

این کارشناس محیط زیست افزود: مافیای آب در دانشگاه های کشور پنهان شده و فعالیت می کند. بدین ترتیب که این تغییر اقلیم داخل کشور ایران را مربوط به تغییرات جهانی می دانند. من به شخصه تغییر اقلیم جهانی را رد نمی کنم. اما اثرات تغییر اقلیم جهانی نمی تواند به این صورتی باشد که ما شاهد آن در تغییر اقلیم و درجه حرارات در سطح کشور هستیم. تغییر اقلیم از طرفی و تخریب های عمده محیط زیستی و سوء مدیریت ها در منابع آب (به نفع مافیای اقتصادی و مافیای آب در کشور) منجر به نتیجه ای شده است که در نشریه نیچر گزارش آن آمده است.

حق آبه ایران توسط این 3 کشور پرداخت نمی شود

محبوب فر در پاسخ به این سوال که آیا آب از کشور خارج می شود، گفت: حق آبه ایران متاسفانه به دلیل فقدان یک دیپلماسی آب از سوی وزارت امور خارجه ایران، از طرف کشورهایی مانند افغانستان، عراق و ترکیه قطع شده است. متاسفانه با سدسازی هایی که در این 3 کشور انجام شده است، حق آبه ایران و به عبارتی حق آبه نقشه جغرافیایی ایران را دریغ کرده است. اگر به نوعی تحلیل ما این باشد که حق آبه ایران پرداخت نمی شود وحق آبه ایران توسط کشورهای همسایه دزدیده می شود، بله می توان گفت آب از کشور ایران خارج می شود.

وی ادامه داد: برای نمونه سد ایلیسو در ترکیه که در حال بهره برداری است. این سد حق آبه رود دجله و فرات که از ترکیه سرچشمه می گیرد را از ایران دریغ کرده است. کمپین مردمی تحت عنوان "میان رودان" برای مقابله با ساخت سد ایلیسو ایجاد شد، که متاسفانه به شکست انجامید. به این ترتیب کشور ترکیه حق آبه رود دجله و فرات را نه تنها به سوریه و عراق پرداخت نمی کند، بلکه این حق را برای ایران هم دریغ کرده است. بسیاری از تالاب ها در حوالی مرز ایران و ترکیه خشک شده است و همین مساله منجر به تشکیل کانون های نو ریزگردها در منطقه شده است.

این کارشناس توسعه پایدار ادامه داد: سد آتاتورک هم در ترکیه باعث خشک شدن تالاب هورالعظیم شده است. این تالاب که در عراق است نه تنها خشک شده است بلکه حق آبه آن هم وارد ایران نمی شود و ریزگردهایی هم از این طریق ایران را تهدید می کند.

وی درباره سدسازی در افغانستان گفت: اقداماتی در کشور افغانستان تحت عنوان سدسازی، ذخیره سازی آب برای آبیاری زمین های کشاورزی و مصارف لوله کشی و تولید برق رو به افزایش است. در این کشور سدهایی بر رود هیرمند ساخته شده است که منجر شده حق آبه رود هیرمند روی ایران بسته شود. سد کجکی که در ولایت هلمند افغانستان است و سد سلما که در ولایت هرات است و رودخانه هریرود را تحت تاثیر قرارد داده است.

محبوب فر درباره پرداخت نشدن حق آبه ایران توسط کشور عراق گفت: در کشور عراق احداث ایستگاه های برق آبی بر روی رود دجله و فرات و سدهای حدیثه، دربندیخان ،دوکان و موصل بدون رضایت کشور ایران احداث شده است. باتوجه به این که دیپلماسی آب در وزارت امور خارجه ایران تاکنون وجود نداشته و فعال نبوده است، این مساله منجر شده که کشورهای همسایه بدون کسب اجازه سرزمینی از ایران این سدسازی ها را صورت دهند. در نتیجه حق آبه ایران وارد کشور نمی شود. این نمونه ای از مشکلاتی است که بحث مدیریت منابع آب کشور در داخل ایجاد کرده است و باعث شده در خارج از ایران هم با مشکلاتی از حیث پرداخت حق آبه مواجه شویم.

وی ادامه داد: نمی توان ادعا کرد که صادرات آب انجام می شود، اما وقتی حق آبه ایران که حق کشورمان است وارد ایران نمی شود، به نوعی می توان گفت این آب دزدیده می شود.

مافیای اقتصادی از انتقال آب منتفع می شوند

این کارشناس محیط زیست در ادامه گفت: آب بارندگی ها توسط سوء برداشت هایی که درخصوص توسعه کشور برداشته شده است، که به عنوان توهم توسعه از آن یاد می برم، بدین ترتیب از بین می رود. با سدسازی ها و تبخیر 40 درصدی پشت سدها نابود می شود و یا به واسطه انتقال آب از نقطه ای به نقطه ای دیگر منجر به تغییر اکوسیستم و تغییر اقلیم در نقطه مبدا و در نقطه مقصد می شود. در نتیجه این آب مجددا از دست می رود. می توان گفت آب به این صورت هم خارج می شود.

وی افزود: برای مثال آب اصفهان و چهارمحال بختیاری یا حتی آب خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر به اسم توسعه به مرکز کشور، نقاطی مانند سمنان، یزد و کرمان منتقل می شود. آن هم در مناطق کویری که با کمبود آب مواجه است. این آب به مصرف صنعت می رسد. آب به بهانه صنعت منتقل می شود و در دو مکان مبدا و مقصد تغییر اکوسیستم و تغییر اقلیمی را ایجاد می کند. این نگاهی که به انتقال آب در سطح کشور وجود دارد، یک نگاه کوتاه مدت اقتصادی است که فقط مافیای اقتصادی در حوزه منابع طبیعی ایران از جمله آب، در کوتاه مدت از آن منتفع می شود.

وی تاکید کرد: در بلند مدت در نتیجه آبی که منتقل شده است، مشکلات معیشتی ، اقتصادی، بیکاری و تغییرات عمده محیط زیستی تشدید می شود. در نهایت منجر به خروج بیش از اندازه ذخایر آب در این مناطق می شود. همه این مسائل یک توهم توسعه است که در کشور در حال رخداد است. مافیای آب عرصه را فراهم دیده در نبود نهادها و سازمان های نظارتی و عدم نظارت فعالین محیط زیستی، متخصصین و کارشناسان مستقل و غیردولتی محیط زیستی، بزرگترین سود خود را در محیط زیست می بیند. یعنی این جریان ها محیط زیست وطن را عرصه تاخت و تاز خود قرار داده اند.

این کارشناس محیط زیست با بیان این که موضوعات مهم و حیاتی در کشور دستاویز سیاست و اقتصاد می شود، ادامه داد: از محیط زیست، آب ، جنگل و سایر منابع طبیعی گرفته تا بیماری کرونا، بین افراد و جریان های سیاسی که در دولت حضور دارند بازیچه و دستاویز سیاسی و اقتصادی قرار گرفته است. محیط زیست کشور هم سیاسی و اقتصادی شده است. بسیاری از فعالین محیط زیستی ، متخصصین و کارشناسان محیط زیستی و تشکل ها یا غیرفعال و یا نیمه تعطیل شده اند و فعالیتی ندارند یا منزوی. بر این اساس نمی توانند قدمی بر طبق منافع محیط زیستی کشور بردارند. متاسفانه جو پلیسی در خصوص فعالیت های محیط زیستی، باعث شده است که صدای تشکل ها و اساتید و متخصصان محیط زیستی به جایی نمی رسد. به دلیل مسائل سیاسی و اقتصادی که در مجموعه دولت وجود دارد و موجب شده است که وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی، اداره کل منابع طبیعی در استان ها، متاسفانه سمت ها و پست های کلیدی و اساسی را به نفع عده ای خاص از جریان های سیاسی و اقتصادی کشور مصادره کنند. بدین ترتیب جایی برای عرض اندام نیروهای توانا، متخصص ، جوان ، متعهد برای وطن و حفظ محیط زیست کشور وجود ندارد.

مسئولین چمدانی به فکر کشور نیستند

محبوب فر درباره مسئولینی که بی توجه به مشکلات محیط زیستی هستند، گفت: مسئولینی که بی توجه به منافع ایران و محیط زیست و منافع بلند مدت کشور هستند، همان کسانی هستند که فرزندانشان ایران را قابل سکونت نمی دانند. از فعالان سیاسی گرفته تا سیاستمدارانی که معتقدند ایران قابلیت زیست پذیری را از دست داده است. این مسئولین چمدانی، خانواده هایشان اکثرا خارج کشور هستند. همین افراد هستند که محیط زیست کشور را مدیریت می کنند و قدمی در راستای رفع مشکلات بر نمی دارند.

درخواست ویژه از رئیس محترم قوه قضائیه

این کارشناس محیط زیست در آخر گفت: از قوه قضائیه به ویژه حضرت آیت الله رئیسی درخواست می کنم که با عنایت به سخنان و رهنمودهای مقام معظم رهبری درخصوص حفظ محیط زیست کشور، حفظ منابع طبیعی و منابع آب هر چه سریعتر فضا را برای رسانه ها، برای تشکل های زیست محیطی و برای اساتید دانشگاهی که مستقل و غیردولتی هستند و سایر کارشناسان مستقل غیردولتی فراهم کنند. تا موارد مهم را در رسانه ها در عرصه جامعه مدنی و فضای مجازی و رسانه های رسمی مطرح کنند. در همین خصوص از قوه قضاییه خواستارم برای حفظ آرامش جامعه از حیث مسائل و مشکلات محیط زیستی و به ویژه حوزه آب هرچه سریعتر شعبات و ادارات استانی را در حوزه محیط زیست و منابع آب فعال تا پرونده های محیط زیستی تشکیل شود و یک بار برای همیشه موضوع محیط زیست و بحث تخریبات محیط زیست و انتقال آب و سدسازی ها که فقط اولویت آن منافع اقتصادی مافیای آب است و دورنمایی ندارد برای همیشه مرتفع شود.آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.