کتله‌خور؛ غاری که به قیمت بی‌توجهی و بی‌مدیریتی در حال نابودی است! + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، غار کتله‌خور، فسیل‌ها، خفاش‌ها و انسان‌های نخستین، همه در سکوت به فراموشی سپرده شده‌اند. این غار باستانی ایران که پتانسیل ثبت جهانی را دارد، در حالی که می‌تواند جاذبه‌ای بی‌نظیر برای پژوهش و گردشگری باشد، به دلیل بی‌توجهی‌ها و سوءمدیریت‌ها در وضعیت بحرانی قرار گرفته است. 

غار کتله‌خور اکنون بدون نگهبان، بدون تحقیقات علمی و بدون امکانات اساسی رها شده است. حتی سینمای علمی که برای آشنایی عموم با طبقات دشوار و مناطق ممنوعه غار راه‌اندازی شده بود، تعطیل شده است.

حسن عباسی فعال رسانه ای که در تعطیلات نوروزی به این منطقه سفر کرده بود در خصوص وضعیت غار کتله خور به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: جاده ویران، اقامتگاه‌های مسدود، آیا این میراث فرهنگی است؟کتله‌خور تنها یک جاذبه نیست، بلکه آزمایشگاهی زنده است که در سایه مدیریت ضعیف رها شده. این غار در تاریکی مدیریت به حال خود رها شده است، نه در تاریکی زمین.

غار کتله‌خور، گوهر خاموش زنجان؛ علم در حبس، امکانات در قفل، مسئولیت در غیبت

وی افزود: غار کتله‌خور در استان زنجان با پیشینه علمی، تاریخی و طبیعی کم‌نظیر، می‌توانست یکی از قطب‌های پژوهش، گردشگری و کشف در ایران باشد، اما اکنون به دلیل واگذاری‌های غیراصولی، عدم نظارت و فراموشی زیرساخت‌ها و نبود مدیریت علمی، رو به فراموشی رفته است. کشف اخیر فسیل جانوری، زیستگاه و لانه مرکزی خفاش‌های نادر، و شواهد احتمالی از سکونت انسان‌های نخستین در این غار، باید برای نهادهای فرهنگی کشور یک زنگ خطر باشد؛ هشداری که اگر بی‌توجهی ادامه یابد، چیزی از این گنجینه طبیعی نخواهد ماند.

کشفی اتفاقی یا فرصتی ملی؟

حسن عباسی گفت: کشف فسیل جانوری فاقد جمجمه در غار کتله‌خور، تنها یکی از رازهای نادیده این سازه طبیعی است. بر اساس شکل استخوان‌بندی، شرایط زمین‌شناسی و موقعیت فسیل، کارشناسان احتمال می‌دهند که بقایای یک پستاندار غاری از دوران گذشته باشد. این نخستین‌بار نیست که نشانه‌هایی از حیات وحش غارزی یا سکونت‌گاه‌های انسان‌های نخستین در غارهای ایران پیدا می‌شود، اما این بار هیچ تیم علمی برای بررسی دقیق، مستندسازی یا تحلیل دیرینه‌شناسی در محل حضور ندارد.چرا؟ چون کتله‌خور در اختیار بخش خصوصی است، نه علم.

خفاش‌ها، خاموش‌ترین ساکنان، بی‌صدا تهدید می‌شوند

این فعال رسانه ای تاکید داشت : کتله‌خور خانه گونه‌های نادری از خفاش‌های غارزی است که برای زیست شبانه، دمای پایدار، رطوبت بالا و تاریکی کامل غار را انتخاب کرده‌اند. اما روشنایی مصنوعی، ورود بی‌رویه گردشگران، بی‌توجهی به فصول زادآوری، و فقدان مطالعات زیست‌محیطی، حیات این پستانداران آسیب‌پذیر را تهدید می‌کند. تاکنون هیچ گزارشی جامع از سوی وزارت میراث فرهنگی یا سازمان محیط‌زیست درباره وضعیت گونه‌های جانوری این غار منتشر نشده است.

از پژوهش تا نمایش سه‌بعدی؛ تعطیلی راه دانایی

حسن عباسی گفت: چند سال پیش، در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری از غار، سینمای سه‌بعدی با هدف نمایش طبقات صعب‌العبور غار و مناطق ممنوعه برای عموم راه‌اندازی شده بود. این ابتکار برای افراد سالمند، ناتوان یا کودکان، دریچه‌ای فرهنگی و علمی به دل تاریکی گشود. بازدیدکنندگان با استفاده از عینک‌های ویژه، امکان تماشای فیلم‌هایی از ژرف‌ترین و ناشناخته‌ترین بخش‌های غار را داشتند. اما امروز، این سینما تعطیل شده، تجهیزات خاموش و مسیر رشد علمی مسدود شده است.

زیرساخت‌ها، در حد فراموشی: نه جاده، نه آب، نه امنیت

وی اینگونه ادامه داد: وضعیت جاده دسترسی به غار ناامن و فرسوده است. آسفالت‌ریزی ناقص، نبود علائم راهنمایی، پیچ‌های خطرناک و نبود روشنایی شب، عبور و مرور گردشگران را با خطر جدی مواجه کرده است. در محوطه غار، سرویس‌های بهداشتی فرسوده و غیربهداشتی‌اند، هیچ نگهبانی در محل حضور ندارد، حتی در شب، آنتن‌دهی موبایل بسیار ضعیف یا صفر است. آب، گاز و اینترنت وجود ندارد. همه اینها در منطقه‌ای اتفاق می‌افتد که قرار بود به یکی از مراکز گردشگری سطح اول کشور بدل شود.

اقامتگاه‌های ساخته‌شده با بودجه دولتی؛ درب بسته برای مردم

عباسی با گفتن از اینکه یکی از تناقض‌های فاحش در مدیریت غار کتله‌خور، ساخت اقامتگاه‌ها با بودجه عمومی و قفل بودن آنها برای مسافران است گفت: این ساختمان‌ها که برای رفاه بازدیدکنندگان طراحی شده بودند، امروز در سکوت و بی‌استفاده مانده‌اند. این در حالی است که مسافران یا باید در خودروی شخصی شب را بگذرانند یا مسافتی طولانی تا شهر طی کنند.

وزارت میراث فرهنگی کجاست؟

حسن عباسی با طرح این سوال که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان نهاد مسئول حفاظت و توسعه اماکن تاریخی و طبیعی، چرا هیچ برنامه مدون و مستمری برای غار کتله‌خور ندارد؟ ادامه داد: چرا این غار به جای آنکه در اختیار پژوهشگاه‌ها، زمین‌شناسان و دیرینه‌شناسان باشد، به بخش خصوصی واگذار شده؟ چرا هیچ ناظر علمی، زیست‌محیطی یا باستان‌شناسی در مجموعه حضور ندارد؟ چرا کشفی مثل فسیل جانوری حتی در خروجی رسمی وزارت‌خانه بازتاب ندارد؟

پایان خاموش یک فرصت ملی

ادامه داد: کتله‌خور اگر در کشوری دیگر بود، امروز در کنار سایت‌هایی چون غار لاسکو در فرانسه یا گرافن‌راین در آلمان به عنوان پایگاه علمی، تحقیقاتی و گردشگری ثبت شده بود. اما در ایران، این گوهر زیرزمینی در سایه سوءمدیریت، کم‌توجهی و واگذاری‌های غیرکارشناسی، نه ثبت شده بلکه به تاراج رفته و به فراموشی سپرده می‌شود.

غار کتله‌خور را پس بگیرید، برای علم، برای مردم، برای آینده

حسن عباسی در پایان گفت: باید غار کتله‌خور را به جایگاه حقیقی‌اش بازگرداند؛ نه تنها به عنوان یک مقصد توریستی، بلکه به عنوان موزه زنده زمین‌شناسی و حیات زیرزمینی. اکنون زمان آن رسیده است که وزارت میراث فرهنگی، دانشگاه‌ها، نهادهای علمی و نهادهای مردمی، در کنار هم، صدای این سکوت را بشنوند؛ پیش از آنکه دیر شود.