کمبود ۱۲ هزار پزشک در کشور/ ۶۰۰۰ پزشک غیرفعال، ۱۵ هزار پزشک در زیبایی/ تنها ۴۲٪ پزشکان عمومی پروانه فعالیت دارند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، ادعای وزارت بهداشت درباره پزشکان بیکار در حالی مطرح می‌شود که آمارهای سایت نظام پزشکی نشان می‌دهد بسیاری از پزشکان به دلایل مختلف از جمله مهاجرت، بازنشستگی و اشتغال در حوزه‌های غیردرمانی، عملاً از چرخه ارائه خدمات پزشکی خارج شده‌اند. و  کشور با کمبود پزشک مواجه است.

در روزهای اخیر، اظهارات جلیل حسینی، معاون آموزشی وزارت بهداشت، و محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی، مبنی بر وجود ۳۰ هزار پزشک عمومی غیرفعال در کشور، موجی از بحث و واکنش‌ها را برانگیخته است. این آمار از سوی وزارت بهداشت به‌عنوان دلیلی برای پایان دادن به مصوبه افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی مطرح شد. در همین راستا، حسینی گفت: «ما کمبود پزشک در کشور نداریم و با توجه به آمار پزشکان غیرفعال، می‌توانیم به راحتی مشکل کمبود پزشک را حل کنیم.» اما آیا این ادعا با واقعیت‌های موجود و آمارهای رسمی همخوانی دارد؟

 تنها ۴۲٪ پزشکان عمومی پروانه فعالیت دارند

طبق آمارهای موجود از سایت نظام پزشکی، تعداد کدهای ثبت شده برای پزشکان عمومی در ایران حدود ۱۰۲ هزار نفر است. اما از این تعداد، تنها ۴۲ هزار پزشک دارای پروانه فعالیت پزشکی هستند. در حالی‌که آماری متفاوت از سوی جلیل حسینی، معاون آموزشی وزارت بهداشت، به‌عنوان دلیل نداشتن کمبود پزشک مطرح می‌شود: «وجود ۳۰ هزار پزشک عمومی غیرفعال در کشور، نشان می‌دهد که کمبود پزشک عمومی نداریم و از همین رو باید ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی را محدود کنیم.»

کمبود ۱۲ هزار پزشک در کشور

این تفاوت چشمگیر بین آمار اعلامی از سوی سایت نظام پزشکی و اطلاعات مسئولان وزارت بهداشت، بحث برانگیز است. طبق گفته‌های نمایندگان مجلس در استان‌های مختلف کمبود پزشک در اکثر شهرها از معضلات حوزه سلامت کشور محسوب می‌شود. نمایندگان مجلس شورای اسلامی در خصوص کمبود پزشک در کشور اظهار نگرانی کرده‌اند. علی نثاری، نماینده مجلس، بیان کرده است: «کمبود پزشک کاملاً مشخص، مبرهن و موضوعی است که همه به آن اذعان دارند.» همچنین، نخل ابراهیمی نماینده مجلس به کمبود ۱۲ هزار پزشک در کشور اشاره کرده و اظهار داشته است که درمانگاه‌های بسیاری به دلیل نبود پزشک تعطیل شده‌اند. این اظهارات نشان‌دهنده نگرانی نمایندگان از وضعیت کمبود پزشک در کشور است.

واقعیت این است که تعداد کل پزشکان عمومی و پزشکان فعال، به‌ویژه در شرایطی که کمبود پزشک در برخی مناطق کشور مشهود است، نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از پزشکان یا در حال فعالیت در بخش‌های غیرپزشکی هستند یا به دلایلی فعالیت خود را متوقف کرده‌اند.

مهاجرت پزشکان؛ یکی از دلایل اصلی غیرفعالی پزشکان عمومی

مهاجرت پزشکان به خارج از کشور یکی از دلایل اصلی غیرفعالی پزشکان عمومی است. بر اساس آمارهای رسمی، در سال ۱۴۰۱ بیش از ۶۵۰۰ پزشک از ایران مهاجرت کرده‌اند که از این تعداد، حدود ۲۳۰۰ نفر پزشکان متخصص بودند. محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی در این خصوص اشاره کرد: «ما با بحران مهاجرت پزشکان روبه‌رو هستیم. این موضوع باعث کاهش شدید نیروی انسانی در نظام سلامت شده است.» این روند مهاجرتی در حوزه پزشکی در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای افزایش یافته و به یکی از چالش‌های جدی برای حفظ نیروی انسانی در سیستم سلامت کشور تبدیل شده است.

۶۰۰۰ پزشک عمومی در آمار هستند، اما خارج از میدان طبابت!

طبق اطلاعات موجود، حدود ۶۰۰۰ پزشک عمومی بالای ۷۰ سال سن دارند که عملاً در شغل پزشکی خود غیرفعال شده‌اند. این پزشکان به دلیل بازنشستگی یا محدودیت‌های سنی قادر به ادامه فعالیت پزشکی نیستند. به‌طور مثال، دکتر یوسف بهرامی، رئیس انجمن پزشکان عمومی در این خصوص گفت: «تعداد زیادی از پزشکان عمومی که در آمار بیکاری گنجانده شده‌اند، در حقیقت به دلیل بازنشستگی یا مشکلات جسمی از فعالیت در حوزه پزشکی دست کشیده‌اند.» در نتیجه، این دسته از پزشکان که قادر به کار نیستند، همچنان در شمار پزشکان غیرفعال قرار دارند، حتی اگر به دلایل منطقی از ادامه فعالیت خود منصرف شده باشند.

۱۵ هزار پزشک عمومی در آمار بیکاری؛ چرا به جای طبابت، به زیبایی روی آورده‌اند؟

یکی دیگر از دلایلی که باعث می‌شود پزشکان عمومی در آمارهای بیکاری گنجانده شوند، فعالیت آن‌ها در حوزه‌های غیر از پزشکی عمومی است. طبق گزارش‌ها، حدود ۱۵ هزار پزشک عمومی در زمینه‌های زیبایی و پزشکی غیر جراحی فعالیت دارند. این پزشکان معمولاً در کلینیک‌های زیبایی و مراکز درمانی دیگر مشغول به کار هستند، اما از آنجا که فعالیت آن‌ها در قالب خدمات پزشکی عمومی محسوب نمی‌شود، در آمار بیکاری پزشکان غیرفعال گنجانده می‌شوند.

دکتر مینا کرمانی، متخصص پوست و زیبایی در این خصوص توضیح داد: «به دلیل درآمد بالاتر در حوزه زیبایی، بسیاری از پزشکان عمومی به این بخش روی آورده‌اند و در نتیجه، آمار پزشکان غیرفعال افزایش یافته است.»

۱۷ هزار پزشک عمومی غیرفعال؛ شاغل در ادارات و ستادها به جای بیمارستان‌ها

حدود ۱۷ هزار پزشک عمومی در بخش‌های اداری و ستادی وزارت بهداشت و سایر نهادهای دولتی مشغول به کار هستند. این پزشکان ممکن است در بیمارستان‌ها یا مراکز درمانی مشغول فعالیت نباشند، اما کارهای اداری و مدیریتی انجام می‌دهند. این نقش‌ها غالباً به‌عنوان «غیرفعال» درنظر گرفته می‌شوند.. دکتر وحید شریفی، مدیر اجرایی وزارت بهداشت در این خصوص گفت: «پزشکان شاغل در بخش‌های ستادی و مدیریتی به‌هیچ‌عنوان غیرفعال نیستند، بلکه در زمینه مدیریت و برنامه‌ریزی سلامت فعالیت می‌کنند.»

نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهند که مهاجرت پزشکان، بازنشستگی، فعالیت در حوزه‌های دیگر و شرایط اقتصادی همه عواملی هستند که در غیرفعالی پزشکان عمومی مؤثرند. برای حل این مشکل، نیاز است که سیاست‌ها و تدابیر جدیدی در زمینه آموزش، پذیرش پزشکان و بهبود شرایط کاری و اقتصادی پزشکان اتخاذ شود تا وضعیت فعلی بهبود یابد.