خانه پیرنیا در معرض تخریب قرار گرفته است / اداره کل میراث فرهنگی تهران بدون تشکیل شورای فنی مجوز تخریب را صادر کرده

به گزارش رکنا به نقل از روزنامه پیام ما، بعد از تخریب ساختمان پلاسکو در دی‌ماه سال ۱۳۹۵ سازمان میراث فرهنگی وقت تصمیم گرفت حریم بناهای مجاور ساختمان پلاسکو را که شامل خانه مشیرالدوله پیرنیا، هرمز پیرنیا، مدرسه و کلیسا ژاندارک، مسجد هدایت و ساختمان تجاری غریب(کافه آیبتا سابق) می‌شد و در ادوار گذشته در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده بود، ولی تنها یک بنا -خانه مشیرالدوله پیرنیا- حریم مصوب داشت و الباقی بناها حریم مصوب نداشتند، به‌صورت یکپارچه مشخص، بازنگری و ابلاغ قانونی کند. طی این فرایند ۱۶ ساختمان در نقشه حریم این پنج ساختمان به‌عنوان بنای ارزشمند قرار گرفت و تخریب و نوسازی آن ممنوع اعلام شد و به‌صورت رسمی ابلاغیه حریم این بناها در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۹۸ به شماره ۱۲۴۰۹/۹۸۲۱۰۰ به دستگاه‌های مربوطه توسط «علی‌اصغر مونسان»، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سابق سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور ابلاغ شد. یکی از بناهای ارزشمند در این نقشه، «خانه ولی‌الله پیرنیا» است که پسر «مشیرالدوله(حسن) پیرنیا» بود و خانه او یکی از بناهای دارای خاطرات مهم تاریخی همچون ضبط برنامه گلها توسط «داوود پیرنیا»، جلسات سران و بزرگان، تدوین و نگارش «کتاب ایران باستان» توسط مشیرالدوله پیرنیا است و با مجموعه خانه‌های مجاور خود یک بافت تاریخی و ارزشمند را تشکیل می‌دهد.

اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان تهران در ۱۸ خرداد سال ۱۳۹۴ طی استعلامی به شماره ۲۴۶۴/۱۲۶/۹۴۲ در مورد تخریب و نوسازی این بنا خطاب به شهرداری منطقه ۱۲ ممنوع اعلام کرد. پیرو همین نظر آقای «وحید عبدالهی»، مالک خانه ولی‌الله پیرنیا، با وکالت آقای «رضا باقری» از دیوان عدالت اداری شکایتی تنظیم و به‌ نظر میراث اعتراض می‌کند و ابطال نامه سال ۱۳۹۴ میراث‌فرهنگی استان را از دیوان عدالت اداری خواستار می‌شود. 

دیوان عدالت اداری نیز طی این درخواست پرونده را بررسی و درنهایت در رأی تجدیدنظر به شماره دادنامه  ۱۴۰۱۳۱۳۹۰۰۰۳۰۵۲۵۰۷ به تاریخ ۱۵ اسفند ۱۴۰۱ اعلام می‌کند که «طبق بند ۳ دستورالعمل تعیین آثار واجد ارزش فرهنگی و تاریخی، آثار پیشنهادی برای قرارگیری در فهرست آثار واجد ارزش فرهنگی و تاریخی باید ابتدا از سوی ادارات کل استان‌ها شناسایی و به‌منظور تصمیم‌گیری نهایی به معاونت میراث‌فرهنگی کشور احاله شود. 

معاون میراث‌فرهنگی کشور براساس نظر کمیته ثبت استان یا شورای ملی ثبت آثار و با پیشنهاد اداره‌کل ثبت آثار نسبت به اعلام رسمی واجد ارزش فرهنگی و تاریخی بودن یک اثر یا عدم آن اقدام می‌کند. اعلام واجد ارزش فرهنگی و تاریخی بودن اثر به مراجع قانونی ذی‌ربط از سوی معاون میراث‌فرهنگی صورت می‌پذیرد. اعلام مذکور از طریق حکم ابلاغ ثبت اثر در فهرست آثار واجد ارزش فرهنگی و تاریخی و یا از طریق ابلاغ نقشه‌های حریم آثار ملی صورت می‌گیرد و باتوجه‌به اسناد و مدارک ارائه‌شده دلیلی بر انجام فرایند مذکور از سوی طرف شکایت مشاهده نمی‌شود. بنابراین، تجدید نظرخواهی موجه و دیوان عدالت حکم به ورود شکایت و ابطال نامه مورد اعتراض را صادر می‌کند و رأی صادره قطعی است.»

از این رأی این‌گونه می‌توان برداشت کرد که قاضی از نقشه مصوب حریم املاک مجاور خانه مشیرالدوله پیرنیا در سال ۱۳۹۸ بی‌اطلاع بوده و نقشه‌ای به دیوان عدالت اداری از سوی اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان تهران ارائه نشده است و براساس نامه سال ۱۳۹۴ و به‌دلیل عدم مستندات قانونی، نامه مورد اشاره را باطل کرده است که این موضوع جای سؤال دارد که چرا اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان تهران و به‌طور مشخص، معاونت‌های میراث‌فرهنگی و حقوقی این نقشه را به دادگاه ارائه نکرده‌اند؟

در رأی دیوان عدالت اداری ذکر شده است درصورتی‌که بنا در حریم مصوب واجد ارزش تاریخی فرهنگی بوده، به‌معنای سیر فرایند قانونی آن است که این خانه با نام خانه «ولی‌الله پیرنیا» به‌عنوان اثر واجد ارزش تاریخی فرهنگی در نقشه حریم سال ۱۳۹۸ مشخص شده است؛ پس حتی اگر طبق نظر دیوان عدالت اداری، نامه سال ۱۳۹۴ ابطال شده باشد، اما مشخصاً حریم ابلاغی در سال ۱۳۹۸ پابرجا و ملاک عمل است. 

اما استان تهران در دوره مدیریت «پرهام جانفشان»، مدیرکل سابق اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان تهران، بدون در نظر گرفتن حریم قانونی و ابلاغ‌شده از سوی وزیر میراث‌فرهنگی و بدون تشکیل شورای فنی، کمیته من‌درآوردی متشکل از کارشناسان معاونت میراث‌فرهنگی تشکیل داده است و در آن به استناد رأی دیوان، در تاریخ ۳ آبان ۱۴۰۲ به شماره نامه ۸۸۱۶/۱۲۶/۱۴۰۲ به شهرداری منطقه ۱۲ اعلام می‌کند که تخریب و نوسازی بنا طبق رأی دیوان بلامانع است و تنها باید از بنای مشیرالدوله پیرنیا در هنگام گودبرداری سه متر فاصله گرفته شود و تا ارتفاع ۱۲ متر روی پیلوت و با کاربری مسکونی و ارائه نقشه‌های معماری جهت تأیید اداره‌کل، حق ساخت‌وساز دارد.اما استان تهران در دوره مدیریت «پرهام جانفشان»، مدیرکل سابق اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان تهران، بدون در نظر گرفتن حریم قانونی و ابلاغ‌شده از سوی وزیر میراث‌فرهنگی و بدون تشکیل شورای فنی، کمیته من‌درآوردی متشکل از کارشناسان معاونت میراث‌فرهنگی تشکیل داده است و در آن به استناد رأی دیوان، در تاریخ ۳ آبان ۱۴۰۲ به شماره نامه ۸۸۱۶/۱۲۶/۱۴۰۲ به شهرداری منطقه ۱۲ اعلام می‌کند که تخریب و نوسازی بنا طبق رأی دیوان بلامانع است و تنها باید از بنای مشیرالدوله پیرنیا در هنگام گودبرداری سه متر فاصله گرفته شود و تا ارتفاع ۱۲ متر روی پیلوت و با کاربری مسکونی و ارائه نقشه‌های معماری جهت تأیید اداره‌کل، حق ساخت‌وساز دارد.

نکته جالب توجه اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان تهران، بهانه عجیب این اداره در مورد عدم تشکیل شورای فنی است که حداقل دو سالی است برگزار نمی‌شود و مدیرکل از ظرفیت اختیارات خود که متأسفانه در دولت قبل توسط «علی دارابی»، معاون فعلی معاونت میراث‌فرهنگی وزارت میراث، به استان‌ها واگذار شد، استفاده می‌کند و شورای فنی را تشکیل نمی‌دهد و از آن‌سو معاونت میراث‌فرهنگی استان کمیته غیرقانونی را تشکیل می‌دهد که برخی از کارشناسان رأی‌دهنده در آن با پرونده‌های قضائی به‌دلیل مسائل مالی، از حضور در تصمیمات مهم منع شده‌اند. 

چگونه این افراد می‌توانند برای موضوعات مهم این چنین تصمیم بگیرند؟ از سوی دیگر، در مجوز صادره اجازه ساخت ۱۲ متر روی پیلوت داده شده که در عمل به‌جای ۱۲ متر ارتفاع، ۱۳ متر ارتفاع ساخته خواهد شد که این موضوع نیز تخلف دیگر این اداره‌کل از ضوابط حریم ابلاغی است.

حال مالک این بنا در تاریخ ۳ آذر ۱۴۰۳ به شماره نامه  ۸۴۸۲/۱۲۶/۱۴۰۳۲ توسط اداره‌کل میراث‌فرهنگی تهران، در حال اخذ پروانه ساختمانی و شروع عملیات تخریب و نوسازی در شهرداری منطقه ۱۲ است. جا دارد هرچه سریعتر وزیر میراث‌فرهنگی و دستگاه‌های نظارتی به این موضوع رسیدگی کنند و ضمن برخورد با متخلفان، از طریق دادستانی تهران یا کشور دستور توقف عملیات گرفته شود تا بتوان رأی قبلی دیوان عدالت اداری را از طریق ظرفیت ماده ۳۹ قانون دیوان و یا اختیارات رئیس دیوان ابطال کرد و با متخلفان برخورد مناسبی همانند «پرونده متخلفان پروژه مجتمع تجاری شمس‌العماره در مجاورت کاخ‌موزه جهانی گلستان»، با آنها صورت گیرد.