فرونشست زمین؛ بمب ساعتی اقتصاد ایران /ده ها میلیون دلار بر هزینه‌های ریسک‌های ایران در دو دهه پیش رو خواهد افزود + جدول

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، فرونشست زمین در ایران دیگر تنها یک پدیده طبیعی نیست، بلکه به بحرانی تبدیل شده که می‌تواند پیامدهای اقتصادی و اجتماعی سنگینی برای کشور به همراه داشته باشد. این پدیده که عمدتاً ناشی از برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی است، زیرساخت‌های حیاتی شهرها را تهدید می‌کند، کشاورزی را با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌سازد و هزینه‌های هنگفتی را بر مدیریت منابع آب، جبران خسارت‌های عمرانی و کنترل بحران‌های ناشی از سیلاب تحمیل می‌کند. 

برآوردها نشان می‌دهد که تنها در شهر تهران، هزینه‌های ناشی از آسیب‌های زیرساختی به صدها میلیون دلار در سال می‌رسد، در حالی که کشاورزان نیز به دلیل کاهش کیفیت خاک و بهره‌وری محصول، متحمل زیان‌های مالی سنگینی می‌شوند. با ادامه این روند، اقتصاد ایران نه تنها در کوتاه‌مدت، بلکه در دهه‌های آینده نیز با فشارهای بیشتری مواجه خواهد شد. فرونشست زمین مسئله‌ای است که نه‌تنها خسارات آن در حال افزایش است، بلکه در صورت بی‌توجهی، آینده توسعه پایدار کشور را نیز با خطر جدی مواجه خواهد کرد.

دکتر مهدی زارع ، استاد تمام زمین شناسی در این خصوص به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: فرونشست زمین در ایران پیامدهای اقتصادی قابل توجهی دارد و زیرساخت ها، کشاورزی و منابع آب را تحت تأثیر قرار می دهد. هزینه های تخمینی مربوط به فرونشست زمین را می توان در چند حوزه کلیدی طبقه بندی کرد:

هزینه تعمیر جاده ها و ساختمان های آسیب دیده در حومه تهران،سالانه معادل  بیش از 200 میلیون دلار در سال  بودجه نیاز دارد

1. فرونشست زمین منجر به آسیب جدی به ساختمان ها، جاده ها، پل ها و سایر زیرساخت ها می شود. در مناطق شهری مانند تهران، هزینه های تعمیر یا تقویت سازه های متاثر از فرونشست  قابل توجه است. برآوردها حاکی از آن است که هزینه سالانه خسارت زیرساختی ناشی از فرونشست زمین تنها در تهران به حدود سالانه  صدها میلیون دلار برسد. به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داده که هزینه تعمیر جاده ها و ساختمان های آسیب دیده تنها در بخشی از حومه تهران به سالانه معادل  بیش از 200 میلیون دلار در سال (حدود هجده  هزار میلیارد تومان به قیمت آخر بهمن ۱۴۰۳) بودجه نیاز دارد.

بخش کشاورزی به دلیل کاهش عملکرد و افزایش هزینه های آبیاری متحمل ضررهای حدود ۹ تا نزدیک به ۳۰ همت) شده است

2. بخش کشاورزی ایران برای آبیاری به شدت به آب های زیرزمینی متکی است. با فرونشست زمین  تغییر در الگوهای زهکشی و فشردگی خاک رخ می دهد  و بر میزان و کیفیت محصول اثر منفی میگذارد. زیان های اقتصادی ناشی از کاهش بهره وری کشاورزی قابل توجه است. برآوردها حاکی از آن است که بخش کشاورزی به دلیل کاهش عملکرد و افزایش هزینه های آبیاری متحمل ضررهای معادل با هزینه بین 100 تا 300 میلیون دلار در سال (حدود ۹ تا نزدیک به ۳۰ همت) شود.

کاهش آب های زیرزمینی ده ها همت ضرر به کشور وارد کرده است

3. کاهش آب های زیرزمینی به دلیل برداشت بیش از حد، عامل اصلی فرونشست زمین در ایران است. هزینه های مرتبط با مدیریت منابع آب - مانند سرمایه گذاری در سیستم های تامین آب جایگزین (مثلاً نیروگاه های آب شیرین کن) یا بهبود راندمان آبیاری -  قابل توجه است. این هزینه ها به چند صد میلیون دلار  (ده ها همت ) در سال تخمین زده می شود .

4. فرو رفتن زمین در هنگام باران های شدید زمینها را نفوذ ناپذیر و در نتیجه مستعد سیل می کند. این موضوع نه تنها منجر به خسارات مستقیم می شود، بلکه هزینه های مرتبط با مدیریت سیل را نیز افزایش می دهد. بار مالی ناشی از افزایش ریسک  سیلاب به تلاش‌های واکنش اضطراری و بازیابی اضافه میکند . این میزان نیز مقادیر ده ها میلیون دلاری در سال را نشان می دهد (چند همت تا چند ده همت افزایش هزینه ها در سال) .

ده ها میلیون دلار بر هزینه های ریسک های ایران در دو دهه پیش رو افزوده خواهد شد

5. پیامدهای اقتصادی بلندمدت اثر تجمعی این عوامل برای اقتصاد ایران افزایشی و در دهه های بعدی آسیب زا تر خواهد بود.  اگر روند فعلی بدون مداخله ادامه یابد، با در نظر گرفتن تمام اثرات غیرمستقیم بر معیشت و توسعه منطقه ای، خسارت های زیادتر به حجم  ده ها میلیون دلار بر هزینه های ریسک های ایران در دو دهه پیش رو خواهد افزود.

جدول هزینه‌های اقتصادی ناشی از فرونشست زمین در ایران

این جدول نشان می‌دهد که فرونشست زمین نه‌تنها یک تهدید زیست‌محیطی است، بلکه پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای دارد که در صورت بی‌توجهی، هزینه‌های جبران‌ناپذیری بر کشور تحمیل خواهد کرد.