تهران، پایتختی که زیر سایه مشکلات شهری دفن شده است/می‌توانست با مدیریت هوشمند از نیویورک و پاریس پیشی بگیرد

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، شهر تهران، به عنوان پایتخت ایران، طی سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی مواجه شده است که بسیاری از شهروندان را به این فکر واداشته که آیا این شهر جایی مناسب برای زندگی است یا نه. تراکم جمعیت، آلودگی هوا، ترافیک سنگین، کمبود فضاهای سبز و مشکلات مسکن تنها برخی از مشکلاتی هستند که تهران را از یک شهر ایده‌آل برای زندگی فاصله داده‌اند. برای اینکه تهران به شهری قابل زندگی تبدیل شود، شهرداران گذشته و حال این شهر باید اقداماتی کلان و راهبردی انجام می دادند و انجام دهند.

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که شهرداران باید انجام می‌دادند، کنترل تراکم جمعیتی تهران است. افزایش بی‌رویه جمعیت و مهاجرت‌های گسترده به این شهر طی دهه‌های اخیر، فشار زیادی بر زیرساخت‌های شهری وارد کرده است. به جای تمرکز بر گسترش شهری و ساخت و سازهای بی‌رویه، شهرداری‌ها باید برنامه‌هایی برای کنترل مهاجرت و توازن جمعیتی در کشور پیاده‌سازی می‌کردند. در حال حاضر نیز ضرورت دارد تا سیاست‌هایی برای توسعه متوازن سایر شهرهای کشور اجرا شود تا بخشی از جمعیت به شهرهای دیگر منتقل شود.

آلودگی هوا به یکی از جدی‌ترین مشکلات تهران تبدیل شده است. استفاده گسترده از خودروهای شخصی، سوخت‌های فسیلی و کارخانه‌های صنعتی بزرگ، نقش زیادی در آلودگی هوای تهران دارند. شهرداران باید از گذشته تمرکز بیشتری بر توسعه حمل و نقل عمومی و گسترش استفاده از انرژی‌های پاک می‌کردند. هم‌اکنون نیز ضروری است تا اقداماتی برای کاهش خودروهای شخصی و ارتقاء سیستم‌های حمل و نقل عمومی پاک و کارآمد، نظیر اتوبوس‌های برقی و دوچرخه‌های عمومی، انجام شود.

مشکل مسکن و هزینه‌های بالای زندگی نیز یکی از دلایل مهمی است که تهران را به شهری نامناسب برای بسیاری از افراد تبدیل کرده است. افزایش بی‌رویه قیمت مسکن و اجاره‌بها در تهران، فشار زیادی بر اقشار مختلف جامعه وارد کرده است. شهرداری‌ها باید از گذشته برنامه‌های جامع‌تری برای توسعه مسکن مقرون به‌صرفه و کنترل بازار مسکن داشتند. در حال حاضر نیز نیاز است تا سیاست‌هایی برای کنترل قیمت‌ها و ایجاد فرصت‌های مناسب برای اقشار کم‌درآمد تدوین شود.

کمبود فضاهای سبز در تهران یکی دیگر از مشکلات عمده این شهر است. اگرچه برخی از پارک‌ها و بوستان‌های بزرگ در مناطق مختلف تهران وجود دارند، اما این فضاها به هیچ وجه پاسخگوی نیاز جمعیت میلیونی این شهر نیست. شهرداران باید از سال‌ها پیش به گسترش و حفظ فضاهای سبز اولویت می‌دادند و اکنون نیز باید در برنامه‌ریزی‌های شهری، حفظ و گسترش فضاهای سبز و افزایش سرانه فضای سبز برای شهروندان مدنظر قرار گیرد.

مدیریت پسماند و دفع زباله‌ها نیز یکی از مسائلی است که باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد. تهران روزانه هزاران تن زباله تولید می‌کند و مدیریت ناکارآمد پسماند موجب شده تا بسیاری از این زباله‌ها به محیط‌زیست آسیب بزنند. شهرداری‌ها باید از گذشته به تفکیک زباله از مبدا و بازیافت مواد اهمیت بیشتری می‌دادند. امروز نیز نیاز است که برنامه‌های گسترده‌ای برای آموزش عمومی و ارتقای سیستم‌های بازیافت در نظر گرفته شود.

سیستم حمل و نقل عمومی در تهران همچنان نیاز به بهبود دارد. مترو و اتوبوس‌رانی اگرچه گسترده‌تر شده‌اند، اما همچنان ناکافی هستند. گذشته از این، مشکلاتی نظیر فرسودگی ناوگان و تأخیرها به مشکلات موجود دامن زده‌اند. شهرداری‌ها باید به نوسازی و گسترش زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی توجه بیشتری می‌کردند و اکنون نیز ضروری است که این سیستم‌ها با استانداردهای جهانی همگام شوند.

ترافیک سنگین تهران یکی دیگر از مشکلات بزرگ این شهر است. ساخت بزرگراه‌ها و پل‌های جدید اگرچه ممکن است به‌طور موقت ترافیک را کاهش دهد، اما بدون مدیریت جامع شهری، همچنان مشکل ترافیک پابرجاست. شهرداران باید به جای تمرکز بر توسعه راه‌ها، بر کاهش استفاده از خودروهای شخصی و تشویق به استفاده از حمل و نقل عمومی و همچنین توسعه فناوری‌های هوشمند ترافیک تمرکز می‌کردند. اکنون نیز نیاز است تا سیستم‌های مدیریت هوشمند ترافیک به‌طور جدی‌تر به کار گرفته شود.

در بخش فرهنگی و اجتماعی نیز شهرداری‌های تهران باید نقش فعال‌تری ایفا می‌کردند. تهران به عنوان پایتخت کشور، می‌تواند بستر بسیار مناسبی برای فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی باشد. ایجاد فضاهایی برای تعامل اجتماعی، فرهنگی و هنری می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی در این شهر کمک کند. اکنون نیز شهرداران باید برنامه‌هایی برای تقویت فرهنگ شهری و ایجاد فرصت‌های بیشتر برای مشارکت شهروندان در امور فرهنگی تدوین کنند.

در نهایت، شفافیت و مشارکت عمومی از دیگر مسائلی است که شهرداری‌ها باید بیشتر به آن توجه می‌کردند. شهروندان باید در تصمیم‌گیری‌های شهری نقش فعال‌تری ایفا کنند و اطلاعات شفاف و قابل دسترسی در مورد پروژه‌های شهری داشته باشند. شهرداری‌ها باید از گذشته به دنبال تقویت این جنبه‌ها بودند و اکنون نیز باید در ایجاد بسترهای مناسب برای مشارکت عمومی و شفافیت بیشتر تلاش کنند تا اعتماد شهروندان به نهادهای شهری افزایش یابد.

به طور کلی، تهران به عنوان پایتخت ایران با چالش‌های بزرگی مواجه است و شهرداران گذشته و حال باید برای تبدیل این شهر به مکانی قابل زندگی، به مسائل کلان و راهبردی توجه می‌کردند و اکنون نیز باید با نگاهی جامع‌تر به مسائل شهری، راه‌حل‌های پایدار و بلندمدت را در دستور کار خود قرار دهند.

و اما یکی از بزرگ‌ترین مشکلات مدیریت شهرداری تهران در طول سال‌های گذشته، سیاسی بودن شهرداران و دخالت‌های سیاسی در امور شهری بوده است. بسیاری از شهرداران تهران به جای تمرکز بر مسائل تخصصی و فنی مربوط به مدیریت شهر، به سیاست‌زدگی و اجرای برنامه‌های جناحی و سیاسی گرایش پیدا کرده‌اند. این رویکرد باعث شده است که بسیاری از تصمیمات شهری نه بر اساس نیازهای واقعی شهروندان و شهر، بلکه بر اساس منافع سیاسی و ایدئولوژیک گرفته شود. به همین دلیل، برخی از پروژه‌های شهری نه تنها مشکلات را حل نکرده‌اند، بلکه با هدررفت منابع و ایجاد ساختارهای ناکارآمد، بر چالش‌های شهر افزوده‌اند.

در نتیجه، سیاست‌زدگی مدیریت شهری تهران موجب شده تا شهرداران نتوانند بر اولویت‌های مهمی چون بهبود زیرساخت‌ها، مدیریت منابع، و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان تمرکز کنند. نبود یک نگاه فراجناحی و تخصص‌محور به مدیریت شهری، همچنین باعث تغییرات متعدد در برنامه‌های توسعه‌ای و ناپیوستگی در سیاست‌ها شده است. برای حل این مشکل، شهرداری تهران باید از سیاست به دور باشد و مدیریت شهری به متخصصان و افراد حرفه‌ای سپرده شود که هدف اصلی آن‌ها حل مسائل شهر و بهبود زندگی مردم، بدون دخالت در سیاست‌های جناحی و ایدئولوژیک باشد.

برای تبدیل تهران به یک شهر هوشمند و مدرن، اولین گام بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال و داده‌محور در مدیریت شهری است. ایجاد زیرساخت‌های دیجیتالی پیشرفته مانند اینترنت اشیاء (IoT)، داده‌های بزرگ (Big Data) و هوش مصنوعی می‌تواند به بهبود کارایی سیستم‌های شهری کمک کند. برای مثال، استفاده از سامانه‌های هوشمند مدیریت ترافیک و حمل‌ونقل عمومی می‌تواند ترافیک را کاهش داده و تجربه سفرهای درون‌شهری را بهبود ببخشد. همچنین، به‌کارگیری سنسورهای هوشمند برای مدیریت مصرف انرژی، آب و پسماندها، باعث بهینه‌سازی منابع شهری و کاهش آلودگی محیطی خواهد شد.

دومین گام، توسعه حمل‌ونقل هوشمند و پایدار است. تهران برای تبدیل شدن به شهری مدرن باید سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی را بر پایه فناوری‌های پاک و هوشمند ارتقا دهد. استفاده از اتوبوس‌های برقی، سامانه‌های اشتراک دوچرخه، خودروهای الکتریکی و به‌کارگیری پلتفرم‌های آنلاین برای مدیریت بهتر سفرهای درون‌شهری از جمله اقداماتی است که می‌تواند ترافیک و آلودگی هوا را کاهش دهد. توسعه زیرساخت‌های شارژ خودروهای برقی و گسترش شبکه مترو نیز ضروری است تا شهروندان ترغیب شوند از خودروهای شخصی کمتر استفاده کنند.

در نهایت، تعامل شهروندان با خدمات شهری دیجیتال باید تسهیل شود. برای تبدیل تهران به یک شهر هوشمند، مشارکت و دسترسی آسان شهروندان به خدمات شهری از طریق پلتفرم‌های آنلاین و اپلیکیشن‌های موبایلی اهمیت زیادی دارد. این شامل پرداخت قبوض، درخواست خدمات شهری، رصد وضعیت ترافیک و حتی مشارکت در تصمیم‌گیری‌های شهری است. تقویت دولت الکترونیک و ارائه خدمات دیجیتال می‌تواند تهران را به شهری مدرن، کارآمد و پاسخگو به نیازهای شهروندان تبدیل کند، در حالی که همزمان از شهرهای پیشرفته دنیا عقب نماند.

گفتنی است ،شهر تهران از موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فردی برخوردار است که یکی از بزرگترین پتانسیل‌های آن محسوب می‌شود. تهران در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه البرز قرار دارد که مناظر طبیعی زیبا و شرایط اقلیمی متنوعی را فراهم کرده است. وجود کوه‌ها و دشت‌ها در کنار رودخانه‌ها و دره‌های طبیعی، فرصت بی‌نظیری برای توسعه فضاهای سبز، پارک‌های شهری، و مناطق تفریحی در دل طبیعت فراهم می‌کند. اگر مدیریت شهری بتواند به درستی از این منابع طبیعی بهره‌برداری کند و مناطق طبیعی را به شکل پایدار حفظ و توسعه دهد، تهران می‌تواند به یکی از زیباترین شهرهای جهان تبدیل شود که بین زندگی شهری و طبیعت تعادل برقرار می‌کند.

تهران همچنین دارای پتانسیل‌های فرهنگی و تاریخی فراوانی است. این شهر با میراث فرهنگی غنی خود، از کاخ‌ها و موزه‌های تاریخی گرفته تا بازارهای سنتی، ظرفیت تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری جهانی را دارد. مدیریت شهری می‌تواند با حفظ و احیای بناهای تاریخی، توسعه فضاهای فرهنگی و هنری، و تقویت فعالیت‌های گردشگری، هویت فرهنگی تهران را پررنگ‌تر کرده و این شهر را به یکی از مراکز مهم فرهنگی و هنری جهان تبدیل کند. ترکیب مدرنیته و سنت در کنار هم، ویژگی منحصربه‌فردی به تهران می‌بخشد که می‌تواند آن را از سایر شهرهای بزرگ دنیا متمایز کند.

علاوه بر این، تهران به دلیل داشتن ظرفیت‌های اقتصادی و علمی بالا، می‌تواند به یک شهر هوشمند و مدرن تبدیل شود. وجود دانشگاه‌های معتبر، مراکز تحقیقاتی و پارک‌های فناوری به این شهر امکان می‌دهد تا به یکی از قطب‌های علمی و نوآوری در سطح منطقه و حتی جهان تبدیل شود. با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فناورانه و توسعه کسب‌وکارهای نوآورانه، مدیریت شهری می‌تواند تهران را به یک مرکز پیشرو در اقتصاد دیجیتال و تکنولوژی‌های هوشمند تبدیل کند. اگر این پتانسیل‌ها به درستی مدیریت و حمایت شوند، تهران می‌تواند به یکی از مدرن‌ترین و پیشرفته‌ترین شهرهای دنیا با اقتصادی پویا و پایدار تبدیل شود.

اگر ایران و به‌ویژه تهران درگیر تحریم‌های بین‌المللی نبودند، این شهر می‌توانست در زمره پیشرفته‌ترین شهرهای جهان قرار بگیرد. با دسترسی آزاد به فناوری‌های نوین، سرمایه‌گذاری خارجی و تبادل دانش بین‌المللی، تهران می‌توانست در زمینه‌هایی مانند زیرساخت‌های شهری، حمل‌ونقل هوشمند، انرژی‌های پاک، و شهرسازی پایدار پیشرفت چشمگیری داشته باشد. این امر می‌توانست تهران را به یکی از مدرن‌ترین شهرهای خاورمیانه تبدیل کرده و در رده‌بندی‌های جهانی، جایگاه بالاتری را در کنار شهرهایی مثل دبی، سنگاپور و شانگهای به خود اختصاص دهد.

همچنین، نبود تحریم‌ها باعث جذب سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌تر در بخش‌های مختلفی چون فناوری، گردشگری و نوآوری می‌شد. با افزایش تعاملات اقتصادی و علمی، تهران می‌توانست به یک مرکز نوآوری منطقه‌ای و حتی جهانی تبدیل شود. زیرساخت‌های دیجیتال و حمل‌ونقل عمومی در این صورت با استانداردهای جهانی همگام می‌شدند و کیفیت زندگی در این شهر بهبود چشمگیری می‌یافت. این پتانسیل‌ها، اگر بدون محدودیت‌های اقتصادی و سیاسی تحریم‌ها تحقق می‌یافتند، تهران را به یکی از ۱۰ شهر مدرن و پیشرفته جهان تبدیل می‌کرد.