زمین لرزه

بزرگترین زمین لرزه های ایران و جهان + عکس های تلخ از زلزله های مرگبار

زمین لرزه یا همان زلزله یک پدیده طبیعی است که به‌دلیل حرکات ناگهانی و سریع زمین در نتیجه جابجایی صفحات تکتونیکی ایجاد می‌شود. این حرکات می‌توانند منجر به لرزش زمین، تخریب ساختمان‌ها و ایجاد خطرات دیگر مانند سونامی شوند. در ادامه این گزارش به بررسی بزرگترین و مرگبارترین زلزله های جهان و ایران می پردازیم.

 بزرگترین زمین لرزه ای که تاکنون در جهان ثبت شده، با بزرگی 9.5، در سال 1960 در شیلی رخ داد. این زمین لرزه در یک منطقه فرورانش اتفاق افتاد، جایی که صفحه اقیانوس آرام به زیر صفحه آمریکای جنوبی فرو می رود.

دومین زمین لرزه بزرگ دنیا، با بزرگی 9.2، در سال 1964 در آلاسکا رخ داد آن هم در منطقه فرورانش دیگری که صفحه اقیانوس آرام به زیر صفحه آمریکای شمالی فرو می رود.

زمین لرزه مشهور اقیانوس هند در سال 2004، که سونامی ویرانگری را به دنبال داشت و جان حدود 250 هزار نفر را گرفت، نیز در یک منطقه فرورانش و با بزرگی 9.2 بود.

بزرگترین زمین لرزه ها لزوما مرگبارترین آنها نیستند. به عنوان مثال، زمین لرزه تانگشان در چین در سال 1976، با بزرگی تنها 7 ریشتر، به مراتب ضعیف تر از زمین لرزه اقیانوس هند در سال 2004 بود، اما تقریبا تعداد تلفات مشابهی داشت. از سوی دیگر، بزرگترین زمین لرزه ای که تاکنون ثبت شده است، تعداد بسیار کمی تلفات به همراه داشت. 

برخی زمین لرزه ها، مانند زمین لرزه اقیانوس هند در سال 2004 و زمین لرزه بزرگ سندای ژاپن در سال 2011، سونامی‌هایی را ایجاد کردند که باعث خسارت و تلفات بیشتر شدند. در مقابل، دو مورد از قدرتمندترین زمین لرزه های ثبت‌شده، زمین لرزه های شیلی در سال های 1960 و 2010، تلفات نسبتا کمی داشتند.

در واقع، شرایط زیادی بر تعداد تلفات در چنین فاجعه هایی تأثیر می گذارد: عمق زمین لرزه، فاصله تا مناطق پرجمعیت و واکنش سایت. واکنش سایت به این معنی است که یک مکان خاص چگونه به امواج لرزه ای واکنش نشان می دهد؛ برخی مکان ها به دلیل ساختار زمین شناسی‌شان بیشتر از سایر مکان ها لرزش می کنند.

مرگبارترین زمین لرزه های جهان

زلزله کشمیر؛ صدها هزار بازمانده در هوای سرد مانده بودند

زلزله ای به بزرگی ۷.۶ ریشتر در ۸ اکتبر ۲۰۰۵ در بخش تحت اداره پاکستان در منطقه کشمیر و استان مرزی شمال غربی پاکستان رخ داد. این زلزله همچنین مناطق مجاور در هند و افغانستان را تحت تأثیر قرار داد. حداقل ۷۹,۰۰۰ نفر کشته شدند و بیش از ۳۲,۰۰۰ ساختمان در کشمیر فرو ریختند.

با گزارش هایی از تلفات و تخریب اضافی در هند و افغانستان، که این زلزله را به یکی از مخرب ترین زمین لرزه های دوره معاصر تبدیل کرد. زمان وقوع زلزله به این فاجعه افزود، زیرا صدها هزار بازمانده در معرض هوای سرد زمستانی قرار گرفتند.

زلزله سیچوان (چین)؛ 5 میلیون بی خانمان در جهان

زلزله سیچوان در سال ۲۰۰۸ نزدیک به ۹۰,۰۰۰ نفر را به کام مرگ کشاند، ۳۷۵,۰۰۰ نفر را مجروح کرد و بیش از ۵,۰۰۰,۰۰۰ نفر را در سراسر منطقه بی خانمان کرد. بیش از نیمی از شهر بیچوان توسط زمین لرزه اولیه و رها شدن آب از دریاچه‌ای در نزدیکی آن نابود شد.

این زلزله در ۱۲ می ۲۰۰۸ رخ داد و ویرانی عظیمی را در منطقه کوهستانی مرکزی استان سیچوان در جنوب غربی چین به بار آورد. مرکز زلزله به بزرگی ۷.۹ ریشتر (که توسط دانشمندان چینی به بزرگی ۸.۰ اندازه‌گیری شد) در شهر ونچوان، حدود ۱۰۰ کیلومتری شمال-شمال غربی چنگدو، پایتخت استان بود؛ حدود چهار پنجم سازه های آن منطقه ویران شدند. روستاها و شهرهای کوهستانی به‌طور کامل نابود شدند.

زلزله بزرگ پرو (پرو غربی)؛ مردم زیر برف و خاک دفن شدند

این زمین لرزه در 31 می 1970 در سواحل پرو رخ داد و رانش های عظیم زمینی ایجاد کرد که باعث فروپاشی بسیاری از ساختمان های ضعیف ساخت شد. تقریبا 70,000 نفر جان خود را از دست دادند. بیشترین خسارت در شهرهای ساحلی نزدیک مرکز زلزله و در دره رودخانه سانتا رخ داد.

مخرب ترین رانش زمین از بلندترین کوه پرو، کوه هواسکاران، واقع در رشته کوه های آند غربی-مرکزی، فرو ریخت. برف و خاک به سرعت در حال حرکت، روستای یونگای را بلعید، بخش بزرگی از رانراهیرکا را دفن کرد و روستاهای دیگر منطقه را ویران کرد.

زلزله و سونامی اقیانوس هند (حوضه اقیانوس هند)؛ 230 هزار نفر کشته شدند!

در 26 دسامبر 2004، ساعت 7:59 صبح به وقت محلی، زلزله ای زیر دریا با بزرگی 9.1 در سواحل جزیره سوماترا اندونزی رخ داد. در طی هفت ساعت بعد، یک سونامی ناشی از این زلزله به سراسر اقیانوس هند گسترش یافت و مناطق ساحلی تا شرق آفریقا را ویران کرد. گزارش هایی از برخی مکان ها مبنی بر اینکه امواج هنگام برخورد با خط ساحلی به ارتفاع 30 فوت (9 متر) یا بیشتر رسیده بودند، وجود دارد.

این سونامی حداقل 230,000 نفر را در 13 کشور کشت و اندونزی، سریلانکا، هند، مالدیو و تایلند خسارت های گسترده ای را متحمل شدند. مقامات اندونزی تخمین زدند که تلفات کشورشان به تنهایی بیش از 200,000 نفر بوده است، به ویژه در استان آچه در شمال سوماترا.

زلزله بزرگ تانگشان (شمال غربی چین)؛ کشته شدن 655 هزار نفر، آمار بی سابقه در جهان

زلزله تانگشان در سال 1976، که به زلزله بزرگ تانگشان نیز معروف است، در تاریخ 28 ژوئیه 1976 با بزرگی 7.5 رخ داد و تقریبا شهر صنعتی و معدن کاری ذغال سنگ تانگشان چین را که حدود 110 کیلومتر (68 مایل) در شرق پکن قرار دارد، به طور کامل ویران کرد. تلفات، که گفته می شود یکی از بزرگترین آمارهای مرگ و میر ثبت شده در تاریخ است، به طور رسمی 242,000 نفر گزارش شده؛ اما ممکن است تا 655,000 نفر نیز بوده باشد. دست کم 700,000 نفر دیگر زخمی شدند و خسارت های گسترده ای به اموال وارد شد، به طوری که حتی تا پکن نیز گسترش یافت. بیشتر تلفات به دلیل فروپاشی خانه های آجری بدون تقویت بود که مردم در حال خواب در آنها بودند.

زلزله هائیتی (هیسپانیولا)؛ یک و نیم میلیون نفر بی خانمان شدند!

زلزله هائیتی در سال 2010، منطقه کلان شهری پورتو پرنس را ویران کرد و برآورد می شود که حدود 300,000 نفر جان باختند و حدود 1,500,000 نفر دیگر بی خانمان شدند. این زمین لرزه در ساعت 4:53 بعد از ظهر در 12 ژانویه و در حدود 25 کیلومتری جنوب غربی پایتخت هائیتی، پورتو پرنس، رخ داد.

شوک اولیه بزرگی 7.0 را ثبت کرد و به زودی دو پس‌لرزه با بزرگی 5.9 و 5.5 دنبال شد. پس‌لرزه‌های بیشتری در روزهای بعد رخ داد، از جمله یکی دیگر با بزرگی 5.9 که در 20 ژانویه در پتی گوآو، شهری در حدود 55 کیلومتری غرب پورتو پرنس، رخ داد. هائیتی از قرن هجدهم میلادی دچار زلزله‌ای به این بزرگی نشده بود، نزدیکترین زمین‌لرزه به این شدت، زلزله‌ای با بزرگی 6.9 در سال 1984 بود. در سال 1946، یک زمین‌لرزه با بزرگی 8.0 جمهوری دومینیکن را لرزاند.

مرگبارترین زلزله های تاریخ ایران؛ از رودبار تا بم

زلزله های مرگبار در ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن بر روی گسل های فعال، جان هزاران نفر را گرفته و خسارات گسترده ای به‌ بار آورده است. در ادامه، مرگبارترین زمین لرزه های تاریخ ایران به ترتیب تعداد کشته شدگان عنوان شده است.

زلزله رودبار-منجیل در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد یعنی در آغازین لحظات ورود به روز پنجشنبه ۳۱ خرداد ماه ۱۳۶۹ ، زلزله ای به بزرگی 7.4 ریشتر شهرهای رودبار و منجیل در استان های گیلان و زنجان را لرزاند. این زلزله که ویرانی گسترده ای را به همراه داشت، جان حدود 40,000 نفر را گرفت و هزاران نفر را بی خانمان کرد. این حادثه یکی از مرگبارترین زلزله های تاریخ ایران محسوب می شود.

زلزله بم در ساعت ۵:۲۶ بامداد روز جمعه ۵ دی ۱۳۸۲ زلزله ای به بزرگی 6.6 ریشتر شهر تاریخی بم در استان کرمان را به لرزه درآورد. این زلزله مرگبار جان حدود 31,000 نفر را گرفت و بخش های وسیعی از شهر، از جمله ارگ بم که یکی از میراث های جهانی بود، تخریب شد.

زلزله طبس در ساعت ۱۹:۳۶ روز ۲۵ شهریور سال ۱۳۵۷، با بزرگی 7.4 ریشتر رخ داد، حدود 20,000 کشته بر جای گذاشت. این زمین لرزه شهر طبس و روستاهای اطراف آن را به‌طور کامل ویران کرد و یکی از غم انگیزترین حوادث طبیعی ایران رقم خورد.

زلزله بوئین زهرا در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۳۸۱ با بزرگی 7.1 ریشتر رخ داد و باعث مرگ حدود 12,000 نفر شد. این زلزله ویرانی گسترده‌ای در مناطق روستایی استان قزوین به جا گذاشت.

عکس روی جلد مجله «LIFE» از فاجعه زلزله بوئین زهرا - عکاس: پل شاترز

زلزله سرپل ذهاب در ساعت ۲۱ و ۴۸ دقیقه روز ۲۱ آبان ماه ۱۳۹۶ با بزرگی 7.3 ریشتر در استان کرمانشاه رخ داد، جان حدود 630 نفر را گرفت. این زمین لرزه همچنین هزاران نفر را زخمی و بی‌خانمان کرد و خسارات زیادی به مناطق غربی کشور وارد ساخت.

این زلزله‌ها تنها نمونه‌هایی از حوادث طبیعی هستند که ایران در طول تاریخ با آنها مواجه بوده و همچنان لزوم افزایش آمادگی و مقاومسازی زیرساخت ها در برابر زمین لرزه را یادآوری می کند.