متولد ‌ماه برف

آدم‌برفی‌ ها هم روز جهانی دارند؛ 18ژانویه هر سال (28دی) روز این موجودات سرد اما با احساس جهان امروز است؛ یک مجسمه برفی فشرده و شبیه انسان که با استفاده از 2یا 3گلوله برفی ساخته می‌شود و در دسته هنرهای زودگذر قرار‌می‌گیرد. نکته عجیب آدم‌برفی‌ها، جنسیت نداشتن آنهاست اما واژه مرکب معرفی این سازه دستی در زبان فرانسه (Bonhomme de Neige)، آلمانی (Schneemann) و حتی انگلیسی (Snowman) به مرد بودن آن تأکید دارد!

در بیشتر واژه‌نامه‌ها، آدم‌برفی را موجودی خیالی معرفی کرده‌اند که در کوه‌های هیمالیا زندگی می‌کند. در افسانه‌های محلی آمده که در این منطقه، موجودی درشت‌پیکر به نام یتی (YETI)یا مرد برفی زندگی می‌کند که هر کس او را ببیند، می‌میرد. در اسطوره‌های ایرانی هم دیو سرما «مرگوس» خوانده می‌شود؛ پدیده‌ای اهریمنی که نامش برگرفته از مرگ است و با دمیدن سرمای طولانی و سخت، زندگی را به نابودی سوق می‌دهد.

البته ذکر نام یتی تبتی صرفاً توضیحی در باب مفهوم آدم‌برفی در کتاب‌های لغت است. در وب‌سایت «نشنال‌جئوگرافی» آمده که افسانه یتی در سراسر جهان وجود دارد؛ چون در دنیایی که به شکل فزاینده‌ای شهری شده، مهم است که بفهمیم به زندگی متصل هستیم. ما به نمادهایی نیاز داریم که به درک ارتباط با هم کمک می‌کنند.

باب اکـشتـاین، نویسنـده کـتاب تـاریخ آدم‌برفی(History of the Snowman) نخستین تصویر شناخته شده از این موجود یخچالی را در یک نسخه خطی از کتاب ساعت‌ها در کتابخانه

Koninkijke لاهه هلند می‌یابد؛ جایی که او خاطرنشان می‌کند ساخت آدم‌برفی، یکی از سرگرمی‌های محبوب دوره قرون‌وسطی با ویژگی اعتراضی بوده است؛ یک پوشش نقره‌ای در زمستان‌های بسیار سرد که فقر و گرسنگی و بی‌خانمانی بیداد می‌کرد. بعدها نقش آدم‌برفی به آیین‌های سنتی کریسمس راه یافت و در جشن‌های سال نو، همراه همیشگی مردم شد.

جالب اینکه برخی آدم‌برفی‌ها توسط هنرمندان مشهور خلق شده‌اند یا به داستان آنها راه یافته‌اند. ازجمله «میکل آنژ» نقاش بزرگ ایتالیایی که در 19سالگی توسط حاکم فلورانس مأمور شد تا یک آدم‌برفی را در حیاط عمارت او طراحی و خلق کند. ویلیام شکسپیر هم کاراکتر «پادشاه برف» را وارد نمایشنامه ریچارد دوم خود کرد. هانس کریستین آندرسن نیز «زندگی کوتاه یک آدم‌برفی» را با الهام از آن نوشت.

ویژگی آدم‌برفی در طول تاریخ حیات این موجود سپید، تنهایی در جمع آدم‌ها، واقعیت و خیال، غم و شادی، زندگی و مرگ در کوتاه‌ترین زمان ممکن است. روز آدم‌برفی نشانه‌ای‌ است که چگونه می‌توان نیمه روشن این مترسک شبیه انسان را بازسازی کرد و از تاریک‌سوی آن خارج شد.اگرچه گرمای تدریجی کره‌زمین ناشی از گازهای گلخانه‌ای بر بارش برف در برخی نقاط تأثیر معکوس گذاشته اما ساختن آدم‌برفی نشان از قوه‌تخیل و خلاقیت کودکان دارد و بسیاری از بزرگسالان هم برای این مخلوق زمستانی ذوق می‌کنند.

شهنام صفاجو