دلیل از بین رفتن مرجان های جنوب چیست؟

به اعتقاد محققان حوزه اقیانوس‌شناسی تغییرات اقلیمی و دمایی دو چالش اساسی مرجان‌های خلیج فارس هستند و مطالعات میدانی آنها نشان می‌دهد مرجان‌های شاخ گوزنی جزیزه شیدور استان هرمزگان به طور کامل از بین‌رفته و موج شکن‌های جزیره "لارک" با انتشار رسوباتی به دریا موجب خفگی مرجان‌های این منطقه شده است.

دکتر حمید رضایی، محقق حوزه اقیانوس شناسی با بیان اینکه مرجان‌ها با چندین چالش مواجه هستند، گفت: "تغییرات اقلیمی" و "دمایی" از جمله چالش‌هایی است که منجر به سفید شدن مرجان‌ها می‌شود. تک سلولی‌های موجود در مرجان‌های سخت به نام " زئوگزانتله" انرژی خورشیدی را دریافت می‌کنند و باعث ایجاد دیواره آهکی در مرجان‌ها می‌شوند و زمانی که آب دریا گرم می‌شود این تک سلولی‌ها از درون مرجان‌ها به بیرون پرتاب شده و در نتیجه مرجان‌ها سفید شده و از میان می‌روند. در صورتی که طول دوره گرما افزایش یابد، مرجان‌ها به وضعیت اولیه باز نمی‌گردند و سفید باقی می‌مانند.

رضایی با اشاره به تجربه کشور در سال ۱۳۸۷ در جزایر "کیش" و "هندورابی"، یادآور شد: زمانی که گرم شدن آب دریا موقتی و در حدود ۲ هفته باشد، امکان برگشت مرجان‌ها به وضعیت اولیه وجود دارد.

این محقق حوزه مرجان‌ها اضافه کرد: در مناطقی از دریا که دارای شیب کمی باشند مانند جزیره کیش، بیشتر تحت نفوذ پرتو خورشید و گرما قرار دارند، ولی صخره‌های مرجانی جزایری مانند "فارور" و "خارک" کمتر تحت تأثیر افزایش گرما قرار می‌گیرند؛ چون شیب ساحل این جزایر زیادتر از سایر جزایر خلیج فارس است.

رضایی با بیان اینکه مناطقی مانند خلیج فارس و دریای سرخ همانند آزمایشگاه جهانی است و سایر کشورها می‌توانند در دراز مدت اثرات تغییرات اقلیم بر روی مرجان‌ها را مشاهده کنند، اظهار کرد: برخی از گونه‌های مرجانی تا حدی خود را با شرایط آب گرم سازگار و مقاوم کرده‌اند، ولی برخی از گونه‌ها مانند مرجان‌های "شاخه گوزنی‌"ها به تغییرات اقلیم حساس بوده و سازگاری کمی با این پدیده دارند و در معرض نابودی قرار می‌گیرند.

این محقق زیست محیطی دریا با اشاره به مطالعات میدانی انجام شده بر روی صخره‌های مرجانی خلیج فارس، گفت: در مطالعات میدانی در جزیزه "شیدور" (استان هرمزگان) که در سال ۱۳۸۷ انجام شد، دریافتیم که تنها ۲۳ درصد از مرجان‌های این جزیره زنده هستند، اما در حال حاضر این میزان به ۱۳ درصد رسیده است. در این جزیره، مرجان‌های شاخ گوزنی به طور کامل نابود شده است؛ ضمن آنکه گردشگرانی که به این منطقه وارد می‌شدند اقدام به کندن این مرجان‌ها می‌کردند.

وی با بیان اینکه اخیراً بر اساس حکم دادگستری، ورود گردشگران به این جزیره ممنوع شده است، افزود: این در حالی است که این جزیره جزو اولین جزایر حفاظت شده اعلام شد، ولی نهادی نیست تا از محیط زیست دریایی این جزیره حمایت کند و ممانعت از ورود گردشگران به این جزیره هر چند دیر است، ولی می‌تواند برای حفاظت از این جزیره مناسب باشد.

به گفته وی این جزیره، سایت زیست لاک پشت‌ها و مرجان‌ها است.

ضرورت مسدود کردن تردد و ساخت و ساز در جزایر خلیج فارس

رضایی با اشاره به تهدیدهای حضور گردشگران برای صخره‌های مرجانی خلیج فارس، افزود: مشاهده می‌شود که با حضور گردشگران و غواصان، پای آنها به مرجان‌ها گیر می‌کند و منجر به شکست آنها می‌شود و یا برخی از آنها اقدام به شکست مرجان‌ها می‌کنند تا با خود به عنوان یادگاری به خانه‌ها ببرند. علاوه بر آن شاهد ریختن زباله به آب دریا از سوی گردشگران و صیادان غیر مسئول نیز هستیم.

وی ابتلای مرجان‌ها به بیماری را از دیگر عوامل سفیدشدگی آنها نام برد و گفت: به دلیل گسترش ساخت و ساز در سواحل خلیج فارس، بسیاری از رسوبات وارد دریا می‌شود و زمانی که این مواد بر روی مرجان‌ها رسوب کند، منجر به بیماری و خفگی آنها می‌شود که در نهایت موجب سفید شدن آنها خواهد شد.

رضایی، نمونه آن را ساخت اسکله‌ای در جزیره هندورابی دانست و ادامه داد: موج شکن‌های موجود در جزیره "لارک" نیز در برخی موارد بخشی از آنها رسوباتی را وارد دریا کرد که موجب خفگی مرجان‌ها شد.

این محقق حوزه اقیانوس‌شناسی ادامه داد: پس از سفیدشدگی، جلبک‌ها بر مرجان‌ها تشکیل می‌شود و در ادامه جانورانی مثل "توتیای" دریایی برای تغذیه از این جلبک‌ها بر روی مرجان‌ها می‌نشینند و در این صورت صخره مرجانی را خُرد کرده و به طور کامل از بین می‌برند.

وی با تاکید بر اینکه اقدامات تخریب کننده مرجان‌های خلیج فارس همچنان ادامه دارد، یادآور شد: من به سازمان عمران کیش پیشنهاد کردم که سایت مرجانی شرق کیش به مدت ۶ ماه تا یک سال مسدود شود. این اقدامی است که در کشورهایی چون تایلند و فیلیپین برای حفاظت از مرجان‌ها انجام شده است. این امر در راستای کاهش فشارهای زیست محیطی بر روی مرجان‌های خلیج فارس است.

رضایی، ورود آلودگی‌های نفتی و آلودگی‌های صوتی کشتی‌ها و قایق‌ها در خلیج فارس را از دیگر معضلات این منطقه ذکر کرد و افزود: خوشبختانه از ۳ ماه قبل جزیره کیش صاحب "محیط‌بانان دریایی" شده است. البته تعداد آنها کافی نیست، ولی در این زمینه اقدام مفیدی انجام شده است.

مقایسه مرجان‌های خلیج فارس

رضایی با بیان اینکه وضعیت مرجان‌ها در حاشیه کشورهای عربی خلیج فارس حادتر است، گفت: در این مناطق شوری آب بسیار بیشتر و شیب آب بسیار بسیار کم است، ولی کارفرمایانی که قصد توسعه عمرانی را دارند، اقدام به جابه‌جایی مرجان‌ها می‌کنند تا از آنها حفاظت شود و یا هزینه زیادی برای احیای آنها می‌پردازند.

وی با بیان اینکه انتقال مرجان‌ها در ایران نیز اخیراً انجام شده است، افزود: انتقال صخره‌های مرجانی در ایران توسط عده‌ای غواص صورت می‌گیرد. زمانی که با انتقال، مرجان‌ها به میزان ۵۰ درصد بقا داشته باشند، اقدام شایسته‌ای است؛ ضمن آنکه این کار باید در صورت امکان در زمستان انجام شود تا استرس کمتری به مرجان‌ها وارد شود. در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس سرمایه‌گذاری‌های بسیار هنگفتی برای حفظ مرجان‌ها شده است.

این محقق از راه‌اندازی گروهی به نام حفاظت از مرجان‌ها خبر داد و اظهار کرد: ما به دنبال اسپانسرهایی برای پایش و حفاظت از مرجان‌ها در جزایر ایرانی خلیج فارس هستیم.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.