ما میخواستیم خانه تنبور را خراب کنیم، اینک ترکیه میخواهد این ساز را به نام خودش ثبت جهانی کند
رکنا: در حالی که میراث هنری و فرهنگی ساز تنبور در ایران چندان جدی گرفته نمیشود و حتی در زمان رییسجمهور سابق، عدهای قصد تخریب خانه تنبور در گوران کرمانشاه را داشتند، حالا شایعاتی به گوش میرسد که ترکیه برای ثبت جهانی این ساز خیز برداشته است.
به گزارش رکنا، تصاحب هنر و مشاهیر ایران توسط کشورهای همسایه، اتفاق جدیدی نیست. وقتی کشورهای دیگر از جمله آذربایجان به عنوان مثال تار ایرانی را ثبت میکنند و یا در صدد ثبت چوگان بر میآیند، برای آن برنامهریزی میکنند، در جشنوارههای مختلفی به معرفی آن میپردازند، برایش موزه ایجاد میکنند و بعد از مدت کمی هم از آن به عنوان جاذبه گردشگری یاد میکنند و به واسطه آن گردشگر جذب کنند.
حالا ما در ایران با داشتههای گردشگری و جاذبه هایمان چه میکنیم؟ کدام یک از میراث ناملموسی که به نام ایران ثبت شد، توانست برای ایران گردشگر بیاورد و کدام یک حتی به مردم خودمان هم معرفی شد چه برسد به سطح جهانی؟
در اقدامی تازه خبر رسیده که قرار است ترکیه تنبور کرمانشاهی را به نام خودش در یونسکو ثبت کند. تنبوری که خاستگاهش کرمانشاه است.فرزاد شهسواری رییس انجمن موسیقی استان کرمانشاه در اینباره گفت: «سال گذشته در قونیه از یک جمع موزیسین شنیدم که میخواهند تنبور را ثبت کنند امسال هم چند نفر از نوازندهها هم خبر آن را دادند. در واقع اگر از این کار ترکیه غافل شویم مانند تار که به اسم آذربایجان ثبت شد، این ساز هم به اسم ترکیه جهانی میشود.»
خیز ترکها برای تصاحب مشاهیر ایرانی دور از ذهن هم نمیتواند باشد آنچنان که ۵ ماه پیش هم خانه موزهای به نام فارابی، دانشمند ایرانی در استانبول افتتاح شد. ولی درباره تنبور در هیچ سایت رسمی و خبری ترکیهای در این باره به صورت رسمی اعلامی صورت نگرفته است.
با این وجود، بحث تصاحب تنبور در بین موزیسینهای ایرانی پیچیده است. به همین دلیل شهسواری گفت که گروهی متشکل از ۶۰۰ نفر را دور هم جمع کرده است تا برنامهای برای معرفی این ساز داشته باشند. او گفت که شاید اگر وقت میگذاشتند، این آمار به هزار و ۲۰۰ نفر هم میرسید. این افراد در واقع نوازندههایی هستند که در شهرهای استان کرمانشاه تنبور مینوازند.
او معتقد است که تنبور، سازی آئینی است که به جغرافیای کرمانشاه مربوط میشود. از صحنه شروع شده تا مرزهای غربی مانند دالاهو و گوران و گهواره میرسد. در این شهرها، مردم همه بلدند تنبور بنوازند. شاید خیلی از افراد، حرفهای تنبور نزنند ولی همه آنها با این ساز آشنایی کامل دارند. حتی گستره آن به شهرهای دیگر هم رسیده و در کرمان و شیراز و الیگودرز هم این ساز رخنه کرده است.
او درباره اینکه انجمن موسیقی کرمانشاه چه کاری برای معرفی تنبور در ایران انجام داده است، توضیح داد: «جشنواره تنبور را در کرمانشاه برگزار کرده و آن را تقویت میکنیم. امیدوارم که سومین دوره آن را در سال ۹۹ برگزار کنیم.»
شهسواری قصد دارد تا دبیرخانه ملی تنبور نیز تأسیس شود و جشنواره تنبور را به سازهایی که مادرشان تنبور است، گسترش دهد.
انجمن موسیقی کرمانشاه به پیشنهاد شهرام ناظری و همکاری هنرمندان فعال تنبورنواز و سرپرستان گروههای تنبورنوازی استان، اقدام به تشکیل گروهی با حدود ۶۰۰ نوازنده تنبور کرده است. رئیس این انجمن گفت: «قرار است با هدف ثبت و شناساندن تنبور که خاستگاه آن پهنۀ جغرافیای کرمانشاه است سه اثر فاخر مقامی را با صدای استاد شهرام ناظری در محوطه تاریخی و جهانی بیستون اجرا کرده و آن را در قالب ویدئو منتشر کنیم.»
خانه تنبور در گوران که زادگاه علیاکبر مرادی یکی از ۵۰ تکنواز برتر جهان است، با هزینه شخصی بعد از ۸ سال به خانه تنبور تبدیل شد. این خانه که برای معرفی این ساز و تحقیقات مربوط به آن است، در دوره رئیس جمهور قبلی ایران قرار بود، تخریب شود. اما اکنون سندی بر وجود این ساز در میان کرمانشاهیان شده است. شهر دالاهو نیز به عنوان شهر تنبور قرار است به ثبت ملی برسد ولی شهسواری گفت که شنیده مطالعات آن انجام شده و باید موانع آن برطرف شود. موانعی که معلوم نیست چه کسی و چرا و چطور برای آن ایجاد کرده اند! اما درباره اینکه ساز تنبور چه زمانی جهانی شود فعلاً خبری نیست. با این وجود انجمن موسیقی کرمانشاه درخواستشان را به اداره کل فرهنگ و ارشاد استان دادهاند. شاید اداره کل میراث فرهنگی استان که متولی آن است، از خواب هفت ساله بیدار شود!
چون هفت سال پیش آتوسا مؤمنی، مدیرکل دفتر ثبت سازمان میراث فرهنگی از آماده کردن و ارسال پرونده تنبور کرمانشاه به سازمان یونسکو برای ثبت در فهرست میراث جهانی خبر داده و گفته بود: «شیوه ساخت ساز تنبور در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده و سازمان میراث فرهنگی در حال تهیه پرونده ثبت این ساز برای ثبت جهانی است.»
پرونده جهانی تنبور هنوز هم تکمیل نشده است، با این وجود تنها روش ساخت تنبور به ثبت ملی رسیده است و نه شیوه اجرا و نوازندگی آن.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.
ارسال نظر