خطر ساخت و ساز در حریم و بستر رودخانه‌ ها در شهر تهران

ساخت و ساز غیرمجاز در تهران در جریان است. به گفته مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران، یکی از عوامل مهم در ایجاد سیل، ساخت و ساز غیرمجاز در داخل و خارج شهر است.

به گزارش رکنا، دستورالعمل اقدامات نگهداشت شهر در فصول پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شهرداری تهران تهیه و به شهردار تهران تقدیم شده است. پس از دستور شهردار تهران این دستورالعمل به مناطق ۲۲گانه ابلاغ خواهد شد. اصغر عطایی، مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران درباره جزئیات این دستورالعمل تاکید کرد: این دستورالعمل در راستای اهمیت مدیریت جامع و یکپارچه سیلاب‌های شهری تهیه و تدوین شده است. در مدیریت سیلاب‌های شهری نمی‌توان به صورت جزیره‌ای عمل کرد و حتما باید مدیریت جامعی وجود داشته باشد تا همه از آن تبعیت کرده و شهر به صورت یکپارچه عمل کنند.

مدیریت یکپارچه سیلاب‌های شهر تهران

او با اشاره به این که آب‌های سطحی و کانال‌های مناطق ۲۲گانه با هم ارتباط دارند، افزود: کانال‌ها از شمالی‌ترین نقطه شهر تا جنوبی‌ترین نقطه ادامه دارند. در حال حاضر نزدیک به ۵۵۰ کیلومتر کانال اصلی، کانال‌های روباز، روبسته و مسیل در تهران وجود دارد که از مناطق عبور می‌کند. بنابراین باید نگاه مدیریتی بالادستی وجود داشته باشد تا مدیریت این کانال‌ها به صورت یکپارچه دیده شوند.

عطایی درباره نگهداشت کانال‌ها، بیان کرد: نگهداشت کانال‌ها دو بخش دارد؛ بخش اول از لحاظ فنی و ابنیه‌ای و در بخش دوم از جنبه نظافت، لایروبی و رسوب‌برداری است.

مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران درباره دستورالعمل نگهداشت شهر در فصول سرد، تاکید کرد: این دستورالعمل بر رفع خطر نقاط خطرپذیر و بحرانی تاکید داشته است. مسیر کانال‌ها بر اثر توسعه شهر در طول دهه‌های گذشته مسیر کانال‌ها تغییر پیدا کرده و نقاط خطرپذیری را به وجود آورده است. خطرات این نقاط بحرانی باید مرحله به مرحله رفع شود و ایمن‌سازی مقاطع ناایمن شبکه، انجام می‌شود و از سال گذشته تعداد زیادی از این نقاط پرخطر سنوات قبل، رفع خطر شده‌اند.

عطایی با اشاره به کنترل تجهیزات شبکه، گفت: شبکه مدیریت سیلاب‌ها نیاز به تجهیزات مختلفی مانند موتور برق، شفت، منهول و... از سوی دیگر ایمنی شبکه، کنترل سامانه‌های زه‌کشی، اطمینان از جریان آب در سازه و... دارد.

رفع نواقص با طرح‌های اضطراری

او با بیان این که لایروبی و رسوب‌برداری جریان‌های واریزه‌ای نیز حائز اهمیت است، افزود: بارش در بالادست، رسوبات و واریزه‌هایی را با خود به همراه دارد و در مجاری مسیل‌ها و کانال‌ها و نقاط حساس آبگیر ته‌نشین می‌شوند. اگر لایروبی این رسوبات پیگیری نشود، انسداد در کانال‌ها را به وجود می‌آورد.

مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران در ادامه بیان کرد: طرح‌های اضطراری را برای رفع نقاط آبگیر براساس اولویت‌بندی‌هایی مانند خطرپذیری و نقاط حساس به ویژه جاهایی مانند مترو و... اجرا شده و مشکلات برخی نقاط اصلاح شده، نقاط دیگری در حال رفع نواقص و ایرادهاست.

او با اشاره به همراهی و همکاری مردم تاکید کرد: برای جلوگیری از تکرار مجدد آبگرفتی از گزارش‌های مردمی به ۱۳۷ نیز استفاده شده است. از سوی دیگر معاونت ترافیک نیز گزارش‌هایی ارائه کرده که به مناطق شهرداری ارجاع دادیم تا اصلاح شوند.

عطایی با بیان این که مناطق شهرداری ملزم به داشتن یک برنامه جامع هستند، گفت: مناطق باید برنامه کاملی برای عملیات سیلاب‌های شهری داشته باشند و اقدامات و تدابیر قبل، حین و پس از بارش در آن مشخص شود. از سوی دیگر از مناطق خواستیم ستادهای اجرایی را تشکیل دهند، تا شرح وظایف ۱۲۴ ناحیه شهرداری را تبیین و مشخص کند. از سوی دیگر در زمان بارش معاونت‌های مختلف در شهرداری، شهردار ناحیه و عامل ذیربط باید در مناطق حضور میدانی موثر داشته و به صورت مستمر منطقه را کنترل کنند. اگر در این کنترل‌های مستمر آبگرفتگی وجود دارد به فوریت برطرف شود تا در بارش‌های بعدی تکرار نشود.

استفاده از امکانات دیگر سازمان‌های شهرداری

مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران با اشاره به تجهیز کردن نواحی در راستای آمادگی شهر گفت: علاوه بر تجهیزات گذشته، دو موتور پمپ به هر ناحیه داده شده تا در حین آبگرفتگی به صورت مستقل عمل کنند. به زودی ارابه‌ای در اختیار هر ناحیه قرار می‌گیرد که در آن موتور برق، موتور پمپ، اره برقی و امکانات دیگری وجود دارد.

او در ادامه افزود: شناسایی نقاط حساس مورد توجه شهرداری در دستورالعمل نگهداشت شهر در فصول پاییز و زمستان بوده و باید در زمان بارش عوامل ثابت با کلیه تجهیزات و امکانات در این نقاط آماده باشند.

عطایی با اشاره به استفاده از امکانات دیگر سازمان‌های شهرداری تاکید کرد: در تمام نواحی شهرداری امکاناتی در اختیار شهربانان قرار گرفته است که می‌توان از این تجهیزات در زمان بارش استفاده کرد. از سوی دیگر سازمان آتش‌نشانی نیز دارای پتانسیل و امکان زیادی است که می‌توان در زمان بارش به حالت آماده باش قرار گیرند. همچنین از امکانات سازمان پیشگیری مدیریت بحران مانند، موتور برق، موتور آبکش و... می‌توان در زمان بارش استفاده کرد.

نقاط پرخطر تهران در اولویت

مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران با بیان این که علاوه بر بیشتر از ۵۰۰ کیلومتر کانال اصلی، ۱۰هزار کیلومتر انهار فرعی و مویرگی در سطح شهر وجود دارد، بیان کرد: این انهار فرعی باید روزانه تمیز شوند. پیمانکاران خدمات شهری  وظیفه رفت و روب نهرها به صورت روزانه را به عهده دارند. مناطق و نواحی باید از ورود مواد دورریز، ریختن زباله‌های ساختمانی و عمرانی در نهرها پیشگیری کنند تا این نهرها دچار انسداد نشود و تنظیف شبکه شهری به کانال‌های اصلی و فرعی را رعایت کنند. روی آب‌های سطحی، کانال‌ها، مسیل‌ها و روددره‌ها کنترل شود.

عطایی در تشریح نقاط پرخطر تهران گفت: بخشی از نقاط پرخطر تهران کاملا مشهود بود و در سنوات گذشته در دچار مشکل می‌شد. این نقاط پرخطر اولویت‌بندی شد و سال‌های گذشته تاکنون نیروهای فنی و عمران به رفع خطر این نقاط پرداخته‌اند. مشکلات تعدادی از این نقاط پرخطر برطرف شده و مشکلات فنی و عمرانی نقاط دیگری در حال اصلاح است.

او افزود: پیمانکاران معمولا در طول سال به صورت مستمر کانال‌ها و مسیل‌ها را پایش و در صورت نیاز لایروبی می‌کنند. طرح‌های پایش در تمام سال اجرا و در اجرای طرح‌های اضطراری و جهادی رفع ایرادات فنی و لایروبی کانال‌ها و مسیل‌های اصلی را در دستور کار قرار می‌گیرد.

مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران با بیان این که در شهرهای بزرگ به دلیل انسداد نهرهای فرعی سیل به وجود نمی‌آید، گفت: سیل با انسداد مسیل‌های اصلی و رودخانه‌ها ایجاد می شود. اما نهرهای فرعی هم باید تمیز شوند چرا که ممکن است آبگرفتگی شده و تردد شهروندان را با مشکل روبرو کند. کنترل و تمیزی نهرهای مویرگی و فرعی جزو قرارداد پیمانکاران خدمات شهری مناطق است و پیمانکاران موظف هستند از ورود پسماند در اثر بارش به کانال‌های اصلی پیشگیری کنند. لایروبی و خارج کردن پسماند ساختمانی و عمرانی همچنین دورریزها از کانال‌های اصلی کار بسیار سختی است، چرا که بسیاری از این کانال‌ها دفنی بوده و عوامل کارگری به سختی دورریزها را از این کانال‌ها خارج می‌کنند.

خطری که از حریم رودها به سمت تهران می‌آید

عطایی با بیان این که در سنوات گذشته در مسیر یا حریم رودخانه‌ها ساخت و ساز شده است، تاکید کرد: به دلیل اینکه رودخانه‌ها در محدوده شهری و شهرداری نیستند لایروبی آنها در حیطه وظایف شهرداری نیست. اما همین رودخانه‌ها می‌تواند خطری برای شهر باشند. سیل چند سال پیش تهران که باعث کشته شدن یا مفقود شدن برخی شهروندان شد، به دلیل ساخت و سازها در حریم رودخانه‌ها بود.

بنابر اعلام گزارش پایگاه خبری شهر، او درباره ساخت و ساز در حریم‌ها، افزود: وجود معارضین و ابنیه‌ها و ساخت و سازها در حریم و بستر رودخانه‌ها خطرساز است. متاسفانه بیشتر این ساخت و سازها خارج از شهر است اما بارش آنها را تخریب کرده و وارد شهر می‌کند که باعث انسداد کانال‌های اصلی و خطرآفرین می‌شود. یکی از عوامل مهم در ایجاد سیل، ساخت و سازهای غیرمجاز در داخل و خارج از شهر است.