شمارش معکوس نابودی نسل لاک پشت ها در سراسر جهان

لاک پشت ها گونه های جانوری در خطر انقراض هستند؛ ایران زیستگاه 10 گونه از این جانداران است که سه گونه آنها شدیدا در معرض خطر انقراض و دو گونه در خطر انقراض هستند.

 بیش از 300 گونه مختلف لاک‌ پشت‌ ‌در سراسر دنیا وجود دارد که حدود 40 درصد آنها در فهرست سرخ IUCN (اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت) به عنوان گونه ‌های در معرض تهدید قرار دارند.

لاک پشت ها در زیستگاه ‌های مختلف از اقیانوس گرفته تا صحرا زندگی می ‌کنند، اما در مکان ‌های با آب و هوای سرد قادر به ادامه حیات نیستند.

در ایران ۱۰ گونه لاک ‌پشت از 6 خانواده وجود دارد که پنج گونه آن دریایی است و در آب های خلیج فارس و دریای عمان زیست می کنند که ۳ گونه آنها شامل لاک پشت های 'منقار عقابی' ، 'پشت چرمی' و 'زیتونی' شدیدا در معرض خطر انقراض هستند و دو گونه آبزی 'سبز' و 'سر پهن' هم در خطر انقراض قرار دارند.

لاک ‌پشت‌ های نیمه ‌آبزی ایران نیز شامل دو گونه نیمه ‌آبزی در شمال و گونه لاک نرم در جنوب غرب کشور است، همچنین دو نوع لاک‌پشت خاکی تقریبا در همه جای کشور پراکنده اند.

نتایج حاصل از بررسی پراکنش لاک ‌پشت ‌های دریایی نشان داده است که این موجودات در تمامی نقاط خلیج فارس و دریای عمان گسترده ‌هستند و 52 منطقه زیستگاه مناسبی برای آنها است، از این مناطق حدود 11 زیستگاه در دریای عمان، 26 زیستگاه در خلیج فارس و 15 زیستگاه نیز در جزایر اطراف قرار دارد.

با توجه به مطالعات و شواهد متعددی که حاکی از پررنگ شدن خطر انقراض تمامی گونه های لاک پشت در جهان است، روز 22 می مصادف با دوم خرداد در تقویم جهانی به عنوان این جانداران ثبت شده تا اقداماتی جهت آشنایی بیشتر مردم با این گونه های زیستی، افزایش آگاهی عمومی و برجسته شدن اهمیت حفاظت از آنها صورت بگیرد.

پروین فرشچی معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: لاک پشت ها مانند سایر گونه های زیستی اهمیت زیادی دارند و بر این اساس، برای حفاظت از آنها در کشور اقدامات خوبی صورت گرفته که از جمله شناسایی محل اصلی تخم گذاری لاک پشت ها، حفاظت از سایت های تخم گذاری شده، تگ گذاری یا نشانه گذاری لاک پشت ها، بازسازی محل های تخم گذاری، رهاسازی لاک پشت های گرفتار در تورهای صیادی و پایش های شبانه محل تخم گذاری است.

وی افزود: برخی از قدیمی های بومی منطقه بر این باور هستند که تخم لاک پشت مقوی است و مصرف خوراکی آن و همچنین خود حیوان، موجب طول عمر می شود. بر این اساس در برخی موارد هر چند محدود تخم ها و لاک پشت ها را شکار می کنند که برای ممانعت از آن، سازمان حفاظت محیط زیست قوانین سختگیرانه ای وضع کرده و تا حد زیادی جلوی این کار گرفته شده است.

فرشچی به عوامل تهدید لاک پشت ها اشاره کرد و گفت: زباله های دریایی یکی از تهدیدات حیات لاک پشت ها است، نمونه های زیادی از گرفتار شدن این جانداران در میان زباله های دریایی وجود دارد که حجم زیادی از آنها هم پلاستیک است. حتی گاهی این زباله ها به اشتباه به عنوان غذا توسط لاک پشت ها خورده می شود که در هر حالت آسیب می بینند.

وی اظهار داشت: رها کردن تورهای صیادی در اقیانوس ها و دریاها تهدید دیگری برای ادامه حیات لاک پشت ها است زیرا با گرفتار شدن در آنها در بیشتر موارد جان خود را از دست می دهند که یکی از اقدامات سازمان محیط زیست رها کردن لاک پشت های گرفتار در تورهای صیادی است و تاکنون با همکاری جوامع محلی تعداد زیادی از این جانداران گرفتار در تورهای صیادی را نجات داده است.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: از بین رفتن زیستگاه لاک پشت ها از دیگر تهدیدات این گونه های ارزشمند است که باید با فرهنگ سازی نسبت به کاهش فعالیت های انسانی در زیستگاه های این گونه ها اقدام کنیم.

به گفته فرشچی، زمان تخم گذاری لاک پشت ها در فصل گرم سال است و تخم گذاری در خلیج فارس از خرداد ماه آغاز می شود، از این رو کارهای آماده سازی سایت های تخم گذاری و حفاظت از آنها در کشور آغاز شده است.

وی افزود: یکی از اقدامات معاونت دریایی سازمان حفاظت محیط زیست انتقال تخم ها به مکان های امن است، به این صورت اگر محل تخم گذاری لاک پشت ها مناسب نباشد و یا افرادی در کمین جمع آوری تخم ها باشند، با همکاری مردم بومی تخم ها را به سایت های حفاظت شده منتقل می کند.

جمعیت لاک پشت های دریایی طی میلیون ها سال در گستره دریاها و اقیانوس ها محفوظ ماندند تا اینکه از قرن ۱۸ به بعد به واسطه افزایش جمعیت، مصارف انسانی و عوامل دیگر رو به انقراض هستند. این روند انقراض تا حدی پیش رفت که اکنون جزو فهرست گونه های حفاظت شده اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست ( IUCN ) قرار گرفته اند.