alk.phos در آزمایش خون چیست؟ / تست آلکالین فسفاتاز + جدول موارد ضروری آزمایش ALP

به گزارش رکنا، آزمایش آلکالین فسفاتاز (Alkaline Phosphatase) یکی از آزمایش‌های خون است که برای اندازه‌گیری میزان آنزیمی به نام آلکالین فسفاتاز در خون انجام می‌شود. این آنزیم در قسمت‌های مختلف بدن از جمله کبد، استخوان‌ها، روده‌ها و کلیه‌ها یافت می‌شود. برای مشاهده فیلم آلکالین فسفاتاز در خون اینجا کلیک کنید.

چرا آزمایش ALP انجام می‌شود؟

    تشخیص بیماری‌های کبدی: افزایش سطح ALP می‌تواند نشانه آسیب به کبد باشد، مانند هپاتیت یا سیروز.

    تشخیص بیماری‌های استخوانی: افزایش ALP همچنین می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های استخوانی مانند بیماری پاژه یا سرطان استخوان باشد.

    نظارت بر بیماری‌ها: این آزمایش برای پیگیری پیشرفت بیماری‌های کبدی یا استخوانی و پاسخ به درمان استفاده می‌شود.

چه زمانی به آزمایش ALP نیاز است؟

    هنگامی که علائم بیماری کبدی دارید: مانند زردی پوست و چشم‌ها، خستگی، درد شکم، ادرار تیره و مدفوع روشن.

    هنگامی که علائم بیماری‌های استخوانی دارید: مانند درد استخوان، شکستگی‌های مکرر، تغییر شکل استخوان‌ها.

    به عنوان بخشی از یک معاینه روتین: برای بررسی سلامت کلی بدن.

نحوه انجام آزمایش ALP

برای انجام این آزمایش، یک نمونه خون از ورید بازوی شما گرفته می‌شود. این روش بسیار ساده است و معمولاً درد کمی دارد.

تفسیر نتایج آزمایش ALP

    سطح طبیعی ALP: نشان‌دهنده سلامت کبد و استخوان‌ها است.

    سطح بالای ALP: می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های کبدی، استخوانی، یا سایر مشکلات سلامتی باشد.

    سطح پایین ALP: معمولاً کمتر شایع است و ممکن است نشان‌دهنده سوء تغذیه یا برخی بیماری‌های ژنتیکی باشد.

توجه: تفسیر نتایج آزمایش ALP باید توسط پزشک انجام شود. زیرا عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت، بارداری و برخی داروها می‌توانند بر سطح ALP تأثیر بگذارند.

چه عواملی بر سطح ALP تأثیر می‌گذارند؟

    سن: سطح ALP در کودکان و نوجوانان به دلیل رشد استخوان‌ها بالاتر است.

    بارداری: در دوران بارداری، سطح ALP به دلیل تغییرات در کبد و جفت افزایش می‌یابد.

    داروها: برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها و قرص‌های ضد بارداری می‌توانند بر سطح ALP تأثیر بگذارند.

آیا آزمایش ALP خطرناک است؟

آزمایش ALP (آلکالین فسفاتاز) یک آزمایش خون بسیار ساده و ایمن است. این آزمایش معمولاً برای بررسی عملکرد کبد و استخوان‌ها انجام می‌شود.

چرا آزمایش ALP ایمن است؟

    روش ساده: برای انجام این آزمایش، تنها مقدار کمی خون از رگ شما گرفته می‌شود.

    درد کم: درد ناشی از گرفتن خون بسیار کم و موقتی است.

    عوارض جانبی نادر: عوارض جانبی جدی برای این آزمایش بسیار نادر است و معمولاً به سادگی کبودی در محل تزریق محدود می‌شود.

در طول آزمایش ALP چه اتفاقی می‌افتد؟

    آماده‌سازی: قبل از آزمایش، نیازی به آماده‌سازی خاصی نیست، مگر اینکه پزشک شما دستور دیگری بدهد.

    گرفتن نمونه خون: یک متخصص آزمایشگاه با استفاده از یک سوزن کوچک، مقدار کمی خون از رگ شما می‌گیرد. محل نمونه‌گیری با یک بانداژ پوشانده می‌شود.

    ارسال نمونه به آزمایشگاه: نمونه خون برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

نکات مهم:

    تفسیر نتایج: نتایج آزمایش ALP باید توسط پزشک متخصص تفسیر شود.

    عوامل مؤثر بر نتایج: عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت، بارداری و برخی داروها می‌توانند بر سطح ALP تأثیر بگذارند.

    تکرار آزمایش: ممکن است پزشک برای تأیید نتایج یا پیگیری بیماری، آزمایش ALP را چندین بار تکرار کند.

به طور کلی، آزمایش ALP یک روش ایمن و بدون درد برای ارزیابی سلامت کبد و استخوان‌ها است.

مدت زمان آماده شدن نتایج آزمایش ALP

مدت زمان آماده شدن نتایج آزمایش ALP (آلکالین فسفاتاز) بسته به آزمایشگاه و حجم کاری آن متغیر است. اما به طور معمول، نتایج این آزمایش ظرف چند ساعت تا چند روز آماده می‌شود.

عوامل مؤثر بر زمان آماده شدن نتایج:

    حجم کار آزمایشگاه: اگر آزمایشگاه حجم کار بالایی داشته باشد، ممکن است آماده شدن نتایج کمی طولانی‌تر شود.

    نوع آزمایش‌های همراه: اگر همراه با آزمایش ALP، آزمایش‌های دیگری نیز درخواست شده باشد، ممکن است زمان آماده شدن نتایج کلی طولانی‌تر شود.

    تجهیزات آزمایشگاه: تجهیزات پیشرفته‌تر می‌توانند نتایج را سریع‌تر آماده کنند.

نکات مهم:

    تفسیر نتایج: همیشه برای تفسیر نتایج آزمایش ALP به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک با توجه به سایر اطلاعات پزشکی شما، نتایج را بررسی کرده و تشخیص دقیق را ارائه می‌دهد.

    تکرار آزمایش: ممکن است پزشک برای تأیید نتایج یا پیگیری بیماری، آزمایش ALP را چندین بار تکرار کند.

چه زمانی به آزمایش ALP نیاز است؟

در جدول زیر، برخی از شرایطی که ممکن است نیاز به انجام آزمایش ALP داشته باشند، آورده شده است:

علائمی که ممکن است پزشک را به درخواست آزمایش ALP ترغیب کنند عبارتند از:

زردی پوست و چشم‌ها

    خستگی و ضعف

    درد شکم

    کاهش وزن

    تغییر رنگ مدفوع

    درد استخوان

    شکستگی‌های مکرر

شرایط نمونه گیری

بیمار اگر ناشتا باشد بهتر است ولی لازم نمی باشد. ممکن است برای ایزوزیم ها ناشتایی در طی شب نیاز باشد. در کل بعد از مصرف غذا مقدار ALP بالاتر می باشد.  

تفسیر آزمایش آلکالین فسفاتاز

اگرچه در بیشتر بافت ها ALP وجود دارد ولی بیشترین مقدار آن در کبد، استخوان و اپیتلیوم مجاری صفراوی وجود دارد. این آنزیم به دلیل افزایش عملکرد آن در محیط قلیایی (pH=9-10) آلکالن فسفاتاز نامیده می شود. این آزمایش برای تشخیص اختلالات کبد و استخوان ضروری می باشد. در سیروز و انسداد مجاری صفراوی داخل و خارج کبدی سطوح ALP شدیدا افزایش می یابد. دیگر ناهنجاری های کبدی مانند تومورهای کبدی، هپاتیت و داروهای هپاتوتوکسیک موجب افزایش مقادیر کمتری در ALP می شوند. همچنین مشخص گشته که ALP حساس ترین آزمایش برای متاستاز تومور به کبد می باشد. برای افتراق بین بیماری های کبد و استخوان از ایزوزیم های ALP هم استفاده می شود.

دلایل افزایش

انفارکتوس میوکارد، سارکوئیدوز، ایسکمی یا سکته روده باریک، تومور متاستاتیک به استخوان، شکستگی در حال بهبود، استئومالاسی، هایپرپاراتیروئیدیسم، ریکتز، بیماری پاژه، آرتریت روماتوئید، انسداد مجاری صفراوی داخل یا خارج کبدی، سیروز اولیه و تومور اولیه متاستاتیک کبد موجب افزایش سطح ALP می شوند.

دلایل کاهش

سوء تغذیه، سندرم شیر – قلیا، هایپوفسفاتازی، هایپوفسفاتمی، اسکوروی (کمبود ویتامین C) و آنمی پرنیشیوز باعث کاهش مقدار ALP می شوند.  

داروها و عوامل مداخله گر

داروها و عوامل مختلف می‌توانند بر سطح آلکالین فسفاتاز (ALP) در خون تأثیر بگذارند و باعث تغییرات در نتایج آزمایش شوند. این تغییرات ممکن است به‌صورت افزایش یا کاهش سطح ALP ظاهر شوند. در ادامه، فهرستی از داروها و عوامل مداخله‌گر در سطح آلکالین فسفاتاز آورده شده است:

داروهایی که می‌توانند سطح آلکالین فسفاتاز را افزایش دهند:

1. داروهای کبدی:

   • آنتی‌بیوتیک‌ها: مانند آمپی‌سیلین، سیکلوسپورین
   • داروهای ضد قارچ: مانند کتوکونازول
   • داروهای ضد ویروسی: مانند داروهای درمان هپاتیت C

2. داروهای ضد التهاب و مسکن‌ها:

   • استامینوفن (به‌ویژه در دوزهای بالا یا استفاده طولانی‌مدت)
   • ایبوپروفن و سایر داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)

3. داروهای هورمونی و استروئیدی:

   • هورمون‌های تیروئید
   • کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزون)

4. داروهای کبدی و گوارشی:

   • کلپیدوگرل (برای جلوگیری از لخته شدن خون)
   • کولستیپول (برای درمان کلسترول بالا)

5. داروهای شیمی‌درمانی:

   • بعضی از داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند باعث آسیب کبدی شده و سطح ALP را افزایش دهند.

6. داروهای کاهش‌دهنده چربی خون:

   • استاتین‌ها (مانند آتورواستاتین، لوواستاتین) می‌توانند سطح ALP را افزایش دهند.

داروهایی که می‌توانند سطح آلکالین فسفاتاز را کاهش دهند:

1. داروهای درمان کمبود کلسیم:

   • ویتامین D: در دوزهای زیاد می‌تواند موجب کاهش سطح آلکالین فسفاتاز شود.

2. داروهای ضد تشنج:

   • فنی توئین و کربامازپین می‌توانند سطح ALP را کاهش دهند.

3. داروهای شیمی‌درمانی خاص: برخی از داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند باعث کاهش سطح ALP شوند.

4. داروهای درمانی برای پوکی استخوان:

   • داروهای مانند بیسفوسفونات‌ها ممکن است بر سطح ALP تأثیر بگذارند و آن را کاهش دهند.

عوامل غیر دارویی که می‌توانند بر سطح آلکالین فسفاتاز تأثیر بگذارند:

1. حاملگی: در دوران بارداری، به‌ویژه در سه ماهه سوم، ممکن است سطح آلکالین فسفاتاز افزایش یابد که معمولاً مربوط به افزایش تولید آن در جفت است.

2. سن: سطح ALP در کودکان و نوجوانان در حال رشد به‌طور طبیعی بالاتر از بزرگسالان است.

3. فعالیت بدنی و ورزش: ورزش‌های سنگین یا آسیب‌های فیزیکی می‌توانند سطح ALP را افزایش دهند، به‌ویژه در افرادی که فعالیت‌های ورزشی شدید انجام می‌دهند.

4. عوامل ژنتیکی: در برخی از افراد، سطح آلکالین فسفاتاز به‌طور طبیعی بالاتر از سایرین است.

آلوپورینول، آنتی بیوتیک ها، فلورایدها، آزاتیوپرین، فنوتیازین، کلشی سین، آلبومین ساخته شده از بافت جفت، ایزونیازید (INH)، ایندومتاسین، متوترکسات، پروبنسید، اسید نیکوتینیک، متیل دوپا، وراپامیل و تتراسیکلین داروهایی می باشند که موجب افزایش ALP می گردند و داروهایی چون نیتروفورانتوئین، فلورید ها، آرسنیکالها، اگزالاتها، نمک های روی و سیانید ها موجب کاهش سطح ALP می شوند. همچنین عواملی چون خوردن غذا و افزایش سن می تواند سطح ALP را افزایش دهد.  

جدول مقادیر نرمال آلکالین فسفاتاز در هر سن