کتواسیدوز دیابتی چیست + راه های پیشگیری

کتواسیدوز دیابتی چیست؟ یکی از عوارض جدی ناشی از دیابت نوع یک

کتواسیدوز دیابتی (Diabetic ketoacidosis) زمانی ایجاد می‌شود که میزان قند و ماده‌ای به نام کتون در خون فرد بسیار بالا باشد. در واقع این وضعیت که اغلب در افراد مبتلا به دیابت نوع یک بروز می‌کند ناشی از افزایش تجمع مواد اسیدی در بدن است. این حالت ممکن است ناشی از کمبود انسولین و افزایش سطح هورمون‌های ضد‌انسولین باشد. در شرایطی که بدن به انسولین دسترسی نداشته باشد، به جای گلوکز، چربی‌ها را برای تامین انرژی تجزیه می‌کند که منجر‌به تولید کتون‌ها می‌شود. در نهایت، این امر منجر‌به اسیدوز یا همان افزایش اسیدیته خون می‌شود. 

کتواسیدوز دیابتی یکی از عوارض جدی و حاد دیابت نوع ۱ است، اگرچه در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز ممکن است این عارضه رخ دهد؛ در چنین شرایطی ممکن است پزشک برای کنترل علائم این بیماری داروهایی همچون گلوتریو را تجویز کند. قرص گلوتریو یکی از داروهای کاربردی برای کنترل دیابت نوع ۲ و کاهش قند خون محسوب می‌شود و مهار آنزیم دی پپتیدیل پپتیداز و باز جذب گلوکز در کلیه از آثار این قرص است.

اساسی ترین علائم کتواسیدوز دیابتی؛ نشانه‌هایی که نباید نادیده گرفته شود!

کتواسیدوز دیابتی ممکن است عوارض متعددی داشته باشد که نیاز به توجه و درمان فوری دارند. در ادامه برخی از این علائم را معرفی کرده‌ایم: 

• تنفس سریع و عمیق: این نوع تنفس که به‌عنوان تنفس کاسمال شناخته می‌شود، نشانه تلاش بدن برای جبران اسیدوز (افزایش اسیدیته خون) است.
• بوی میوه‌ای در تنفس: این نشانه ناشی از تجمع کتون‌ها در بدن است که بویی شبیه به سیب یا سایر میوه‌ها ایجاد می‌کند.
• تهوع و استفراغ: این علائم نشانه‌هایی از اختلال در متابولیسم و تجمع اسیدها در بدن هستند.
• خستگی شدید و ضعف: به دلیل کاهش قند خون و مصرف انرژی کاهش یافته در سلول‌ها رخ می‌دهد.
• سردرگمی و اختلال در هوشیاری: به دلیل تغییرات شیمیایی در خون و اختلال در عملکرد مغز اتفاق می‌افتد.

این علائم در برخی از افراد ممکن است به‌سرعت پیشرفت کنند و به شرایط اورژانسی منجر شوند؛ بنابراین شناسایی زودهنگام و درمان فوری Diabetic ketoacidosis به‌منظور پیشرفت بیماری و عوارض جدی‌تر آن بسیار ضروری است. افرادی که در صورت ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ با این عارضه مواجه شوند، معمولا پزشک به‌منظور کاهش قند خون و کنترل بیماری، قرص زیپمت را برای آن‌ها تجویز می‌کند. این قرص با کاهش تولید گلوکز در کبد به کنترل قند خون کمک خواهد کرد.

معرفی عواملی که احتمال کتواسیدوز دیابتی را افزایش می‌دهند

گتواسیدوز دیابتی ممکن است تحت تأثیر عواملی خاص تشدید شود؛ شناخت این عوامل به پیشگیری و مدیریت بهتر این عارضه کمک خواهد کرد. عوامل خطرزایی که احتمال بروز کتواسیدوز دیابتی را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

• کنترل نامناسب قند خون
• عفونت‌ها
• استرس شدید
• قطع یا کاهش دوز انسولین
• بیماری‌های قلبی یا کبدی
• گرسنگی طولانی‌مدت
• مصرف الکل یا مواد مخدر

همواره توصیه می‌شود برای مدیریت بهتر دیابت و پیشگیری از عوارض جدی، با پزشک خود در ارتباط باشید. پزشک به‌منظور کنترل این نوع بیماری داروهایی را برای تنظیم قند خون برای بیماری تجویز می‌کند؛ همه این داروها توسط چندین شرکت پخش دارو به داروخانه‌های سطح کشور توزیع‌ می‌شوند و با نسخه پزشک قابل‌تهیه هستند. 

راه‌های پیشگیری کتواسیدوز دیابتی؛ گام‌هایی به سوی کنترل دیابت

پیشگیری از کتواسیدوز دیابتی شامل اقداماتی است که به حفظ تعادل قند خون و جلوگیری از تولید بیش‌از‌حد کتون‌ها کمک می‌کند. این اقدامات عبارت‌اند از: 

• کنترل دیابت: اولین و مهم‌ترین گام، مدیریت موثر دیابت است که شامل نظارت دقیق بر سطح قند خون، استفاده منظم از داروها به ویژه انسولین و مراجعه منظم به پزشک برای بررسی وضعیت سلامت است.
• تغذیه مناسب: رژیم غذایی کتواسیدوز دیابتی باید متعادل و شامل مقادیر مناسب از کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها باشد تا از نوسانات شدید قند خون جلوگیری شود. افزودن سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل به رژیم غذایی و کاهش مصرف قندهای ساده و چربی‌های اشباع شده نیز به کنترل بهتر دیابت کمک می‌کند.
• ورزش: فعالیت بدنی منظم نیز در کنترل قند خون و حفظ وزن سالم موثر است؛ زیرا ورزش منظم به بهبود حساسیت به انسولین کمک کرده و از تجمع کتون‌ها در بدن جلوگیری می‌کند. 

در نهایت، مراجعه مرتب به پزشک و داشتن برنامه‌ریزی برای رژیم غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است. پزشک می‌تواند با تجویز دستورالعمل‌هایی برای تنظیم دوز انسولین یا سایر داروهای دیابت  از بروز کتواسیدوز دیابتی پیشگیری کند. 

تشخیص و درمان کتواسیدوز دیابتی توسط پزشک؛ راهی برای پیشرفت بیماری

در نهایت به‌عنوان نتیجه‌گیری این مقاله باید گفت که اساسی‌ترین علائم کتواسیدوز دیابتی شامل تغییر در تنفس، حالت تهوع، خستگی شدید و تغییرات در سطح هوشیاری می‌شود. شناسایی به موقع این علائم و مراجعه فوری به پزشک کلید پیشگیری و جلوگیری از این عارضه است. درمان کتواسیدوز دیابتی معمولاً شامل اقداماتی مانند تزریق انسولین، تصحیح الکترولیت‌ها و تعادل مایعات بدن و درمان هرگونه عفونت زمینه‌ای می‌شود. 

آن‌جایی‌که کتواسیدوز دیابتی عوارضی جدی به دنبال دارد، پیشگیری از آن با کنترل دقیق دیابت، تغذیه مناسب، ورزش منظم و مراقبت‌های پزشکی منظم اهمیت بالایی دارد. در نهایت، به‌منطور درمان کتواسیدوز دیابتی و تشخیص دقیق این بیماری باید حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام معاینه‌ها و آزمایش‌های لازم این عارضه را تشخیص داده و بهترین داروها را به‌منظور درمان برای‌تان تجویز می‌کند.