سووشون؛ از دل تاریخ به قاب تصویر

این تصویر آغازگر سووشون است، سریالی که قرار است از دل تاریخ خاک‌گرفته ایران، ضربان زندگی، مبارزه و عشق را بیرون بکشد. اقتباسی درخشان از رمان جاودان سیمین دانشور که این بار بر پرده‌ی کوچک خانه‌های ما جان می‌گیرد.

روایت سیمین دانشور از ایرانِ زخمی

رمان «سووشون» فقط یک داستان عاشقانه یا تاریخی نیست. این اثر، تابلوی وسیعی از دردها، آرزوها، خیانت‌ها و مقاومت‌های مردم ایران در یکی از حساس‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر است. سال 1320 است. ایران در میانه جنگ جهانی دوم، قربانی اعلام بی‌طرفی‌اش شده است. ارتش انگلیس جنوب کشور را قرق کرده و مردم زیر سایه اشغال و قحطی دست‌وپا می‌زنند.

دانشور با زبانی ساده اما عمیق، قصه مردمش را روایت می‌کند؛ مردمی که میان سازش و مقاومت، بقا و شرافت، عشق و ترس معلق مانده‌اند. او با خلق شخصیت‌هایی مثل زری و یوسف، رنج، عشق، و ایستادگی را به داستانی شخصی و ملموس بدل می‌کند. شخصیت‌ها نه قهرمانان کلیشه‌ای بلکه انسان‌های معمولی هستند که در مسیر زندگی‌شان بزرگ می‌شوند.

زری و یوسف؛ تصویرگر دو نگاه به زندگی

در مرکز روایت، زوجی قرار دارند که هر کدام نماد یک جهان‌بینی‌اند. زری، زنی تحصیل‌کرده، مهربان، عاشق فرزندانش و تشنه آرامش خانوادگی است. تمام دغدغه‌اش حفظ سقف خانه بر سر خانواده‌اش است. در مقابل، یوسف، مالک آگاه و متعهد، که نمی‌تواند چشم بر ناعدالتی‌ها ببندد و حاضر نیست ذره‌ای از گندم مردم را به اشغالگران بفروشد. تقابل این دو نگاه، یکی از زیباترین و ماندگارترین کشمکش‌های داستانی در ادبیات معاصر ایران را رقم می‌زند.

زری در آغاز، زن محافظه‌کاری است که از یوسف می‌خواهد پا روی آرمان‌هایش بگذارد تا خانه‌شان از گزند دشمنان محفوظ بماند. اما زندگی، او را به مسیری می‌کشاند که آرام‌آرام پوست می‌اندازد و به زنی مقاوم و مستقل بدل می‌شود؛ زنی که در پایان داستان، دیگر فقط همسر یوسف نیست بلکه وارث شجاعت و آرمان‌های اوست.

شخصیت‌پردازی بی‌نظیر سیمین دانشور

سیمین دانشور، به عنوان یکی از نویسندگان زن حرفه‌ای ایران، نگاهی کاملاً زنانه به روایت دارد. قصه از چشم زری روایت می‌شود؛ زنی که هم مادری مهربان است، هم عاشقی دل‌سپرده، و هم زنی گرفتار در جهانی مردانه و سیاست‌زده. اما نقطه قوت دانشور، صرفاً خلق زری نیست. دیگر شخصیت‌ها نیز هر یک تصویری زنده و واقعی از جامعه آن دوران هستند:

یوسف: مردی اهل مطالعه، سرسخت و شرافتمند. او باور دارد که وظیفه‌اش فراتر از خانواده است و باید برای مردمش هم بجنگد.

عزت‌الدوله: پیرزن اشرافیِ کینه‌توز و خواهر یوسف که کینه‌ای قدیمی از زری به دل دارد.

حاج آقا معتمد: پدر یوسف، مردی مذهبی، معتمد مردم، و نماد سنت‌های ریشه‌دار ایرانی.

سودابه هندی: زن پرحاشیه‌ای که زیبایی درونش پنهان شده.

چرا سووشون همچنان زنده است؟

«سووشون» فقط یک قصه تاریخی نیست. این رمان، روایت درد مشترک ایرانیان است؛ داستان سازش‌ناپذیری، اشغال، فقر، و تلاش برای حفظ شرافت. دانشور، استادانه تاریخ را به زندگی روزمره مردم گره می‌زند..

مفهوم «سووشون» نیز ریشه در تاریخ اساطیری ایران دارد. سوگ سیاوش، جوان بی‌گناهی که قربانی کینه‌توزی و توطئه می‌شود. یوسف این داستان نیز، سیاوشی است که به جرم مقاومت، به خاک و خون کشیده می‌شود. این پیوند اسطوره و تاریخ، «سووشون» را به اثری جاودان بدل کرده است.

نرگس آبیار و احیای میراث دانشور

وقتی نام نرگس آبیار به میان می‌آید، مخاطبان سینما و تلویزیون ایران به یاد فیلم‌هایی می‌افتند که با زبان تصویر، قصه‌های زنان، تاریخ و سرنوشت‌های گره‌خورده به حوادث تلخ و شیرین این سرزمین را روایت کرده‌اند. از «شیار ۱۴۳» تا «نفس» و «شبی که ماه کامل شد»، آبیار همیشه نشان داده که دغدغه‌ی انسان و تاریخ معاصر ایران را دارد. حالا در جدیدترین پروژه‌اش، نرگس آبیار سراغ یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین آثار ادبیات معاصر ایران رفته است: سووشون، شاهکار جاودانه‌ی سیمین دانشور.

سیمین دانشور نخستین نویسنده زن ایرانی است که رمانی به این قدرت و تاثیرگذاری خلق کرد؛ سووشون که در سال ۱۳۴۸ منتشر شد، تنها یک داستان عاشقانه یا تاریخی نبود، بلکه آیینه‌ای از دوران اشغال ایران در جنگ جهانی دوم و کشاکش میان وجدان اجتماعی و منافع شخصی بود. دانشور با زری و یوسف، تصویرگر تقابل امید و ناامیدی، مبارزه و محافظه‌کاری، عشق و آرمان‌خواهی شد.

نرگس آبیار اما با شناخت عمیق از زنان و تاریخ، این میراث گران‌بها را به زبان تصویر بازآفرینی می‌کند. او همان‌طور که در آثار پیشینش نشان داده بود، می‌داند چطور پیچیدگی‌های شخصیت‌های زن را با ظرافت و دقت به تصویر بکشد؛ زنانی که هم مادرند، هم عاشق، هم قربانی و هم قهرمان. زری در سووشون دقیقاً چنین شخصیتی است: زنی که میان عشق به همسرش، ترس از آینده‌ی فرزندانش و دغدغه‌های اجتماعی شوهرش گیر افتاده است.

احیای میراث دانشور برای آبیار تنها ساخت یک سریال تاریخی نیست، بلکه تلاش برای زنده‌کردن صدای زنانی است که در دل تاریخ فراموش شده‌اند. آبیار با توجه به روح داستان، جزئیات تاریخی و جامعه‌شناسی آن دوران، سووشون را به اثری چندلایه تبدیل می‌کند که نه‌تنها برای دوستداران ادبیات، بلکه برای مخاطبان جوانی که شاید نام دانشور را کمتر شنیده‌اند، جذاب و آموزنده خواهد بود.

این انتخاب هوشمندانه آبیار، می‌تواند نسل جدید را با گنجینه‌ای از ادبیات معاصر پیوند دهد و نشان دهد که چرا سووشون پس از نیم قرن همچنان تازه و زنده است. احیای میراث دانشور در دستان کارگردانی که خود دغدغه‌های اجتماعی دارد، نویدبخش سریالی است که فراتر از یک اقتباس ساده، به گفت‌وگویی میان گذشته و امروز تبدیل خواهد شد. در نهایت، این پیوند میان دو زن؛ یکی نویسنده‌ای پیشرو و دیگری فیلمسازی جسور، می‌تواند فصل تازه‌ای در اقتباس‌های ادبی ایران رقم بزند.

چالش‌ها و فرصت‌ها

ساخت سریال از روی رمانی مانند «سووشون»، کاری ساده نیست. این رمان، به واسطه جایگاه تاریخی‌اش، با انتظارات بالایی از سوی مخاطبان همراه است. وفاداری به متن اصلی، حفظ فضای تاریخی، و همزمان ایجاد جذابیت بصری و دراماتیک، کار دشواری است.

اما نرگس آبیار بارها ثابت کرده که از پس چنین چالش‌هایی برمی‌آید. او با تکیه بر توانایی‌اش در شخصیت‌پردازی عمیق و فضاسازی دقیق، می‌تواند «سووشون» را از یک داستان تاریخی صرف به تجربه‌ای احساسی و به‌یادماندنی تبدیل کند.

روایت قصه ­ای جدید از نماوا

نماوا، به‌عنوان یکی از پیشروترین پلتفرم‌های پخش آنلاین در ایران، افتخار دارد میزبان سریال تاریخی و پرمحتوای سووشون باشد. نماوا این بار، دریچه­ای برای پخش یکی از مهم‌ترین داستان‌های تاریخ معاصر ایران شده است.

کلام آخر

«سووشون» نه فقط یک رمان که یک تجربه جمعی است. تجربه‌ای از درد، مقاومت، عشق و فقدان. نرگس آبیار این فرصت را غنیمت شمرده که با زبان سینما، این تجربه را دوباره برای نسل امروز روایت کند. نسلی که شاید تاریخ 1320 را نخوانده باشد اما درد نابرابری، اشغال، و آرزوی شرافت را با تمام وجود درک می‌کند. سووشون، بیش از یک داستان؛ سوگواره‌ای برای تمام سوگواران تاریخ است.

سریال سووشون را میتوانید از فروردین 1404 در پلتفرم نماوا از اینجا تماشا کنید.