نیاز افغانستان چیزی فراتر از بیانیه است/ راه‌حل‌های پیشنهادی

به گزارش رکنا، در شرایطی که پیشروی طالبان در افغانستان ادامه دارد از امروز(سه شنبه ۱۹ مرداد) دور جدید مذاکرات بین افغانی در قطر آغاز می‌شود. این مذاکرات در حالی انجام می‌شوند که نیروهای طالبان روز یکشنبه توانستند کنترل سه شهر مهم و استراتژیک قندوز، سرپل و تالقان را به دست بگیرند.

از روز جمعه، پنج مرکز ولایت به کنترل گروه طالبان درآمده‌اند، که شهر قندوز مهمترین آن است. طالبان علاوه بر پنج شهر، حدود نیمی از ولسوالی‌ها (شهرستان‌ها) را به کنترل خود درآورده است.

تصرف شهر قندوز مهمترین پیشرفت نظامی طالبان در سال‌های اخیر ارزیابی می‌شود.

پیشروی‌های طالبان در افغانستان در حالی است که شورای امنیت سازمان ملل متحد به تازگی میزبان نشستی درباره تحولات افغانستان بود اما این نشست هیچ نتیجه ملموسی برای بازگشت ثبات و امنیت به افغانستان در بر نداشت.

در چنین شرایطی آمریکا که نقش آن در رقم خوردن وضعیت فعلی افغانستان بر کسی پوشیده نیست صرفاً به صدور بیانیه اکتفا کرده و در جدیدترین مورد وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) روز یکشنبه، طی بیانیه‌ای با مخاطب قراردادن گروه طالبان، بار دیگر از این گروه خواست عملیات تهاجمی خود را متوقف و در مذاکرات با حسن نیت شرکت کند.

در ادامه بیانیه پنتاگون آمده: «ما از گزارش‌های متعدد در مورد نقض حقوق بشر توسط طالبان، از جمله ورود قهری به سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی و استفاده از غیرنظامیان به عنوان سپر انسانی، بسیار ناخرسندیم. ادامه خونریزی دستاوردی جز طولانی شدن درگیری‌ها به دنبال ندارد».

در این بیانیه آمده که به رغم ادامه درگیری‌ها، آمریکا به خروج منظم نیروهای نظامی‌اش از افغانستان ادامه خواهد داد.

اینکه در شرایط فعلی نیاز واقعی افغانستان چیست و وظیفه واقعی جامعه جهانی و نهادهایی همچون سازمان ملل و شورای امنیت در قبال این کشور چیست موضوع میزگردی مجازی شد که با حضور کارشناسان مسائل افغانستان برگزار شد.

شرکت کنندگان در این نشست مجازی عبارت بودند از «محمد شفیق همدم» مشاور ریاست جمهوری افغانستان و از مشاورین پیشین ناتو در افغانستان و استاد دانشگاه مریلند آمریکا، «محمد حسن جعفری» دبیرکل حزب رفاه ملی افغانستان، «سید عیسی حسینی مزاری» رییس خبرگزاری صدای افغان و «داود عرفان» رئیس سابق دفتر هرات انستیتو مطالعات استراتژیک افغانستان.

نشست شورای امنیت

اولین مبحثی که در این نشست درباره آن بحث و تبادل نظر شد برگزاری نشست شورای امنیت سازمان ملل درباره افغانستان بود. این نشست روز جمعه ۱۵ مرداد برگزار شد و با وجود حضور کشورهای متعدد از جمله اعضای دائم شورای امنیت در آن، نتیجه ملموسی در بر نداشت.

 محمد شفیق همدم، مشاور ریاست جمهوری افغانستان، درباره این نشست گفت: نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد بسیار سمبلیک بود و هیچ نتیجه ملموسی در بر نداشت. توقع افغان‌ها بیشتر از یک اعلامیه و تقبیح کردن است، هزاران افغان غیر مسلح در شمال، جنوب و غرب کشور در محاصره قرار دارند و منتظر راه خروج از این محاصره هستند.

داود عرفان، رئیس سابق دفتر هرات انستیتو مطالعات استراتژیک افغانستان، نیز در این رابطه گفت: معتقدم که راه‌حل بحران افغانستان در تصمیم‌های جهانی ومنطقه‌ای قابل جستجو است. اگر شورای امنیت تصمیمی جدی در مورد افغانستان اتخاذ کند، بر تحولات افغانستان تاثیر می‌گذارد.

محمد حسن جعفری، دبیرکل حزب رفاه ملی افغانستان، نیز درباره نشست شورای امنیت گفت: اگر در این نشست قطعنامه‌ای محکم علیه کشورهایی که در امور داخلی افغانستان دخالت می‌کنند صادر می‌شد بسیار خوب بود اما متاسفانه این نشست صرفاً با چند جمله و ابراز نگرانی درباره شرایط موجود درباره اوضاع افغانستان به کار خود پایان داد. این نشست هیچ نتیجه‌ای در بر نداشت.

در این نشست اعلام شد که اگر طالبان با توسل به زور قدرت را در افغانستان به دست بگیرد جامعه جهانی از جمله سازمان ملل آن را به رسمیت نخواهد شناخت و طالبان نیز در پاسخ اعلام کرد که سازمان ملل را به رسمیت نمی‌شناسد از همین رو این نشست وضعیتی مسخره‌آمیز داشت و بی محتوا بود.

بی توجهی به رنج مردم افغانستان

دبیرکل حزب رفاه ملی افغانستان در ادامه گفت: با وجود اسناد و شواهد زیادی که درباره رنج مردم افغانستان و همچنین کشتار مردم بیگناه در این کشور وجود دارد اما متاسفانه قدرت‌های بزرگ و آنهایی که دم از حقوق بشر، حقوق زنان و… می‌زنند در نشست شورای امنیت توجهی به این امر نکرده و فقط شنونده بودند.

دلیل این امر آن است که آمریکا در پس جنایت‌هایی است که در افغانستان رقم می‌خورد و تا زمانی که وضعیت اینگونه باشد برگزاری نشست در سطح سازمان ملل و شورای امنیت با وجود آنکه عالی‌ترین نهاد بین‌المللی محسوب می‌شود فایده‌ای نخواهد داشت.

به گفته محمد حسن جعفری، آمریکا خواستار بهبود اوضاع در افغانستان نیست و این امر در اقدامات «زلمای خلیلزاد» نماینده ویژه کاخ سفید در امور افغانستان، نیز به خوبی مشهود است چون وی به دنبال نفاق افکنی و تشدید بحران در افغانستان است.

راه‌حلی برای خروج از بحران

در ادامه این نشست مجازی از کارشناسان درباره راه حل پیشنهادی برای خروج از افغانستان از شرایط موجود سوال شد.

مشاور پیشین ناتو در افغانستان و استاد دانشگاه مریلند آمریکا در این رابطه گفت: شورای امنیت سازمان ملل متحد باید بدون درنگ برای نجات غیر نظامیان وارد عمل شده و با استفاده از صلاحیت حقوقی‌اش در مناطقی که جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت در حال به وقوع پیوستن است مداخله کند. شورای امنیت می‌تواند از نیروهای ناتو که هم اکنون در افغانستان هستند استفاده نموده و مردمی که در جنگ میان نیروهای حکومتی و طالبان در محاصره هستند نجات دهد.

شفیق همدم در ادامه افزود: به نظر من شورای امنیت نیاز به فشارهای بیشتر جامعه جهانی و کشورهای دوست افغانستان دارد تا وارد عمل شود اما اکنون از نشست‌های این شورا توقع اقدام جدی را نباید داشت.

این استاد دانشگاه مریلند در ادامه گفت: راه برون رفت از این فاجعه و بحران سه بخش دارد، نخست باید هرچه سریع‌تر مردمی که در محاصره هستند نجات داده شوند. دوم از نیروهای امنیتی برای تامین امنیت شهروندان حمایت همه‌جانبه صورت گیرد. سوم مذاکرات صلح با حضور جامعه جهانی و پشتیبانی کشورهای بزرگ آغاز شود تا زمینه ایجاد یک حکومت فراگیر و مصالحه فراهم گردد. مردم افغانستان و جامعه جهانی بر این عقیده هستند که جنگ راه حل معضل افغانستان نیست و این بحران را نمی‌توان از راه نظامی حل کرد و یگانه راه حل آن مصالحه است و بس.

 «داود عرفان» رییس سابق دفتر هرات انستیتو مطالعات استراتژیک افغانستان، در این رابطه گفت: افغانستان به راه‌حل منطقه‌ای نیاز دارد. نقش کشورهای منطقه در حل مشکلات افغانستان مهم است. توافق کشورهای منطقه و قدرت‌های بزرگ مبنی بر این‌که افغانستان به کشوری بیطرف و غیر متعهد تبدیل شود؛ راه‌حلی مناسب است.

«محمد حسن جعفری» دبیرکل حزب رفاه ملی افغانستان، در این رابطه گفت: ما بارها اعلام کرده‌ایم که جنگ راه حل افغانستان نیست. راه حل باید در پشتمیزهای مذاکره و گفتگو به دست بیاید نه روشی که مورد نظر آمریکا است.

از نگاه حزب رفاه ملی افغانستان، اقدامی که جمهوری اسلامی ایران انجام داد و برای اولین بار گروه‌های مختلف افغانستانی با طالبان پشت میز مذاکره نشستند اقدامی مناسب و نیک بود و چنین اقداماتی باید ادامه داشته باشد. وضعیت افغانستان نگران کننده است و تنها راه حل موجود برای پایان آن گفتگو و مذاکره است.

وی در ادامه گفت: یکی دیگر از راه‌های برون رفت از شرایط موجود اعتماد کردن گروه‌های مختلف افغان به یکدیگر و حضور همه آنها در مذاکرات است. احزاب و گروه‌های مختلف افغانستانی باید متحد شده و به صورت مشترک در برابر تروریسم بایستند و یکدیگر را باور کنند.

مذاکرات بین الافغانی

همانطور که اشاره شد دور جدید مذاکرات بین افغانی روز سه شنبه ۱۹ مرداد آغاز می‌شود. در خصوص این مذاکرات پیش از این «سید عیسی حسینی مزرای» رئیس خبرگزاری صدای افغان (آوا) گفته بود: اگر چه طرف دولت به دنبال صلح است اما طالبان هیچگاه نشان نداد خواهان صلح واقعی است چه قبل از آغاز مذاکرات و چه هنگام آن در هیچ کجای افغانستان جنگ را متوقف نکرد.

مذاکرات بین الافغانی در چارچوب توافقاتی که میان طالبان و آمریکا حاصل شده انجام می‌شود و این نشان می‌دهد که روند مذاکرات نه در دست دولت افغانستان بلکه در دستان آمریکا است.

مزاری معتقد است برای آنکه گفتگوهای صلح به نتیجه برسد باید شرایطی را داشته باشد که یکی از این شرایط آن است که دولت افغانستان دست بالاتر را در مذاکرات داشته باشد و از موضع قوی در گفتگوها حاضر شود اما شما می‌بینید که نقش اول مذاکرات دست خود افغانستانی‌ها نیست بلکه با مالکیت و مدیریت آمریکایی‌ها شروع شده و ادامه می‌یابد که این خود نشان عدم موفقیت برقراری صلح دلخواه مردم افغانستان است بلکه روند جریان به نفع سیاست‌های استکباری آمریکا به پیش خواهد رفت.