احداث سد «قیز قلعه سی» با هدف کمک به معیشت مردم مناطق مرزی استان های آذربایجان شرقی و اردبیل

به گزارش رکنا، عیسی بزرگ‌ زاده، سخنگوی صنعت آب کشور در دومین نشست خبری سال 1403 که به منظور تشریح طرح بزرگ سد قیز قلعه سی و بهره‌برداری رسمی از سد خداآفرین با حضور اصحاب رسانه برگزار شد، در پاسخ به خبرنگار رکنا با بیان اینکه پروژه احداث سد «قیز قلعه سی» با هدف کمک به معیشت مردم مناطق مرزی استان آذربایجان شرقی و استان اردبیل انجام شده است، گفت: در تمام کشورها مناطق مرزی معمولا مناطقی هستند که نیاز به توجه بیشتری دارند و باتوجه به باورهای ملی و عدالت فضایی ما که باید در کل کشور محقق شود، به مناطق مرزی توجه ویژه داریم.

سخنگوی صنعت آب کشور در ادامه به خبرنگار رکنا گفت: مناطق مرزی رودخانه ارس نیز از مناطقی محسوب می شوند که باید توجه بیشتری به آن شود. بنابراین طرح های توسعه منابع آب و خاک را در دستور کار خود قرار داده ایم تا هم بتوانیم مختص مردم منطقه انرژی پاک تولید کنیم و هم بتوانیم از آب محدود این مناطق با اقتصادی ترین و صرفه جویی ترین روش در تولید محصولات کشاورزی و صنایع پسین کشاورزی استفاده کنیم و اهداف توسعه ای را در این مناطق افزایش دهیم.

تأمین نیازهای محیط زیست در احداث سد قیز قلعه سی در اولویت قرار دارد

عیسی بزرگ‌ زاده در ادامه این نشست اظهار داشت: سالی که پیش روست، از نظر اجرای پروژه‌های آبی سال ویژه‌ای خواهد بود.

وی افزود: علاوه بر اغاز بهره‌برداری از سد قیزقلعه سی در آذربایجان شرقی، خبرهای خوبی در خصوص استان سیستان و بلوچستان در روزهای آینده به استحضار مردم خواهد رسید که موجبات شادی و رونق کار و گشایش زندگی مردم این منطقه را در پی خواهد داشت.

بزرگ‌زاده گفت: پروژه‌های سد قیز قلعه سی، طرحی براساس دیپلماسی دوستی آب است چرا که ارتباطات‌ و دوستی کشورها را تقویت می‌کند. ارس مانند یک رگ، بافت‌های دوستی را در دو طرف این رودخانه تغذیه کرده است.

سخنگوی صنعت آب کشور بیان داشت: جمهوری اسلامی ایران با اتکا به دوستی با کشورهای منطقه علی‌رغم وجود مسائل مختلف و همچنین با اتکاء به توانمندی فنی خود در طول زمان و با وجود مناقشات منطقه، پروژه احداث سد قیزقلعه سی را پیش برده است.

وی با تأکید بر اینکه طراحی و اجرای این طرح بزرگ توسط مهندسان توانمند ایرانی صورت گرفته، ادامه داد: سد قیزقلعه سی در پاسخ به فقر و کم توسعه‌یافتگی دو استان آذربایجان شرقی و اردبیل و به منظور ایجاد رفاه اجتماعی و اقتصادی و حفظ منافع آبی و خاکی احداث شده و در بهره‌برداری از آن، تأمین نیازهای محیط زیست در اولویت قرار دارد.

بزرگ‌زاده بیان داشت: مناطق مرزی ما گاهی با ضعف برق‌رسانی و انرژی‌رسانی مواجه می‌شود که به همین دلیل مجبور به ایجاد پروژه‌های مرزی هستیم تا با کمک آن‌ها درآمد خانوارهای منطقه افزایش یابد و باعث رشد فرهنگی و اقتصادی منطقه شود.

سخنگوی صنعت آب، نحوه بهره‌برداری از منافع این سد را اینگونه تشریح کرد: هر ساله نمایندگانی از دو کشور حداقل یکبار در محل پروژه، درخصوص سناریوهای مربوط به بهره‌برداری توافق خواهند کرد.

بزرگ‌زاده درخصوص نحوه بازپرداخت سهم سرمایه طرف مقابل در این پروژه بیان داشت: طبق قانون احداث سدها، بازگشت سرمایه در مجالس دو کشور به امضا رسیده و مراحل نهایی کردن قیمت و بازپرداخت سرمایه منطبق بر قانون پیش خواهد رفت.

سرمایه‌گذاری 5 هزار میلیارد تومانی در احداث سد قیز قلعه سی

در ادامه این نشست خبری یوسف غفارزاده، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی با اشاره به پروژه برزگ احداث سد قیزقلعه سی، با تشریح ویژگی‌های این سد اظهار داشت: سد قیز قلعه سی بر روی رودخانه مرزی ارس و براساس پروتکل‌های دو کشور ایران و آذربایجان، به منظور بهره‌برداری مشترک از آب و انرژی این رودخانه احداث شده است.

وی توضیح داد: نخستین تجربه موفق جمهوری اسلامی ایران در اجرای طرح آبی مشترک مرزی، در ۵۳ سال پیش و با احداث سد ارس بر روی رودخانه ارس و به صورت مشترک با کشور جمهوری آذربایجان بود که به یکی از موفق‌ترین طرح‌های مشترک مرزی تبدیل شد.

غفارزاده گفت: بعد از آن، ۲۰۰ کیلومتر جلوتر از سد ارس، سد خداآفرین و ۱۲ کیلومتر پایین‌تر از آن، سد قیزقلعه سی با هدف استفاده از حقابه جمهوری اسلامی ایران از رودخانه مرزی ارس و استفاده بهینه از آب و انرژی ارس احداث شد.

وی اضافه کرد: طراحی اولیه سد قیزقلعه سی در سال ۱۳۸۵ توسط کشور آذربایجان انجام شد، اما بازنگری، اصلاح و اجرای کامل سد توسط مهندسان ایرانی صورت گرفته که یک طرح بزرگ و پیچیده است و قدرت و توانمندی و دانش بالای ایران در سدسازی را نشان می‌دهد.

مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی، میزان سرمایه‌گذاری در اجرای سد قیز قلعه سی را ۵ هزار میلیارد تومان خواند و گفت: این سرمایه‌گذاری توسط ایران انجام شده که مراحل پرداخت سهم ۵۰ درصدی طرف مقابل در حال توافق و نهایی شدن است.

غفارزاده، احداث سد قیز قلعه سی را موجب رونق و شکوفایی اقتصادی منطقه شمالغرب کشور خواند و خاطرنشان کرد: این سد با تنظیم ۲ میلیارد مترمعکب آب سالیانه، بزرگترین و مهمترین پروژه آبی مرزی شمالغرب کشور است که علاوه بر رونق اقتصادی و کشاورزی، توسعه گردشگری منطقه و تثبیت حقابه جمهوری اسلامی ایران و حقوق آبی کشور از منابع آب مرزی و تأمین آب شرب شهرها و روستاها از این منبع است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی با اشاره به مشخصات فنی این طرح نیز اظهار داشت: سد قیز قلعه سی، از نوع خاکی با هسته رسی است. طول تاج سد ۸۵۰ متر و ارتفاع آن ۳۷ متر است. همچنین دو واحد نیروگاهی ۴۰ مگاواتی با ظرفیت تولید ۲۷۰ گیگاوات ساعت انرژی قابل استحصال سالیانه در دو طرف سد طراحی شده است؛ همچنین حجم مخزن سد قیز قلعه سی ۶۲ میلیون مترمکعب است.

وی با اشاره به تکنولوژی مدرن به کار رفته در ساخت سد قیز قلعه سی خاطرنشان کرد: بتن‌ریزی بالغ بر ۵۰۰ هزار مترمکعب، ۶ میلیون مترمکعب خاکبرداری و سنگبرداری، بیش از ۲ میلیون مترمکعب خاک‌ریزی و ۴۲ کیلومتر حفاری تزریق، اجرای دایک و انحراف دو مرحله‌ای مسیر رودخانه به منظور قرارگیری سازه‌های بتنی در بدنه خاکی سد، ویژگی‎‌های منحصر به فردی به این طرح بخشیده که اجرای آن تماماً توسط مهندسان و متخصصان ایرانی و به‌صورت جهادی و شبانه روزی انجام گرفته است.

غفارزاده بیان داشت: احداث این سد از پیچیدگی‌های مختلفی برخوردار است به طوری که نیروگاه‌ها در دل بدنه سد قرار دارد و سازه بتنی و خاکی سد در هم تنیده شده است؛ همچنین ۳۹ دریچه آبگیر آن تعبیه شده که کار سرریز و برداشت آب را انجام می‌دهد.

وی با بیان اینکه سد قیز قلعه سی به منظور استفاده برابر دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان از آب و انرژی رودخانه ارس احداث شده است، گفت: این سد در راستای اجرای پروتکل‌های رودخانه ارس ساخته شده و نمونه بارزی از دیپلماسی آبی است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: امید است اضافه شدن دو سد خداآفرین و قیز قلعه سی به سد ارس، موجب افزایش رفاه و امنیت و آرامش نقطه صفر مرزی‌ شود.

غفارزاده گفت: با اجرای این طرح، حدود ۷۴ هزار هکتار اراضی دیم و ۱۵ هزار هکتار اراضی بهبود، زیر آب خواهد رفت و این پروژه در مرحله اول اشتغالزایی ۴۰ هزار نفر و در مرحله دوم اشتغالزایی ۳۰ هزار نفر را به دنبال خواهد داشت.

وی با اشاره به سایر ویژگی‌های این پروژه، میزان تولید انرژی در سد قیز قلعه سی را ۲۷۰ گیگاوات در ساعت و تولید انرزی سد خداآفرین را نیز ۵۵۰ گیگاوات ساعت بیان کرد و افزود: طول خط انتقال سد قیز قلعه سی ۱۴۴ کیلومتر است که ۵۲ کیلومتر آن در استان آذربایجان شرقی است و ۹۲ کیلومتر در اردبیل قرار دارد و از جمله سه طرح بزرگ خط انتقال در کشور به حساب می‌آید.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: قدرت انتقال آب این خط ۸۰ مترمکعب بر ثانیه است و علاوه بر این در کنار این کانال، ایستگاه‌های پمپاژ تعبیه شده که آب را از کانال برداشته و به زمین‌های کشاورزی می‌رساند.