استارلینک چیست و آیا ملزم به رعایت قوانین سرزمینی جمهوری اسلامی ایران است؟

در حالیکه در عصر اینترنت و ارتباطات قرار داریم و رقابت شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت، بصورت روزافزون در حال افزایش است، پروژه‌ی جاه طلبانه استارلینک ، می‌تواند موضوع جالب‌تری به‌نظر بیاید.

پروژه‌ای که با حرف و حدیث‌های فراوانی همراه بود و با این حال در همین زمینه اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) اخیراً اعلام کرد که ارائه خدمات از سوی استارلینک در مرزهای ایران به دلیل عدم رعایت قوانین سرزمینی، غیرمجاز است و به همین منظور «استارلینک» ملزم به رعایت قوانین سرزمینی جمهوری اسلامی ایران شد.

استارلینک چیست؟

استارلینک (Starlink) یک منظومه ماهواره‌ای است که از سوی شرکت اسپِیس‌اِکس برای فراهم کردن اینترنت ماهواره‌ای شکل گرفته‌است. این صورت فلکی از هزاران ماهواره کوچک در مدار پایینی زمین تشکیل‌شده‌است که در ترکیب با فرستنده و گیرنده‌های زمینی کار می‌کنند.

اسپیس‌اکس قصد دارد برخی از ماهواره‌ها را برای اهداف نظامی، علمی یا اکتشافی بفروشد. مرکز توسعه ماهواره‌های اسپیس‌اکس در ردموند واشینگتن، میزبان تحقیق، توسعه، ساخت و کنترل گردش ماهواره‌های استارلینک است. هزینه پروژه یک‌دهه‌ای طراحی، ساخت و استقرار این صورت فلکی توسط اسپیس‌اکس در ماه مه 2018 حداقل 10 میلیارد دلار برآورد شد.

استارلینک پروژه ای است که توسط شرکت اسپیس ایکس انجام می‌شود و هدف آن مهیا سازی اینترنت در تمام کره زمین و حتی فضا است. اینترنتی که قرار است به صورت جهانی تحت عنوان پروژه «استارلینک» به سرتاسر مردم دنیا ارائه شود.

توسعه محصول از سوی شرکت سازنده در سال 2015 آغاز شد. در گام اول، دو ماهواره نمونه اولیه برای پرواز آزمایشی در فوریه 2018 به فضا پرتاب شدند. بعدها به مرور زمان ماهواره‌های آزمایشی بیشتری اضافی شدند و 60 ماهواره عملیاتی در ماه مه سال 2019 در مدار مستقر شدند.

اولین دسته از ماهواره‌های مینی نسل دوم استارلینک در فضا

اسفندماه سال 1401 بود که اسپیس‌ایکس از ماهواره‌های مینی نسل دوم سرویس استارلینک با چهاربرابر ظرفیت بیشتر نسبت به نسل اول رونمایی کرده بود، و مدتی بعد با کمک موشک فالکون 9 خود مجموعه‌ای از این ماهواره‌ها را از مرکز فضایی کندی در فلوریدا به مدار زمین ارسال کرد.

اپراتور AT&T مانع از ارائه سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک برای گوشی‌ها شد

اواخر اردیبهشت‌ماه سال 1402، شرکت مخابراتی ای‌تی‌اندتی (AT&T) مخالفت خود را با سرویس ماهواره‌ای که شرکت‌های T-Mobile و استارلینک اسپیس‌ایکس قصد دارند برای گوشی‌های موبایل ارائه کنند، در یک پرونده به FCC اعلام کرد.

نگرانی AT&T درواقع تداخل سرویس درحال‌توسعه این شرکت‌ها با سرویس‌های بی‌سیم فعلی است. ای‌تی‌اندتی در پرونده ارسالی خود نوشت: «این موضوع بسیار مهم است که سرویس‌های اشاره‌شده ارائه خدمات بی‌سیم زمینی را به خطر نیندازند یا آن‌ها را مختل نکنند.»

ارتش ژاپن یکی از مشتریان اینترنت ماهواره‌ای استارلینک

اوایل ماه جاری بود که یک منبع آگاه در دولت ژاپن به یک روزنامه محلی این کشور اعلام کرد که ارتش این کشور مشغول آزمایش سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک است و توکیو ظاهراً می‌خواهد در سال آینده این فناوری را در ارتش به‌کار بگیرد.

وزارت دفاع ژاپن همین حالا هم به ماهواره‌های ارتباطی در مدار زمین‌ایستا دسترسی دارد، اما استفاده از شبکه استارلینک شرکت اسپیس‌ایکس دسترسی به مجموعه بزرگ‌تری از ماهواره‌ها در مدار پایینی زمین را فراهم می‌کند.

استارلینک ملزم به رعایت قوانین سرزمینی جمهوری اسلامی ایران شد

اجرای پروژه استارلینک از سوی Space X برای جهانی شدن، سختی‌های فنی و مالی زیادی دارد. کاربران جهانی برای استفاده از تجهیزات مورد نیاز اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، ممکن است با دو مشکل مواجه شوند. یکی از آن‌ها تحریم‌هایی است که آمریکا برای برخی کشورها در نظر گرفته است که البته ممکن است آمریکا با نیت و هدف خاص در این خصوص تحریم ها را کنار بگذارد. مشکل دوم محدودیت در برخی کشورهاست که خرید، نصب و استفاده از این تجهیزات را غیر قانونی اعلام می‌کنند. البته پرداخت هزینه‌های اشتراک هم از دیگر مشکلات است که در بسیاری از کشورها کاربران راه های ارتباط بانکی برای پرداخت را به دلایلی از جمله تحریم‌ها در اختیار ندارند.

در مهرماه سال گذشته، گزارش‌ها نشان داد که عده‌ای به قاچاق تجهیزات استارلینک روی آوردند.

به همین منظور بود که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به دنبال رایزنی برای آغاز فعالیت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران رفت و در پی انتشارت گزارش ITU، وزارت ارتباطات و فناوری با اتحادیه بین‌المللی ارتباطات(ITU) برای فعالیت قانونی استارلینک در ایران قرار بر رایزنی داشتند.

اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) در گزارش چندروز گذشته خود از مصوبات آخرین جلسه Radio Regulations Board (RRB) اعلام کرد ارائه خدمات از سوی استارلینک در مرز‌های جمهوری اسلامی ایران به دلیل عدم رعایت قوانین سرزمینی، غیرمجاز است.

در همین زمینه Radio Regulations Board ضمن تشکر از ایران برای ارائه اطلاعات و ارزیابی‌های تکمیلی و تایید آنها، از عدم پاسخگویی کشور نروژ (به عنوان کشور مرجع ماهواره‌های استارلینک) ابراز تأسف کرده و یک‌بار دیگر و به طور رسمی مقامات آن کشور را ملزم به همکاری در این رابطه کرد.

در ماه‌های گذشته وزارت  ارتباطات و فناوری اطلاعات بارها اعلام کرده بود که در صورت پذیرش قوانین سرزمینی ایران توسط اپراتورهای اینترنت ماهواره ای، ایران از فعالیت آنها بویژه برای اتصال نقاط روستایی دورافتاده استقبال می کند.

مصوبه اخیر اتحادیه بین المللی مخابرات زمینه را برای فعالیت قانونی استارلینک در ایران فراهم خواهد کرد. پیش‌تر اعلام شده بود ایران با فعالیت منظومه‌های ماهواره‌ای با شرط پذیرفتن قوانین ایران، موافقت می‌کند.

منبع: تسنیم