سرنوشت دلار در کوتاه مدت و بلند مدت / دو راهی‌ هایی که جهت حرکت دلار در آینده را مشخص خواهد کرد

به گزارش رکنا، در روزهای اخیر قیمت دلار با افزایش همراه شده است و این مساله دلایل بسیاری دارد. از مشخص نبودن سرنوشت مذاکرات و برجام، موضوع پهپادهای ایران در اوکراین تا ناآرامی های اخیر در جامعه و سرعت رشد نقدینگی، تورم و کاهش قدرت خرید مردم همه و همه را می توان دلیل نوسانات بازار ارز عنوان کرد.

پرسش اساسی این است که در این شرایط چشم انداز دلار به چه سمتی خواهد رفت و چه باید کرد؟

در این خصوص گفتگوی رکنا با دکتر احمد عزیزی، معاون ارزی پیشین بانک مرکزی را بخوانید:

"پمپاژ خبر مثبت" محقق نشد

احمد عزیزی، درخصوص علت افزایش نرخ دلار در روزهای اخیر گفت: دلار دیرهنگام افزایش یافت و این افزایش دیرهنگام دلایل مختلفی دارد. یکی از دلایل این است که از سوی دولت، کارزار خبرهای مثبت اقتصادی به راه افتاد که محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیس جمهور، از آن به "پمپاژ خبر مثبت" یاد کرد. این خبرهای مثبت عمدتاً محقق نشد. در حقیقت یکی از دلایل عمده وعده هایی است که داده شد و در پی آن خوش بینی حاصل شد که در نتیجه نرخ دلار پایین تر از سطح تعادلی یا ارزش ذاتی باقی‌ ماند.

دو دسته اتفاق افتاد!

مشاور رئیس کل سابق بانک مرکزی درخصوص دلایل دیگر افزایش قیمت دلار گفت: دو دسته اتفاق افتاد. یکی کارهایی که باید انجام می شد و انجام نشد و دوم وقایع پیش بینی ناپذیر مانند ناآرامی های اخیر و حمله روسیه به اکراین است که باعث افزایش ریسک ها و ناامیدی، ضربه زدن به صادرات کشور و فعالیت های اقتصادی شده است.

ضمن این دو عنوان کلان، می توان از برجام نام برد. بازار و اقتصاد منتظر اعلام های متعدد دولت برای نتیجه گیری برجام بود که این وعده ها و قول هایی که برای مذاکرات بهتر و احیای برجام داده شد، تاکنون محقق نشده است و احتمال تحقق آن در آینده هم کم شده است و با تاخیر فراوان انجام شده است.

نقش ناآرامی های اخیر در افزایش قیمت دلار

معاون ارزی پیشین بانک مرکزی در ادامه افزود: در پی ناآرامی های اخیر اخباری از سوی دولت آمریکا و طرف های اروپایی برجام منتشر می شود که بسیار ناامیدکننده است که در نرخ برابری اثر منفی گذاشته است. در نتیجه برخی از دلایل گفته شده هم به گذشته و وعده های انجام نشده باز می گردد و هم به ناآرامی‌های وقایع اخیر که رخ داده است.

مثال دیگر اینکه چند ماه پیش هیچ فردی فکر نمی کرد که اینترنت تا این حد محدود شود و برخی کسب و کارهای اینترنتی و مجازی با رکود بی‌سابقه تا حدود صددرصد مواجه شوند، صادرات آنها عمدتاً از بین برود و افق فعالیت های اقتصادی منفی شود. اگر پیش بینی های صندوق بین المللی پول این است که اقتصاد ایران در سال 2022 حدود 3 درصد رشد خواهد داشت، به نظر می رسد در پی ناآرامی های اخیر 2 تا 3 درصد از این پیش بینی از بین خواهد رفت.

حرکت و عدم حرکت به سمت اصلاحات، قیمت دلار را تخمین می زند

معاون ارزی پیشین بانک مرکزی درباره چشم انداز قیمت دلار در آینده گفت: در حال حاضر مکانیزم نوسان‌های بازار را نمی توان با درجه اطمینان بالا پیش بینی کرد، اما به طور کلی سرنوشت دلار بستگی به دو دسته اقدامات دارد. یکی اتفاقات داخلی و دیگری اتفاقاتی است که در خارج از مرزها رخ خواهد داد.

این مسائل دامنه وسیعی از وقایع و اقدامات را در برمی گیرد که برخی مثل برجام بین مسائل داخلی و خارجی کشور مشترک است (یعنی در هر دو حوزه مؤثر است) و برخی مانند مصالحه و حرکت به سمت اصلاحات یا عدم اصلاحات در داخل، همه دو راهی‌هایی هستند که جهت حرکت دلار در آینده را مشخص خواهد کرد که در صورت تخمین درست از جهت حرکت نرخ سپس می توان براساس این عوامل تعیین کننده، قیمت دلار را تخمین زد.

سرنوشت دلار در کوتاه مدت و بلند مدت

عزیزی در ادامه گفت: در کوتاه مدت بانک مرکزی، دولت و صادرکننده ها می توانند با مصرف دارایی ها و ذخیره ارزی که دارند، نوسانات را کاهش داده و جهت آن را تغییر دهند، اما در میان مدت و بلند مدت درصورتیکه تغییرات مثبتی را در سیاست های داخلی و خارجی شاهد نباشیم، جهت حرکت نسبت به دلار تضعیف بیشتر ارزش ریال خواهد بود.

نکته دیگر این است که دلار به عنوان قویترین ارز بین المللی طی یک سال گذشته خصوصا بعد از جنگ روسیه در اوکراین، رشد بین المللی فراوانی نسبت به ارزهای دیگر کرده است و لذا مقداری از این افزایش قیمت طبیعی است. قابل ذکر است تورم دلار حداکثر 10 درصد بوده است و در حال حاضر حدود 8 درصد است، درصورتی که تورم ریال بیش از 40 درصد است.

اگر بخواهیم نظر معقولانه ای درخصوص قدرت خرید بیان کنیم، رشد 30 درصدی دلار طبیعی و بدیهی است. در نتیجه پتانسیل نهفته ای وجود دارد که می تواند مانند فنر در آینده فعال شود.

نرخ دلار در بودجه عامل مهمی در خصوص قیمت دلار نیست

این کارشناس اقتصادی درخصوص تعیین نرخ معقول دلار در بودجه ۱۴۰۲ گفت: به اعتقاد من تعیین نرخ دلار در بودجه هیچ ارتباطی به قیمت دلار در بازار ندارد. زیرا در بودجه به منظور حسابداری بودجه‌ای دولت نرخی را تعیین می کنند که در نهایت هیچگاه در بازار آزاد محقق نخواهد شد و اگر بخواهند نرخ تعیین شده را دنبال کنند عملاً به توزیع رانت و یا اخذ رانت از دیگران منجر خواهد شد. این مساله عامل تعیین کننده ای درخصوص قیمت دلار آزاد در بازار نیست.

عرضه ارز دولت به قیمت بازار می تواند عامل مهم و تعیین کننده ای برای دولت در راستای جلوگیری از رانت و فساد باشد و باید مکانیزمی را دنبال کنند تا درآمد ارزی دولت به قیمت جاری و روز بازار توزیع شود تا باعث فساد و رانت نشود.