بلاتکلیفی خطرناک حق آبه دریاچه چیتگر / آبفا:منابع آبی قابل افزایش نیست؛ هرگونه بارگذاری اضافه دردسرساز است

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، حقابه دریاچه چیتگر باید از رودخانه کن تأمین می‌شد که از سال ۱۴۰۱ تاکنون این اتفاق نیافته است و سطح آب دریاچه به شکل نگران‌کننده‌ای کاهش یافته است. اگر امسال هم حقابه دریاچه را ندهند کاهش ارتفاع آب به بیش از ۳/۵ متر خواهد رسید.

سوده نجفی عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران چند روز پیش درباره کاهش سطح آب دریاچه و عدم ارائه حقابه در دو سال گذشته هشدار داده و گفته «کمبود آب دریاچه قابل توجه شده و ادامه این روند آسیب زا خواهد بود و از آب منطقه‌ای می‌خواهیم که برای تأمین حقابه دریاچه همکاری کند. لذا با پیگیری‌های ویژه و مطرح کردن شرایط در کمیسیون و تعامل معاونت خدمات شهری شهرداری باید هر چه سریعتر حقابه دریاچه اختصاص یابد.»

مینا نیکزاد- کارشناس حوزه آب در این خصوص به خبرنگار رکنا گفت: دریاچۀ شهدای خلیج فارس یا همان دریاچۀ مصنوعی «چیتگر» با مساحت ۱۳۰ هکتار، بزرگترین دریاچۀ مصنوعی ایران است که در سال ۹۲  توسط شهرداری تهران افتتاح شد.  این روزها با توجه به بحران آب در پهنه‌ ایران و معضل بی‌توجهی گسترده به منابع طبیعی ومحیط زیست از جمله خشکی پی درپی تالاب‌ها و دریاچه‌های ارزشمند کشور، روند تحولات دریاچه چیتگر و خطر خشک شدن آن نیز به‌عنوان یک معضل شهروندان تهرانی را با دغدغه‌ی بحران کاهش سطح آب این دریاچه مصنوعی که حقابه‌ی تعریف شده‌ی آن نیز تامین نشده، مواجه کرده است.

وی افزود: با مروری بر اعلام اطلاعات سازمان هواشناسی کشور با توجه به کم بارشی‌های گسترده تا آبان امسال و خلاصه وضعیت بهره‌برداری از سدهای مخزنی نشان می‌دهد با شروع سالی آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ حجم ذخایر سدهای پنجگانه استان تهران ۵۷میلیون مترمکعب نسبت به سال گذشته کسری داشته است. بر اساس اطلاعات منتشر شده در ۵۰ سال اخیر پس از دو سال خشکسالی شاهد ترسالی بوده‌ایم اما با ادامه این روند امسال نیز شاهد سومین‌ خشکسالی پیاپی در استان تهران خواهیم بود. برهمین اساس   آقای اردکانی مدیرعامل شرکت آبفای استان تهران اذعان دارد منابع آبی برای تامین آب قابل افزایش نیست وهرگونه بارگذاری اضافه دردسرساز خواهد بود ایشان با اشاره به این‌که استان‌هایی مانند تهران که بخش عمده‌ای از تامین آب شرب‌شان وابسته به آب سطحی است در خشکسالی‌ها آسیب‌پذیری بیشتر دارند و این موضوع زنگ خطری جدی و مورد توجه است.

حال این پرسش مطرح می‌شود آیا خشکسالی وبحران کم آبی چند ساله تهران دلیل و یا بهانه‌ای برای عدم وصول حقابه دریاچه چیتگر خواهد بود؟ نیکزاد اینگونه پاسخ داد: حجم آب دریاچه چیتگر تابعی از میزان آب ورودی توسط کانال منشعب شده از رودخانه کن وکاهش تراز آب دریاچه چیتگر به‌دلیل اینکه خروجی در تمام سال بسته شده (بستر دریاچه چیتگر با لایه پلیمری ژئو ممبران نسبت به نفوذ و هدر رفت آب عایق بندی شده) ناشی از تبخیر سطحی است. لذا به‌هنگام ساخت دریاچه چیتگر محاسبات حاکی از آن بوده که تبخیر سالانه آب به بیش از ۱.۵میلیون متر مکعب نخواهد رسید و مورد توافق قرار گرفته است که حق آبه دریاچه از محل رودخانه کن و به مقدار ۵ میلیون م.م در هرسال باشد کمااینکه مصرف آب دریاچه در هر سال ۱.۵ میلیون متر مکعب است و مصرف آب تهران روزانه ۳.۵ میلیون م.م و در طول سال بالغ بر ۱۲۷۷.۵ میلیون متر مکعب است. بنابراین آبی که از دریاچه چیتگر دریغ کرده اند در برابر مصرف آب تهران رقم بسیار ناچیزی است.

حق آبه دریاچه چیتگر محقق نشود، آلودگی زیستی منطقه افزایش می یابد

اما به نظر می‌رسد در چند سال اخیر به دلیل تغییرات اقلیم، افزایش دمای هوا و از طرفی کاهش نزولات جوی و کمبود آب در تهران، مسیر آبرسانی دریاچه را تغییر داده‌اند و حق آبه آن‎‌ محقق نشده و مجموع عوامل فوق سبب کاهش سطح آب دریاچه شده است. توضیح مینا نیکزاد در این خصوص چنین بود: عدم تأمین حق آبه دریاچه چیتگر و تبخیر آب از سطح آن سبب کاهش تراز آب می‌شود آنچه که در این سال‌ها درکنار کاهش سطح آب کمتر مورد توجه قرار گرفته افزایش آلودگی است که حیات گونه‌های آبزی و کنارآبزی را به مخاطره می‌اندازد.زمان آن رسیده که علاوه‌بر تحقق حقابه دریاچه توسط شرکت آب منطقه‌ای، شهرداری تهران نیز با برنامه‌ریزی شرایط بهبود و رفع مشکلات حاکم بر منطقه را فراهم کند. کاهش سطح آب دریاچه و بی‌توجهی به آن موجب رکود آب، کاهش اکسیژن و درنتیجه افزایش آلودگی و بوی نامطبوع در فصول گرم ‌می‌شود.

طراحی شهری منطقه 22 آلودگی فاضلابی ایجاد کرده است

این کارشناس حوزه آب در ادامه افزود: برج‌سازی، آپارتمان سازی وطراحی شهری منطقه ۲۲ تهران با سرعت و به صورت متراکم انجام شده و در نتیجه امکان ورود آلودگی فاضلاب و شیرابه در محدوده دریاچه چیتگر مشکلات زیادی از نظر بهداشت محیطی برای ساکنین منطقه ایجاد کرده است.در تمام دنیا دریاچه مصنوعی ساخته می‌شود تا از آن به عنوان یک فضای تفریحی استفاده شود؛ دریاچه‌های مصنوعی ساخته دست بشر با نگهداری و مراقبت به تلطیف هوا کمک می‌کنند دریاچه چیتگر هم یکی از این دریاچه‌هاست که با وجود انسان‌ساز بودنش، به علت وجود گونه‌های مختلف ماهیان، پرندگان، موجودات ریز و گیاهان آبزی یک مجموعه حیاتی و به عبارتی اکوسیستم آبی تشکیل داده است.

پروژه دریاچه مصنوعی شکست خورده؟

تجربه اولین و تنها دریاچه مصنوعی پایتخت نباید ناخوشایند باشد و به محلی برای رشد انواع میکروب‌ها و باکتری‌ها وهجوم حشرات و موجودات گزنده تبدیل شود و مشکلات زیادی را برای ساکنان منطقه ایجاد کند. مینا نیکزاد در مورد این مبحث گفت: افزایش ماندابی آب وعدم توجه به سیستم های خودپالایی جهت گردش آب سبب افزایش آلودگی و استشمام بوی بد ناشی از وجود انواع ماهی‌ها، پشه و سایر دوزیستان مانند قورباغه‌ها می‌شود. ورود پشه‌‍‌های آلوده و خطرناک به منازل مسکونی اطراف دریاچه سبب گزیدگی ساکنین می‌شود و افراد را دچار عفونت و بیماری‌های ویروسی می‌کند. این مساله در مراجعات افراد به درمانگاه‌های اطراف دریاچه در اثر شیوع بیماری های ویروسی و انگلی بخصوص در فصل گرم سال نیز ملموس است.

زمانی که آب را انباشته می‌کنیم باید شرایط طبیعی، اجتماعی و اقتصادی سنجیده شود

وی افزود: اگرچه پروژه دریاچه چیتگر به بهانه تفرجگاه واما به قصد رونق بخشیدن به بورس خرید و فروش مجموعه املاک نهادهای مختلف، پروژه های تجاری و ساخت و سازهای اشرافی بدل شد، نشان دهنده خلاهای مدیریتی و تخصصی و عدم نظارت در این پروژه اســت. زمانی که آب را انباشته می‌کنیم باید شرایط طبیعی، اجتماعی و اقتصادی منطقه هم سنجیده شود. به‌واقع!هرگونه توسعه، نباید به قیمت برهم زدن طبیعت تمام شود. شهرداری خود می‌بایست با مدیریت صحیحِ منابع آبی درکنار درخواست جدی برای وصول حقابه زیست محیطی، نسبت به رها نکردن اکوسیستمِ این دریاچه مصنوعی به حال خودش و اتخاذ راهکارهای مناسب جهت پالایش و اکسیژن‌رسانی به دریاچه و جلوگیری از رهاسازی ماهیان غیر بومی توسط گردشگران و عواقب نامطلوب آن، فکری به حال مشکلاتی نظیر ترافیک شدید ناشی از افزایش بارگذاری آپارتمان‌های مختلف، مکانیابی مناسب پارکینگ‌ها در جهت کاهش آلودگی منطقه و مدیریت پسماند نظیر رفع مشکل ریزش شیرابه‌ از ماشین‌های حامل زباله و معضل حشرات از جمله مگس و پشه‌های آلوده در این منطقه کند.با ادامه شرایط فعلی و در آینده دریاچه مصنوعی چیتگر به جای آنکه مایه حیات شود، خود منبع‌ آلودگی خواهد بود.

خبرنگار: آزاده مختاری