افزایش ۷۵درصدی مهاجرت دانشجویان/ تراز ثابت تعداد دانشجویان ایرانی در 10دانشگاه برتر آمریکا بین ۲۴۶ تا ۲۶۶ نفر

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا،آمار‌ها نشان می‌دهد که میزان مهاجرت جهانی دانشجویان از ۲ میلیون نفر در سال ۲۰۲۰ به ۶.۳ میلیون نفر رسیده و ایران از این روند افزایشی بی‌نصیب نبوده است.

طبق آخرین آماری که امروز روزنامه خراسان منتشر کرده است، طی 20 سال گذشته افزایش ۷۵ درصدی مهاجرت دانشجویان از کشور را داشتیم.در سال 2000 تنها 17هزار دانشجو از ایران مهاجرت کردند؛ سال 2020 این رقم به 66هزار دانشجو رسید. موج مهاجرت دانشجویان یک کشور به حتم یکی از با اهمیت ترین مباحث یک کشور است که نباید از نگاه مدیران استراتژیک کشور دور مانده و مورد بی توجه قرار گیرد.

مهاجرت بدون بازگشت دانشجویان و موج بیکاری و کاهش کیفیت زندگی

موج مهاجرت دانشجویان بدون بازگشت موجب آسیب‌های بزرگی برای کشور است. اولین ضربه ای که به یک کشور وارد می شود کاهش تعداد نیروهای کار ماهر و متخصص است.دانشجویانی که به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند، معمولاً افرادی هستند که تحصیلات بالایی دارند و ماهر در زمینه‌های مختلف هستند. با رفتن این افراد، تعداد نیروی کارهای ماهر در کشور کاهش می‌یابد و این می‌تواند تاثیر منفی بر روی توسعه اقتصادی کشور داشته باشد.این مهاجرت بدون بازگشت به کاهش توانمندی‌های علمی و فناوری، افزایش نرخ بیکاری ، کاهش سطح کیفیت زندگی، تضعیف اقتصاد و افزایش فقر ، افزایش جمعیت پیر و کاهش جمعیت جوان، کاهش توانایی رقابت با سایر کشورها می انجامد.

همچنین افزایش نگرانی‌های امنیتی و سیاسی ایجاد می کند .موج مهاجرت بدون بازگشت دانشجویان می‌تواند به طور جدی تاثیر منفی بر روی توسعه و پیشرفت کشور داشته باشد.

علل اصلی مهاجرت بدون بازگشت دانشجویان از ایران

عوامل اصلی مهاجرت بدون بازگشت دانشجویان از ایرن شامل عدم امکانات و شرایط مناسب برای تحصیل، عدم امکانات و شرایط مناسب برای کار و اشتغال، عدم امکانات و شرایط مناسب برای تحقق آرزوها و اهداف شخصی، عدم امکانات و شرایط مناسب برای تحقق آرزوها و اهداف حرفه‌ای، عدم امنیت و عدم ثبات سیاسی و اقتصادی کشور، عدم احترام به حقوق شهروندی، عدم احترام به حقوق مالکیت و حقوق مالی، عدم احترام کامل به حقوق زنان و حقوق کودکان، عدم احترام به حقوق کارگران و حقوق کارکنان، مهیا نبودن فضای کامل برای  آزادی بیان و آزادی رسانه‌ای، عدم احترام به حقوق محیط زیست و حقوق حیوانات، و کم توجهی به حقوق بین‌المللی و قوانین بین‌المللی است.

پوچ شدن هزینه های آموزش و پرورش

ضربه بعدی که مهاجرت بدون بازگشت دانشجویان ایران به کشور می زند، پوچ شدن تمام هزینه های بخش آموزش و پرورش ایران برای  ایران و توسعه کشور است . دولت‌ها برای آموزش دانشجویان هزینه‌های زیادی را صرف می‌کنند. با رفتن دانشجویان به خارج، دولت مجبور است هزینه‌های بیشتری را برای آموزش دانشجویان جدید صرف کند و این می‌تواند به افزایش هزینه‌های آموزش و پرورش منجر شود.

توقف برنامه توسعه با مهاجرت بدون بازگشت جوانان تحصیلکرده

 کاهش تحقیق و توسعه از پیامدهای مهم دیگر مهاجرت بدون بازگشت دانشجویان از کشور است.با رفتن دانشجویان به خارج، تحقیقات و توسعه در کشور کاهش می‌یابد و این می‌تواند تاثیر منفی بر روی پیشرفت علمی و فناوری کشور داشته باشد.

نکته امنیتی که مهاجرت بدون بازگشت دانشجویان و جوانان در ایران ایجاد می کند  افزایش فاصله بین دولت و مردم است. با رفتن دانشجویان به خارج و برنگشتن آنها با بیان همان معضلات  کاهش توانمندی‌های علمی و فناوری، افزایش نرخ بیکاری، کاهش سطح کیفیت زندگی، تضعیف اقتصاد و افزایش فقر، افزایش جمعیت پیر و کاهش جمعیت جوان، کاهش توانایی رقابت با سایر کشورها ...می‌تواند منجر به افزایش فاصله بین دولت و مردم شود و این ممکن است به طور کلی به تضعیف اعتماد عمومی به دولت منجر شود که هر سیاستمداری در جهان می داند که رشد افزایش فاصله بین دولت و مردم چه معنایی دارد.

ایران در صدر لیست مهاجرت نخبه به کشورهای جهان اول است

و اما «سید محمد مقیمی» رئیس دانشگاه تهران دیروز اعلام کرد: ایران در صدر لیست مهاجرت نخبه به کشورهای جهان اول است و ما باید برای حل این مساله چاره جویی کنیم. ما کیفیت منابع انسانی و طبیعی سرآمدی داریم پس چرا نخبگان را به کار نمی گیریم و از منابع بهره نمی‌بریم؟ به نظرم نقص کار در مدیریت اتصال و ارتباط منابع با هم هست. به عنوان مثال ما یک گروه بیوتکنولوژی در دانشگاه داشتیم که عمدتا نخبگان آن‌ها که اکثرا دکتری پیوسته بیوتکنولوژی بودند قبل از اینکه به دکتری برسند مهاجرت می‌کردند و ما زمینه را برای آنها توسعه دادیم و به دانشکده ها متصلشان کردیم و رشته و گروه‌هایی ایجاد کردیم تا از نخبگان این حوزه‌ بهره ببریم. یکی دیگر از مشکلات ما این است که دانشگاه تهران دچار فقدان آزمایشگاه های مجهز است؛ اینکه اساتید ما برای بهره گیری از آزمایشگاه های مجهز از فرصت‌های مطالعاتی بهره می‌گیرد که بد هم نیست به خاطر همین فقدان آزمایشگاه است. متاسفانه آزمایشگاه های دانشگاه تهران امروز فرسوده و منسوخ شده اند.

دانشجویان ایران کجا می روند؟

 بر اساس گزارشات و منابع مختلف، مهاجرت دانشجویان ایرانی به کشورهای مختلف جهان از جمله آمریکا، کانادا، استرالیا، انگلستان، آلمان و فرانسه در سال‌های اخیر افزایش یافته است. دلایل اصلی این مهاجرت‌ها شامل فرصت‌های شغلی و تحصیلی بهتر و تصور زندگی بهتر و امنیت بالاتر در کشور مقصد، تحقق آرزوها و اهداف شخصی و حرفه‌ای، و عدم رضایت از شرایط سیاسی و اقتصادی کشور است.

سطح علمی دانشجویانی که ایران را ترک می کنند

یکی از شاخص های قابل دسترس برای سنجش کیفیت دانشجویان خروجی بر اساس معدود داده های موجود در حوزه مهاجرت های بین المللی میتواند سهم پذیرش و حضور دانشجویان ایرانی در دانشگاه های برتر جهان باشد.

بر همین اساس، بررسی تعداد و سهم دانشجویان ایرانی در ده دانشگاه برتر آمریکا که از میان ۲۵ دانشگاه برتر جهان (بر اساس رتبه‌بندی QS درسال ۲۰۲۳ )انتخاب شده اند، میتواند تا حدی تبیین کننده وضع کیفی دانشجویان ایرانی خارج از کشور باشد.

بر اساس اطلاعات سالنامه مهاجرت ایران، تعداد دانشجویان ایرانی در ده دانشگاه برتر آمریکا همواره در یک تراز ثابت (بین ۲۴۶ تا ۲۶۶ )قرار داشته است.

خبرنگار: آزاده مختاری