زنگ تخریب محیط زیست اصفهان را 22 سال پیش به صدا درآوردیم / قدرت بولدوزها از فعالان محیط زیست بیشتر بود + فیلم

به گزارش خبرنگار رکنا از اصفهان، معضلات محیط زیست اصفهان که خشک شدن رودخانه زاینده رود در صدر آنها و تشدید روند فرونشست زمین در اصفهان و بسیاری از شهرهای دیگر استان در رتبه دوم آن قرار دارد، به حدی شدید است که اخیرا علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست در حاشیه سفر هیات دولت به این استان گفته است که «با طبیعت کاری کرده ایم که اصفهان به پیچیده ترین استان محیط زیستی کشور در بحث آب، خاک و گیاه تبدیل‌ شده است.»

در این میان اما چند روز پیش از سفر سلاجقه، جمعی از فعالان محیط زیست اصفهان یک نشست خبری را با اصحاب رسانه برگزار کردند تا در آن تاکید کنند که مشکلات محیط زیست اصفهان در طول بیش از دو دهه گذشته، بارها به گوش مسئولان دولت های قبلی رسیده است، اما کمتر شاهد توجه لازم برای رسیدگی به این مشکلات بوده ایم. در همین راستا، حشمت الله انتخابی، بنیانگذار جمعیت دوستداران محیط‌زیست اصفهان (طبیعت یاران) به قرائت بیانیه هشدارآمیز سال 1379 کانون تشکل های زیست محیطی اصفهان پرداخت.

از سال 1379 درباره خشکی زاینده رود هشدار داده بودیم

حشمت الله انتخابی در نشست فعالان محیط زیست اصفهان با اصحاب رسانه، بعد از قرائت بیانیه هشدارآمیز سال 1379 کانون تشکل های زیست محیطی استان با بیان اینکه یکی از وظایف سازمان‌های مردم نهاد محیط‌زیستی و اساتید دانشگاه تصمیم سازی است، اظهار داشت: از سال 1379 تاکنون درباره مسائل زیست محیطی و خشکی رودخانه زاینده رود به رؤسای جمهور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی در دوره‌های مختلف، نامه نوشتیم و شکایت کردیم اما رودخانه امروز خشک است.

 وی افزود: سال 1379 کانون تشکل‌های غیردولتی زیست محیطی استان اصفهان متشکل از جمعیت پیام سبز، طبیعت یاران و زنان مبارز با آلودگی محیط زیست در بیانیه‌ای که در همایش اصفهان و توسعه صادر شد و سند آن امروز موجود است، نسبت به خشکی زاینده‌رود و وضعیت محیط‌زیست هشدار داد.

بنیان‌گذار جمعیت طبیعت یاران تصریح کرد: ما 22 سال پیش زنگ‌های خطر خشکی زاینده رود را به صدا درآوردیم، وظیفه ما این بود، اما بولدوزرها قدرت بیشتری داشتند.

زاینده رود فقط در زمان قحطی دوره ناصرالدین شاه خشکیده بود

نویسنده کتاب پابه‌پای زاینده‌رود در بخش دیگری از سخنان خود گفت: مهرماه سال 1379 که خشکی رودخانه زاینده‌رود آغاز شد، تحقیق کردم که حتی 100 ساله‌های آن زمان ما به یاد نمی‌آوردند که رودخانه کامل خشکیده باشد.

انتخابی ادامه داد: سالی که رودخانه زاینده‌رود از منطقه لنجانات به بعد خشکید، سال آبی 1249 – 1250 شمسی بود، یعنی دوره ناصرالدین شاه قاجار که قحطی وسیعی در سراسر ایران آمده بود و به روایات موجود 2 میلیون نفر از 10 میلیون نفر جمعیت آن زمان ایران تلف شدند. پس از آن سال تا سال 1379، هیچ گاه رودخانه به طور کامل نخشکیده بود و حتی پس از احداث تونل اول کوهرنگ نیز این اتفاق نیفتاد.

وی با بیان اینکه فعالان محیط زیست، دانشگاهیان و اصحاب رسانه در این 22 سال درباره زاینده رود بسیار گفتند و نوشتند، اظهار داشت: ما چاره‌ای جز امید نداریم، قدرت دست ما نیست، ولی مهمترین وظیفه ما کسب آگاهی و آگاهی بخشی است و امیدواریم رسانه‌ها دست از آگاهی بخشی برندارند.

لطفا حق اصفهان را به دیگران نبخشید

در ادامه این نشست، مهدی بصیری، رئیس هیئت مدیره جمعیت پیام سبز با انتقاد از تداوم مشکلات محیط زیستی استان اصفهان گفت: مشکلات زیست محیطی اصفهان که از سال‌ها قبل شکل گرفته، شاید به این دلیل است که ما سمن‌های محیط‌زیستی هرگز تریبون و بودجه نداشتیم که به صورت گسترده فعالیت کنیم.

وی با بیان اینکه ناآگاهی از محیط‌زیست بسیار خطرناک است و ناآشنایی مردم بسیار به آن ضربه زده است، خاطرنشان کرد: امید است خبرنگاران در اطلاع رسانی و آموزش محیط زیست کمک کنند، زیرا بهترین وسیله برای ترویج فرهنگ، ارائه خبر درست است.

این استاد بارنشسته دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: از رئیس جمهور محترم می‌خواهیم لطفا حق اصفهان را به دیگران نبخشید؛ این اولین مطالبه ما است زیرا اصفهان جای توسعه صنایع نیست، بلکه معدن جذب گردشگر است، این در حالی است که آثار تاریخی فاخر اصفهان که در دنیا بی نظیر است، در حال خراب شدن است.

شرایط برای فعالیت سمن‌های محیط‌زیست در اصفهان سخت شده است

محمد کوشافر، استاد دانشگاه و عضو جمعیت پیام سبز اصفهان نیز در نشست خبری فعالان محیط زیست اصفهان با اصحاب رسانه، با اشاره به اینکه شعار امسال هفته محیط زیست، محیط‌زیست مردم پایه بود، اظهار داشت: نامگذاری این روز یکی از هوشمندی‌های سازمان محیط زیست است، اما مردم پایه بودن محیط‌زیست چند سطح دارد.

وی افزود: یکی از شاخص‌ها برای مشارکت مردمی، سازمان‌های مردم نهاد محیط‌زیستی هستند که مستقل هستند و به ثبت قانونی رسیدند و اساسنامه دارند و ملزم به رعایت قانون هستند.

کوشافر با بیان اینکه یکی از مشکلات امروز سازمان‌های مردم نهاد محیط زیستی اصفهان، تکالیف سخت اداری سمن‌ها است، ابراز داشت: اگر بخواهیم مشکلات محیط زیست ما حل شود، شرایط برای فعالیت سمن‌ها باید بهتر از این باشد؛ در حالی که هم اکنون در سایت اداره کل محیط زیست اصفهان تنها نام 18 سازمان مردم نهاد دیده می‌شود.

وی با بیان اینکه برخی از این سمن‌ها سرمایه‌های اجتماعی هستند، گفت: لازمه مشارکت دو سویه سمن‌ها و اداره کل محیط‌زیست، تبادل شفاف اطلاعات است، در حالی که مدتی است لیست صنایع آلاینده اصفهان منتشر نمی‌شود.

 قوانین توزیع عادلانه آب در اصفهان زیر پا گذاشته شده است

عبدالحسین میرمیران، مدیرعامل جمعیت امید دوستداران زاینده رود نیز در این نشست خبری اظهار کرد: پایه و اساس محیط زیست اصفهان و شکل‌گیری شهر اصفهان بر پایه زاینده‌رود است. وقتی مشکلات و مسائل زاینده‌رود را مطرح می‌کنیم، هیچ نگاه قومیتی و جغرافیایی نداریم، چون معتقدیم به زاینده رود باید به عنوان یک حوضه طبیعی نگاه کرد.

وی با اشاره به اینکه در قوانین ما به‌صورت متقن و صریح موضوع آب ذکر شده است و قوانین خوبی در زمینه توزیع آب داریم، تصریح کرد: از جمله ماده 158 و 159 قانون مدنی و قانون توزیع عادلانه آب که طی سه تا چهار دهه اخیر این قوانین زیر پا گذاشته شده است و به این شرایط رسیده‌ایم.

میرمیران اضافه کرد: از جمله اشکالات در موضوع آب و زاینده‌رود تصویب قانون استقلال آب بود، درحالی که تا قبل از آن حوضه‌های آبریز به‌صورت کلی اداره می‌شدند. از آثار شروع اجرای این قانون صدور مجوزهای غیرقانونی در بالادست تحت عنوان توسعه کشاورزی بود، درحالی که هر توسعه کشاورزی در بالا دست دو و نیم برابر در پایین دست تبعات خشکی به همراه داشت و باعث شد عدم تعادل در منابع و مصارف زاینده رود به وجود آید.

اگر فکری به حال فرونشست نشود، اصفهان نابود می شود

مدیرعامل جمعیت امید دوستداران زاینده‌رود با بیان اینکه در سال‌های اخیر وعده و وعیدهای زیادی داده شد که هیچ وقت عملی نشد که از جمله آنها می‌توان به تونل سوم کوهرنگ و بهشت آباد اشاره کرد، افزود: از اوایل دهه 80 معیشت کشاورزان به خطر افتاد و اعتراضات آنها شروع شد. این جریان منجر به مصوبه‌ای در شورای عالی آب شد که می‌توانست برای حل مسئله زاینده رود راهگشا و کلیدی باشد، اما متأسفانه 9 سال از مصوبه می‌گذرد و هنوز اجرایی نشده است.

وی به برداشت‌ بی‌رویه آب‌های زیرزمینی و فشار به سفره‌های آب زیرزمینی اصفهان اشاره کرد و اظهار کرد: این اتفاق تبعات بسیار بدی به دنبال داشت، ازجمله فرونشستی که دامن گیر اصفهان شده است و اگر فکری نشود، این فرونشست باعث نابودی اصفهان خواهد شد.

وی با بیان اینکه هر دولتی خشکسالی را تیتر کارهایش کرده و پشت این کلمه پنهان می‌شود، گفت: این درحالی است که در حوضه زاینده رود خشکسالی نداریم، چون بارش‌های 40 تا 50 ساله همیشه نوسان داشته، اما هیچ وقت باعث این وضعیت نشده بود.

وعده‌های بی‌سرانجام درباره حل مشکل زاینده رود

میرمیران با بیان اینکه اطلاعات زاینده‌رود روشن و بارگذاری‌های جدید پیش روی ماست، توضیح داد: این موضوع چیزی نیست که پنهان باشد، در بالا دست رودخانه زاینده‌رود در هر دو استان اصفهان و چهارمحال و بختاری، منابع و مصارف و اضافه شدن روزافزون مصارف جدید مشخص است، اما کاری انجام نمی‌شود.

میرمیران  گفت: دو سال قبل حجت‌الاسلام رئیسی به عنوان رئیس قوه قضائیه به اصفهان آمد و جلسه‌ای با کشاورزان برگزار شد که در آن جلسه مسائل کشاورزان مطرح شد. آقای رئیسی فی‌المجلس به حجت‌الاسلام اژه‌ای، معاون وقت قوه قضائیه ماموریت داد که کمیته‌ای با دعوت از وزیر نیرو، رؤسای دادگستری اصفهان و چهارمحال و بختیاری، استانداران اصفهان و چهارمحال و بختیاری، نمایندگان مجلس و نمایندگان کشاورزان ایجاد شود تا به راه حلی برسند، اما هنوز اتفاقی نیفتاده است.

وی ادامه داد: سال گذشته نیز رئیس جمهور به مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری دستور بررسی و ارائه راه حل عملی برای وضعیت زاینده رود را داد، ولی هنوز اتفاقی نیفتاده است. همچنین وزیر نیرو در سفری به اصفهان در سال گذشته در استانداری قولی داد و قرار شد به یکی از معاونان خود حکم ویژه برای پیگیری مسئله زاینده‌رود بدهد، ولی هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است.

عادی شدن خشکی زاینده رود و روزمرگی مدیریتی در اصفهان

در این نشست، مرتضی چگونی، مدیرعامل جمعیت صلح با طبیعت نیز با انتقاد از عادی شدن مشکل خشکی زاینده‌رود، گفت: ما با مسائل و مشکلات زیست محیطی زیادی در استان اصفهان دست به گریبانیم. وقتی این مسائل و مشکلات حل نشود، در کوتاه مدت به بحران و در بلندمدت به منازعه تبدیل می‌شود، در عین حال آنچه این مسائل را تشدید می‌کند، روزمرگی مدیریتی و اجرایی در استان است.

وی بر بازخوانی مسئله توسعه به‌صورت جدی در استان اصفهان تاکید و تصریح کرد: سال گذشته تعداد روزهای پاک اصفهان کمتر از انگشتان دست بود. در همین شرایط شهرداری اصفهان شعار شهر زندگی می‌دهد، اما زندگی با چه کیفیتی؟ آیا سند و راهبرد مشخصی برای توسعه صنعتی داریم و آیا توسعه مبتنی بر آمایش سرزمین و ظرفیت استان اتفاق افتاده است؟

مدیرعامل جمعیت صلح با طبیعت با بیان اینکه به اذعان مدیران محیط زیست اصفهان، با امکاناتی که دارند توان رصد 10 درصد از صنایع استان را دارند، گفت: از این 10 درصد حدود 500 صنعت آلوده شناخته شده است. جای تأسف دارد، رقم چشمگیر مالیات آلایندگی صرف محیط زیست نمی‌شود و حتی خرج کارهایی می‌شود که با محیط زیست تضاد دارد.

وی در خاتمه خاطرنشان کرد: صنعت اصفهان در این سال‌ها رشد و توسعه پیدا کرد، ولی محیط زیست هر روز عقب افتاد که دود آن به چشم مردم می‌رود.