لزوم توجه مجلس و شورای نگهبان به هزینه های صنعت برق/ با وجود بستر انرژی های تجدید پذیر، نیروگاه بوشهر ناخواسته فشار بر گردن اقتصاد نشود

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا؛ لوییس استراوس در سال ۱۹۵۴ در سخنرانی خود بعنوان رییس کمیسیون انرژی اتمی ایالات متحده، از جمله ای در توصیف انرژی هسته ای استفاده کرد که برای بیش از نیم قرن بعنوان قوی ترین توجیه برای ساخت و گسترش نیروگاه های هسته ای در سراسر جهان استفاده شد. وی در سخنرانی خود از آینده ای برای انرژی هسته ای سخن گفت که چشم انداز انرژی بسیار ارزان را مژده می داد. آنقدر ارزان که ارزش اندازه گیری نداشته باشد.این چشم انداز برای بسیاری از کشورهای جهان که بعد از جنگ جهانی دوم برای توسعه به انرژی ارزان نیاز داشتند خبر بسیار خوبی بود. ایران در دهه ۱۹۵۰ به کمک آمریکا تحت برنامه اتمی برای صلح فعالیت های هسته ای خود را آغاز کرد.

در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰ با پیش بینی های جهانی در مورد ذخایر باقیمانده نفت در جهان، چنین بر می آمد که ذخایر نفت جهان بعد از حدود ۳۰ سال رو به کاهش خواهند رفت و تولید نفت ایران پس از سال ۲۰۰۰ روند نزولی خود را تا تمام شدن ذخایر نفتی شروع خواهد کرد. نگرانی تصمیم گیران کشور در آنزمان برای دسترسی به انرژی ارزان و هموار ماندن راه توسعه صنعتی کشور در سال‌های بدون نفت، آنان را به استفاده از انرژی هسته ای بشدت ترغیب کرد و بدین ترتیب برنامه ریزی های اولیه برای ساخت اولین نیروگاه هسته ای کشور در سال ۱۹۷۴ با کمک شرکت زیمنس آغاز شد.

پس از ۵ سال، وقوع انقلاب در کشور، در سال ۱۹۷۹ سبب شد که برنامه ریزی ها برای توسعه نیروگاه هسته ای کشور متوقف شود و برخی حتی توسعه این نیروگاه را به مثابه خیانت به ملت قلمداد کردند. در طی این سالها بسیاری از کشورهای جهان تعداد زیادی نیروگاه هسته ای برای تامین برق مورد نیاز خود به خدمت گرفتند. برخی کشورها همانند فرانسه تولید برق از انرژی هسته ای را در اولویت قرار دادند و بخش اعظم برق خود را توسط نیروگاه های هسته ای تامین کردند.

ایالات متحده، شوروی، ژاپن، انگلستان و تعداد دیگری از کشورها به جمع کشورهای هسته ای پیوستند. تلاشی که در ابتدا با امید دسترسی به انرژی ارزان شروع شده بود پس از دو‌ دهه به اثبات رسید که امیدی واهی بیش نبوده است.

هزینه استفاده، تعمیرات و ورود و خروج این نیروگاه ها به شبکه برق آنقدر گران بود که عملا برای اقتصادی بودن استفاده از آنها، این نیروگاه ها بدون وقفه باید به تولید برق ادامه می دادند. بجز در موارد ضروری خروج این نیروگاه ها از مدار به هیچ وجه اقتصادی نمی‌ بود. در طی ۲۰ سال گذشته هزینه های بهره برداری و نگهداری نیروگاه های هسته ای در جهان بشدت بالا رفته است و عملا استفاده از این نیروگاه ها مقرون به صرفه نیست.

در سال ۲۰۱۸ در یک کنفرانس انرژی در هیوستون آمریکا، مدیران اجرایی ارشد شرکت های تولید برق در آمریکا و اروپا در یک مورد توافق صد در صد داشتند.با وجود منابع تولید ارزان برق همانند باد و خورشید نیروگاه های هسته ای دیگر سود ده نیستند و استفاده از آنها توجیه اقتصادی ندارد. برخی از شرکت های برق در آمریکا که دسترسی آسان به منابع غنی انرژی بادی یا خورشیدی نداشتند تصمیم به عدم استفاده از نیروگاه های هسته ای را به تعویق انداختند ولی این تصمیم بهای سنگینی برای آنان داشت.

بعنوان مثال عملیات اجرایی ساخت واحدهای ۳ و ۴ نیروگاه هسته ای Vogtle در ایالات متحده با تخمین اولیه ۱۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۳ شروع شد. در سال ۲۰۱۶ بعد از اینکه مخارج ساخت از ۱۴ میلیارد دلار گذشت، تخمین اولیه تصحیح شد و تخمین جدید خبر از ۲۹ میلیارد هزینه برای ساخت این دو واحد می داد. این هزینه مجددا تصحیح شد و تخمین جدید ۳۳ میلیارد دلار شد. این نیروگاه قرار بود که در سال ۲۰۲۲ بعد از حدود ۹ سال برای بهره برداری آماده شود ولی واحد ۴ این نیروگاه تا سال ۲۰۲۳ آماده نخواهد بود. در سال ۲۰۱۷ شرکت سازنده این نیروگاه با حدود ۴۵ میلیارد دلار قرض که عمدتا بخاطر این نیروگاه هسته ای بود در آستانه ورشکستگی قرار گرفت.

در سال ۲۰۱۹ در ایالات متحده ۹۹ نیروگاه هسته ای به تولید برق مشغول بودند. از این تعداد، هزینه های بالای نگهداری و تولید، ۱۶ نیروگاه را تا سال ۲۰۲۵ مجبور به تعطیلی می کند. در سال ۲۰۱۸ اعلام شد که نیروگاه هسته ای Duane Arnold در ایالت آیوا بدلیل هزینه های بالا زودتر از موعد مقرر تعطیل می شود. شرکت مالک این نیروگاه اعلام کرد که تعطیلی این نیروگاه از ضرر سالی ۴۲ میلیارد دلاری این شرکت جلوگیری می کند. قدیمی ترین نیروگاه هسته ای ایالات متحده در ایالت نیوجرسی یکسال زودتر از موعد مقرر تعطیل شد.

دلیل تعطیلی هزینه بالای تعمیرات و نگهداری و دسترسی به منابع ارزان‌تر انرژی‌ بادی و خورشیدی اعلام شد. در سال ۲۰۱۷ نیروگاه هسته ای V.C. Summer بعد از تقریبا تکمیل شدن ۴۰ درصد از عملیات اجرایی ساخت و هزینه ۹ میلیارد دلار نیمه کاره تعطیل شد.

علت تعطیلی،هزینه بالای تکمیل نیروگاه که بالغ بر ۲۵ میلیارد دلار می شد اعلام شد .این واقعیتی جدید در مورد نیروگاه های هسته ای در سراسر جهان است. زنجیره تامین مستحکمی که برای ساخت این نیروگاه ها در طی ۴۰ سال گذشته وجود داشت دیگر وجود ندارد چرا که تکنولوژی انرژی‌های تجدید پذیر با هزینه ای بسیار کمتر که کسری از نیروگاه های هسته ای است و مدت زمانی بسیار کمتر که حدود یک دهم زمان لازم برای ساخت نیروگاه های هسته ای است می توانند ساخته شوند و به تولید برق بپردازند.

دلیل دیگر برای هزینه بالای نیروگاه های هسته ای، کمبود سازندگان رآکتور است. بسیاری از سازندگان رآکتورهای هسته ای بدلیل کمبود تقاضا، یا تولید رآکتورهای هسته ای را متوقف کرده اند و یا ورشکست شده اند.

ایران بیش از ۴ دهه فرصت استفاده از نیروگاه هسته ای را از دست داد

شرکت وستینگهاوس یکی از بزرگ‌ترین تولید کنندگان رآکتور هسته ای در سال ۲۰۱۷ اعلام ورشکستگی کرد. در جهان امروز نیروگاه هسته ای برای تولید برق دیگر جایگاهی ندارد. ایران بیش از ۴ دهه فرصت استفاده از نیروگاه هسته ای را از دست داد و هم اکنون زمان برای بکار گیری انرژی هسته ای بسیار دیر است. برای برنامه ریزان شبکه برق کشور، باید تولید برق از ارزان‌ترین منابع تولید برق در اولویت باشد. دسترسی به منابع ارزان و اطمینان از هزینه بهینه برای مصرف کنندگان، اصلی است که قریب به یکصد سال در صنعت برق جهان استفاده شده است و برای متخصصین برق کشور نباید نا آشنا باشد.

در سال ۲۰۱۳ هزینه تکمیل نیروگاه هسته ای بوشهر ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می شد. این در حالیست که به گفته احمدی نژاد در چند سال قبل هزینه تکمیل این نیروگاه ۳۰ میلیارد دلار تخمین زده شده بود. اکنون حدودا به  ۵۰۰ میلیارد دلار رسیده است. این به معنای آن است که هزینه برق تولید شده از این نیروگاه حدود ۳/۵ میلیون برابر بیشتر از متوسط هزینه تولید برق در جهان است. این هزینه ای است که یا مصرف کنندگان برق باید پرداخت کنند و یا دولت با یارانه های سرسام آور باید پرداخت کند.

ایران بیشترین یارانه برق را در دنیا می پردازد

ایران بیشترین یارانه برق را در دنیا می پردازد. در چنین شرایطی ساخت نیروگاه هسته ای فشار بر گردن اقتصاد کشور است که هرروز فشار بیشتر می شود. برنامه ریزان شبکه برق کشور باید استفاده از انرژی‌های ارزان تجدید پذیر را در دستور کار قرار دهند تا فشار یارانه های برق را از اقتصاد کشور کم کنند. پیشرفت تکنولوژی‌های انرژی بادی و خورشیدی و باتری‌های بزرگ ذخیره کننده برق در چند سال اخیر بطرز خیره کننده ای در پایین آوردن هزینه تولید این انرژی‌ها تاثیر گذار بوده است بطوریکه که هزینه برق تولید شده از منابع تجدید پذیر حدود ده تا سی درصد از متوسط هزینه تولید برق در حال حاضر در جهان کمتر است. یاد آوری این نکته ضروری است که بر عکس نیروگاه های هسته ای که با سوخت رادیو اکتیو بسیار گران کار می کنند نیروگاه های تجدید پذیر از انرژی مجانی باد و خورشید استفاده می کنند و هزینه سوخت ندارند.

چرا طرفداران انرژی هسته ای تحلیل اقتصادی خود را شفاف مطرح نمی کنند

فرصت از دست رفته در ۴ دهه گذشته برای استفاده از انرژی هسته ای نباید دلیلی بر استفاده از این انرژی به هر قیمتی باشد. مهم‌ترین مسئولیت برنامه ریزان صنعت برق هر کشور بهینه سازی هزینه تولید، انتقال و توزیع برق است. استفاده از انرژی هسته ای در جهان امروز نقض اولین اصلی است که برنامه ریزان شبکه برق کشور باید در نظر بگیرند.

در این میان نقش نظارتی مجلس در تحقیق و تفحص در مورد این هزینه ها و اولویت‌های صنعت برق مطرح می شود. چرا بجای استفاده از منابع ارزان انرژی، منابع در حال از رده خارج شده انرژی هسته ای مورد تاکید است؟

طرفداران انرژی هسته ای در کشور تحلیل اقتصادی خود را شفاف با مردم مطرح کنند. تا چه حد نمایندگان طرفدار انرژی هسته ای از تحولات این صنعت در جهان آشنا هستند؟  شورای نگهبان می تواند به نحوه هزینه کرد صنعت برق کشور و هزینه انرژی هسته ای ورود کند تا ناخواسته فشار به اقتصاد کشور و مردم وارد نشود.

دسترسی به منابع ارزان و اطمینان از هزینه بهینه برای مصرف کنندگان، اصلی است که قریب به یکصد سال در صنعت برق جهان استفاده شده است و برای متخصصین برق کشور نباید نا آشنا باشد.