کاهش 41 درصدی آب پشت سدهای تهران / افزایش 73 درصدی خشکی آسمان تهران در مهرماه

سدهای تهران وضعیت مناسبی ندارند. هم اکنون ذخیره آب سدهای تهران نسبت به زمان مشابه سال گذشته 298 میلیون متر مکعب کمتر است. این یعنی آب پشت سدهای تهران نسبت به زمان مشابه سال 99 به میزان 41 درصد کمتر است. در پایان شهریور امسال یعنی زمان پایان سال آبی 1399-1400 نیز حجم موجودی مخازن سدهای تهران 314 میلیون متر مکعب از روز مشابه سال گذشته کمتر بود. با توجه به خشکسالی شدید تابستان امسال و تداوم کاهش بارندگی ها در فصل پاییز، هم اکنون شاهد افت 45 درصدی ورودی آب سدهای تهران هستیم.

مخازن سدهای پنج گانه تهران در چه وضعیتی قرار دارند؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، سال آبی گذشته یکی از بدترین سال های آبی در 50 سال اخیر بود و بخش های زیادی از ایران در وضعیت خشکسالی شدید قرار گرفتند؛ به نحوی که براساس آمارهای رسمی وزارت نیرو، در سال آبی 1399-1400 یعنی از ابتدای مهر 99 تا پایان شهریور 1400، شاهد کاهش 39 درصدی بارندگی ها در سطح کشور نسبت به متوسط بلندمدت بودیم و در این میان، در استان تهران نیز میزان بارندگی ها نسبت به میانگین بلندمدت به میزان 37 درصد کاهش یافت.

کاهش شدید بارندگی ها در سطح استان تهران منجر به افت شدید مخازن سدهای تهران شده است و آن طور که محمد شهریاری، مدیر تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه ای تهران به رکنا می گوید، در حال حاضر سدهای پنج گانه تهران در مجموع 431 میلیون متر مکعب آب دارند که این میزان در روز مشابه سال گذشته، 729 میلیون متر مکعب بود. این یعنی موجودی سدهای تهران در ابتدای آبان ماه امسال در مقایسه با شروع آبان ماه 1399 با کاهش 298 میلیون متر مکعبی معادل 41 درصدی مواجه شده است.

این مقام مسئول شرکت آب منطقه ای تهران درباره جزئیات بیشتر این آمار گفت: هم اکنون سد امیرکبیر 88 میلیون متر مکعب آب دارد و این در حالی است که سال گذشته در چنین روزی، این سد 128 میلیون متر مکعب آب داشت. همچنین سد طالقان در حال حاضر 197 میلیون متر مکعب آب دارد که سال گذشته در چنین روزی میزان آب موجود در این سد 270 میلیون متر مکعب بود. همچنین  هم اکنون مخزن سد لار به میزان 43 میلیون متر مکعب آب دارد که سال گذشته در این روز، میزان آب موجود در این سد 96 میلیون متر مکعب بود.

مدیر تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه ای تهران ادامه داد: سد لتیان نیز در حال حاضر 26 میلیون متر مکعب آب دارد و در سال گذشته در چنین روزی میزان آب این سد 54 میلیون متر مکعب بود، ضمن این که موجودی سد ماملو هم اکنون 77 میلیون متر مکعب است و این موجودی سال گذشته در چنین روزی 171 میلیون مترمکعب بود. در مجموع هم شاهد کاهش 298 میلیون متر مکعبی ذخیره آب سدهای تهران نسبت به روز مشابه سال گذشته هستیم.

کاهش 80 درصدی بارندگی های مهرماه نسبت به سال گذشته

اما در حالی هم اکنون سدهای تهران با کمبود شدید ذخیره آب مواجه شده اند که براساس پیش بینی سازمان هواشناسی، پاییز امسال بخش های زیادی از کشورمان از جمله تهران، بسیار کم بارش خواهد بود و آن طور که احد وظیفه رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران این سازمان گفته است، آبان ماه بسیار خشک و کم بارشی پیش روی ایران است و وضعیت بارندگی آذرماه نیز امیدوارکننده نیست؛ مساله ای که قطعا می تواند در دو ماه آینده اوضاع مدیریت منابع آبی تهران را نیز دشوارتر کند.

شهریاری ضمن اشاره به این نکته تاکید کرد: شروع پاییز امسال اوضاع بارندگی های تهران بسیار نامناسب بود و در ماه مهر یعنی اولین ماه سال آبی میزان بارندگی تهران تنها 2.9 میلیمتر بود. این در حالی است که مهرماه سال گذشته میزان بارندگی تهران 14.3 میلیمتر بود و در متوسط بلندمدت 53 ساله نیز تهران شاهد 10.7 میلیمتر بارندگی بود. یعنی بارندگی تهران در مهرماه امسال نسبت به مهرماه سال گذشته 80 درصد کاهش یافت و همچنین تهران در مهر 1400 شاهد افت 73 درصدی میزان بارندگی نسبت به متوسط بلندمدت بود.

افت 45 درصدی ورودی مخازن سدهای تهران

مدیر تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه ای تهران با تاکید بر این که کاهش شدید میزان بارندگی تهران، موجب افت قابل ملاحظه مقدار آورده آب سدهای تهران شده است، عنوان کرد: متاسفانه در حال حاضر ما شاهد کاهش 45 درصدی ورودی مخازن سدهای تهران هستیم، به نحوی که از ابتدای مهر تا کنون، میزان ورودی آب به مخازن سدهای پنج گانه تهران 33.4 میلیون متر مکعب بوده و این در حالی است که سال گذشته در این مدت حدود 61 میلیون متر مکعب آب به سدهای پنج گانه تهران وارد شد.

توقف تخصیص آب کشاورزی از سدهای تهران از خرداد 1400

شهریاری با بیان این که با توجه به بروز خشکسالی شدید در سال آبی گذشته و تداوم آن در سال آبی جدید، شرکت آب منطقه ای تهران در ماه های اخیر نوعی سیاست انقباضی را برای مصرف آب سدها در پیش گرفته است، اظهار داشت: ما از خردادماه که انتهای فصل زراعی کشت پاییزه سال گذشته محسوب می شد، ضمن مکاتباتی که با استانداری های تهران و البرز داشتیم، تاکید کردیم که عملا امکان تامین آب کشت تابستانه و کشت پاییزه از سدهای تهران وجود ندارد و به همین دلیل، ما عملا در هر دو استان از خرداد سال 1400 هیچ گونه آبی برای کشاورزی از سدها اختصاص ندادیم.

این مقام ارشد شرکت آب منطقه ای تهران تاکید کرد: با همکاری تمام دستگاه های اجرایی هر دو استان از جمله استانداری تهران، استانداری البرز و سازمان جهاد کشاورزی و البته با همراهی کشاورزان عزیز، از خرداد 1400 به این سو، هیچ گونه تامین آب برای کشاورزی از طریق سدها به جز تامین نیاز آب باغات انجام نشد و آب کشاورزی استان های تهران و البرز صرفا با تکیه بر پساب تصفیه شده خروجی تصفیه خانه ها و منابع آب زیرزمینی تامین شد.

سهم 40 درصدی منابع زیرزمینی در تامین آب شرب تهران

نکته دیگری که مدیر تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه ای تهران به آن اشاره کرد، این است که در شرایط نُرمال برای تامین آب شرب تهران معمولا 70 درصد از منابع آب سطحی و 30 درصد از منابع آب زیرزمینی استفاده می شود، اما با توجه به شرایط آب و هوایی و بروز خشکسالی یا ترسالی، این ارقام می تواند متفاوت باشد؛ به نحوی که در برخی سال ها که تهران به شدت دچار خشکسالی شده است، سهم برداشت آب از منابع آب زیرزمینی حتی به 47 درصد افزایش یافته و سهم برداشت از منابع آب سطحی به 53 درصد کاهش یافته است.

البته به گفته این مقام شرکت آب منطقه ای تهران، در دو سال آبی 97-98 و 98-99 تهران شاهد ترسالی‌های مناسبی بود و به همین دلیل در شهریور سال 99، سدهای تهران دارای وضعیت مطلوبی بودند و حجم موجودی مخازن سدهای تهران در پایان سال آبی 98-99، به بیش از 810 میلیون متر مکعب رسیده بود.

این در حالی است که براساس اظهارات شهریاری، در پایان شهریور 1400، حجم موجودی مخازن سدهای تهران به 503 میلیون متر مکعب کاهش یافت، اما بازهم با توجه به این که در پایان شهریور سال گذشته وضعیت سدهای تهران در شرایط مناسبی قرار داشت، در سال آبی قبلی فشار زیادی به منابع آبی تهران وارد نشد، اما اکنون به دلیل کاهش شدید حجم مخازن سدهای تهران و افت محسوس میزان ورودی آب این سدها، سهم برداشت از منابع آب زیرزمینی برای تامین آب شرب به حدود 40 درصد افزایش خواهد یافت و صرفا در حدود 60 درصد از آب های سطحی تهران برداشت می شود.

افزایش میزان برداشت آب از منابع زیرزمینی تهران در ماه های آتی

مدیر تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه ای تهران معتقد است که اگر روند خشکسالی در پاییز و زمستان امسال ادامه داشته باشد، با توجه به محدودیت جدی منابع آب سطحی تهران و با توجه به این که تهران سالانه به حدود یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب آب شرب نیاز دارد، حتی اگر مردم تهران با صرفه جویی مقداری از نیاز سالانه آب شرب پایتخت کم کنند، بازهم نیاز بالایی به برداشت از منابع آب زیرزمینی برای تامین آب شرب تهران وجود دارد و به همین دلیل، افزایش سهم برداشت از منابع آب زیرزمینی در ماه های آتی دور از انتظار نیست.

شهریاری با بیان این که شرکت آب منطقه ای تهران سناریوهای متفاوتی را برای تامین آب شرب استان تهران در ماه های آتی در نظر گرفته است، عنوان کرد: در پایان شهریور امسال ما با کاهش ذخیره 314 میلیون متر مکعبی موجودی سدهای تهران وارد سال آبی جدید شدیم و پیش بینی های سازمان هواشناسی نیز از کم باران بودن پاییز امسال حکایت دارد و بنابراین ما با در نظر گرفتن احتمال تداوم روند خشکسالی، سناریوهای گوناگونی را تا انتهای شهریور 1401 در نظر گرفته ایم.

وی در پایان تصریح کرد: در سناریوهای محتمل برای سال آبی جاری پیش بینی شده است که احتمالا با توجه به محدودیت منابع آب سطحی تهران، ما ناچار خواهیم بود که میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی تهران را افزایش دهیم. البته هنوز رقم دقیق میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی تهران مشخص نشده است، اما قطعا هرچه بارندگی ها کمتر و مصرف آب شرب تهران بیشتر باشد، ما ناچار خواهیم بود که بیشتر از منابع آب زیرزمینی برداشت کنیم.