تهرانی ها تا نیمه آبان منتظر گرد و غبار باشند / منابع طبیعی استان هرچه زودتر مالچ پاشی کند

روز یکشنبه گرد و غبار آسمان تهران را در بر گرفت. شدت گرد و غبار یکشنبه تا حدی بود که شاخص آلایندگی هوای پایتخت به مدت سه ساعت در وضعیت ناسالم و به مدت چهار ساعت در وضعیت بسیار ناسالم قرار گرفت. در این میان با توجه به احتمال تکرار پدیده گرد و غبار در هفته های آتی، اداره کل منابع طبیعی استان تهران باید هرچه زودتر به پاشیدن مالچ های بیولوژیک در چشمه های گرد و غبار اطراف پایتخت و البته کاشت پوشش های گیاهی تثبیت کننده خاک بپردازد تا احتمال تکرار پدیده گرد و غبار در چند هفته آینده کمتر شود. 

گرد و غبار از جنوب غرب به طرف مرکز تهران آمد 

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، عصر روز یکشنبه چهارم مهر، پایتخت نشینان با گرد و غبار شدید در آسمان خود مواجه شدند. گرد و غباری که از دشت های جنوب غربی تهران به پا خواست و از منطقه 19 به طرف مرکز شهر آمد و برای چند ساعت هوایی بسیار ناسالم را برای تهرانی ها به ارمغان آورد؛ به نحوی که براساس داده های شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران، متوسط شاخص هوای پایتخت در ساعت 18 به رقم 266 یعنی وضعیت بسیار ناسالم رسید و این شاخص در برخی مناطق تهران از جمله منطقه 19 از عدد 500 یعنی وضعیت خطرناک نیز فراتر رفت. 

البته با توجه به سرعت شدید وزش باد، وضعیت ناسالم و بسیار ناسالم هوای پایتخت در مجموع تنها حدود هفت ساعت یعنی از ساعت 15 تا 22 برقرار بود و در ساعت های پایانی شب، رفته رفته گرد و غبار از شرق تهران خارج شد و در مجموع هم میانگین شاخص کیفیت هوای تهران در روز یکشنبه روی رقم 130 قرار گرفت و یک روز «ناسالم برای گروه های حساس» را برای تهرانی ها رقم زد؛ آلاینده اصلی روز یکشنبه نیز ذرات معلق زیر 10 میکرون یعنی همان گرد و غبار بود. 

حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران درباره نحوه بروز پدیده گرد و غبار در روز یکشنبه به خبرنگار رکنا توضیح داد: منشا اصلی گرد و غبار روز یکشنبه پایتخت، دشت های جنوب غربی استان تهران بود و با توجه به این که شاخص های ایستگاه های سنجش کیفیت هوای پایتخت، ابتدا از مناطق جنوب غربی تهران شروع به افزایش کردند، می توان گفت که گرد و غبار یکشنبه از جنوب غرب وارد تهران شده است. 

وی افزود: وقتی که گرد و غبار در آسمان زیاد می شود، غلظت ذرات معلق زیر 10 میکرون بالا می رود. شاخص های ایستگاه های سنجش کیفیت هوا نیز نشان می دهد که در ساعات بعد از ظهر روز یکشنبه شاهد رشد شدید اعداد مربوط به این ذرات بودیم. این در حالی است که در فصل سرما معمولا ذرات معلق زیر 2.5 میکرون که از آلودگی های صنعتی و دود خودروها ناشی می شوند، آلاینده اصلی هوای پایتخت را تشکیل می دهند. 

گرد و غبار تهران بازهم تکرار خواهد شد 

شهیدزاده با تاکید بر این که احتمال تکرار بروز گرد و غبار در آسمان پایتخت در هفته های آینده وجود دارد، گفت: سازمان هواشناسی پیش بینی کرده است که پاییز امسال استان تهران شاهد بارندگی های کمتری خواهد بود. در این شرایط هم طبیعتا رطوبت دشت های اطراف پایتخت کاهش پیدا می کند و وزش باد می تواند این دشت ها را به منشا گرد و غبار تبدیل کند. بنابراین با توجه به این که پایتخت معمولا در فصل پاییز روزهای زیادی را با وزش باد دست و پنجه نرم می کند، پس احتمال تکرار پدیده گرد و غبار در هفته های آتی بسیار زیاد است. 

به گفته مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، هم اکنون کانون های گرد و غبار بسیاری در اطراف تهران وجود دارد که یکی از آنها دشت ملارد است. در این کانون ها نیز زمین های بسیار خشک و بایری وجود دارند که با توجه به کم باران بودن پاییز امسال، وزش باد در هفته های آینده حتما می تواند زمین هایی مانند دشت ملارد را به کانون گرد و غبار تبدیل کند. 

امسال تبعات وارونگی دما کمتر می شود 

مساله دیگری که شهیدزاده به آن اشاره کرد، این است که انسان ها هزاران سال است که با گرد و غبار مانوس هستند و اگر بروز این پدیده به صورت موقتی باشد، تاثیر زیادی بر سلامتی شهروندان نخواهد گذاشت. اما آنچه که همواره می تواند سلامتی شهروندان تهرانی را به خطر بیندازد، آلاینده های ساخته دست بشر یعنی ذرات معلق زیر 2.5 میکرون هستند که در پایتخت با بروز پدید وارونگی دما در فصل سرما، روزهای آلوده ای را برای هوای تهران رقم می زنند. 

البته آن طور که مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می گوید، با توجه به این که هواشناسی پیش بینی کرده است که در فصل پاییز، دمای هوا نسبت به شرایط نرمال مقداری بالاتر خواهد بود، بنابراین ارتفاع لایه جو که آلاینده های هوا در آن اختلاط پیدا می کنند، بیشتر می شود و در نتیجه اثرات پدیده وارونگی دما از جمله ماندگاری آلاینده ها در آسمان تهران نیز کمتر می شود. 

از این لحاظ به گفته شهیدزاده، در هفته های آتی نگرانی کمتری نسبت به سال های قبل برای آلوده شدن هوای تهران بر اثر بالا رفتن غلظت ذرات معلق زیر 2.5 میکرون و سایر گازهای سمی از جمله NOx یا Sox وجود دارد و نگرانی اصلی برای آلودگی هوای پایتخت در چند هفته آینده از ناحیه گرد و غبار است. 

خشکسالی، عامل اصلی تشدید گرد و غبار در هفته های آتی 

سعید محمودی، مدیرکل محیط زیست استان تهران نیز در گفت و گو با رکنا با اشاره به بروز پدیده خشکسالی در سال آبی گذشته عنوان کرد: استان تهران نیز مانند بیشتر مناطق کشور در سال آبی گذشته (ابتدای مهر 99 تا پایان شهریور 1400) با شدیدترین خشکسالی نیم قرن اخیر مواجه شد. در چنین شرایطی نیز طبیعی است خاک دشت های اطراف تهران که بسیاری از آنها فاقد پوشش گیاهی هستند، بسیار خشک باشند و وزش کوچکترین بادی بتواند آنها را به منشا گرد و غبار تبدیل کند. 

وی درباره این که کانون های گرد و غبار تهران در کدام مناطق قرار گرفته اند، گفت: بخشی از دشت های اطراف تهران که می توانند به کانون های گرد و غبار تبدیل شوند، در جنوب تهران و در فاصله میان تهران و قم قرار گرفته اند و بخش دیگری از این دشت ها نیز در سمت غرب تهران و در فاصله بین تهران و کرج قرار دارند. البته دشت های واقع در جنوب غرب تهران و در فاصله بین تهران و شهریار نیز می توانند به کانون های گرد و غبار تبدیل شوند. 

به گفته محمودی، با توجه به این که جهت وزش اصلی باد در تهران در فصول سرد سال از غرب و جنوب غرب به سمت شرق و شمال شرق است، بنابراین در شرایط خشکسالی تمام دشت های غرب، جنوب و جنوب غرب تهران که بخش زیادی از آنها فاقد پوشش گیاهی هستند، چشمه های فعال گرد و غبار برای آسمان پایتخت محسوب می شوند. 

مالچ پاشی و کاشت پوشش گیاهی، راهکارهای جلوگیری از گرد و غبار 

مدیرکل محیط زیست استان تهران با تاکید بر احتمال تکرار وقوع پدیده گرد و غبار در پایتخت در هفته های آتی عنوان کرد: تا زمانی که شرایط بارندگی ها در استان تهران بهتر نشود، قطعا بازهم شاهد گرد و غبار در آسمان تهران خواهیم بود؛ بخصوص که سازمان هواشناسی پیش بینی کرده است که تا اواسط آبان بارندگی مناسبی در استان تهران رخ نخواهد داد و بنابراین مردم تهران در یک ماه و نیم آینده بازهم باید منتظر وقوع پدیده گرد و غبار باشند. 

محمودی درباره راهکارهای جلوگیری از پدیده گرد و غبار در هفته های آتی اظهار داشت: قطعا مالچ پاشی در دشت های فاقد پوشش گیاهی اطراف تهران که مهمترین چشمه های گرد و غبار پایتخت هستند، می تواند نقش موثری در جلوگیری از بروز این پدیده داشته باشد. این کار نیز برعهده اداره کل منابع طبیعی استان تهران است و البته این دوستان باید از مالچ هایی استفاده کنند که بیولوژیک هستند و ضرر کمتری برای طبیعت دارند. 

این مقام ارشد محیط زیست استان تهران گفت: کاشت سریع و انبوه پوشش های گیاهی تثبیت کننده خاک در چشمه های گرد و غبار اطراف تهران نیز از جمله عواملی است که می تواند به کاهش احتمال وقوع این پدیده در هفته های آتی کمک کند. ما در جلسات مختلف از دوستان اداره کل منابع طبیعی درخواست انجام این کار را داشته ایم و آنها هم حتما مالچ پاشی و کاشت پوشش گیاهی در کانون های گرد و غبار اطراف تهران را در دستور کار خود قرار داده اند. 

وی در پایان تصریح کرد: با توجه به این که در سال آبی گذشته نوعی خشکسالی بی سابقه را تجربه کردیم، اکنون تمام دشت های اطراف تهران به چشمه های فعال گرد و غبار تبدیل شده اند و هرچقدر هم که ما در هفته های آتی در این مناطق گیاه بکاریم یا مالچ بپاشیم، بازهم نخواهیم توانست که با تمام این چشمه ها مقابله کنیم. بنابراین تکرار پدیده گرد و غبار در آسمان پایتخت در هفته های آینده قطعی است.