نیاز فوری جنگل های ایران به حداقل 9 فروند بالگرد / تمام دستگاه های حاکمیتی در امر اطفاء حریق جنگل ها،موظفند + صوت

جنگل های ایران همه ساله با آتش سوزی های متعدد دست و پنجه نرم می کنند؛ به نحوی که هم در سال های ترسالی، رشد بی رویه علف های هرز در زیرآشکوب جنگل های ایران ، آنها را مستعد وقوع حریق می کند و هم در ایام خشکسالی، شرایط برای وقوع حریق در جنگل های ایران مهیا می شود. البته بیش از 95 درصد آتش سوزی هایی که در جنگل های ایران رخ می دهد، عمدی است و سالانه بین 15 تا 16 هزار هکتار از جنگل های ایران و سایر عرصه های طبیعی کشور بر اثر وقوع حریق دچار خسارت می شوند.

جنگل بان های ایران با کمبود امکانات اولیه دست و پنجه نرم می کنند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، از اوایل اردیبهشت تا اواخر شهریور هر سال، شاهد بروز انواع و اقسام آتش سوزی ها در جنگل ها و مراتع ایران هستیم. امسال اما کاهش 39 درصدی متوسط حجم بارندگی های کل کشور و بروز پدیده خشکسالی، زمینه را برای وقوع آتش سوزی در عرصه های طبیعی کشور بیشتر فراهم کرده است و در این میان سهل‌انگاری‌های انسانی و البته برخی آتش سوزی های عمدی که متخلفان زیست محیطی در عرصه های طبیعی رقم می زنند، به گسترش حجم آتش سوزی در جنگل ها و مراتع ایران دامن زده است و هفته ای نیست که شاهد وقوع یک آتش سوزی گسترده در گوشه و کنار کشورمان نباشیم.

هفته گذشته نیز دو آتش سوزی گسترده در عرصه های طبیعی ایران رخ داد؛ یکی در شبه جزیره میانکاله در شمال کشور که شاهد وقوع بیست و پنجمین آتش سوزی سریالی امسال بود که مانند آتش سوزی های قبلی علت وقوع آن عمدی تشخیص داده شد و دیگری در تنگه هایقر استان فارس که گسترش حجم آتش سوزی و سرایت آن به حوالی روستاها، منجر به آن شد که تعدادی از اهالی یکی از روستای شهرستان فیروز آباد جان خود را در هنگام تلاش برای اطفای حریق از دست بدهند.

در این اما آنچه که در هر دو آتش سوزی هفته گذشته بیشتر به چشم آمد و البته تقریبا در تمام آتش سوزی های دیگر عرصه های طبیعی ایران، چه در مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست و چه در مناطق تحت اختیار سازمان جنگل ها مشاهده می شود، کمبود امکانات ضروری و حتی بعضا تجهیزات اولیه برای اطفای حریق جنگل هاست؛ بماند که هنوز هیچ کدام از این دو سازمان متولی حفاظت از طبیعت ایران دارای بالگرد اختصاصی یا هواپیمای آب پاش نیستند و بالگردهای نهادهای نظامی یا هلال احمر نیز همواره با تاخیری چند ساعته به کمک اطفای حریق جنگل ها و مراتع کشور می آیند.

در مجموع هم آنچه که این روزها حتی پیش از بالگرد یا هواپیمای آب پاش هنوز به عنوان دغدغه ای مهم روی دل دلسوزان طبیعت باقی مانده است، این است که نیروهای جنگل بانی و محیط بانی کشور همچنان با کمبود آتش کوب، دمنده، کپسول آتش نشانی و سایر امکانات اولیه مورد نیاز برای اطفای حریق دست و پنجه نرم می کنند و ناچارند که با ساده ترین تجهیزات مثل لودر بر سر راه حریق های وسیعی که در جنگل ها رخ می دهد، آتش خوار ایجاد کنند.

همچنین با وجود این که لباس های مخصوص اطفای حریق در اختیار نیروهای یگان حفاظت سازمان جنگل ها و یگان حفاظت سازمان محیط زیست قرار داده شده است، اما این لباس ها به ندرت در اختیار دوستداران محیط زیستی گذاشته می شود که برای کمک به اطفای حریق به عرصه های طبیعی می شتابند؛ کمبودی که از قضا در آتش سوزی های تنگه هایقر منجر به مرگ تعدادی از دوستداران طبیعت شد.

سازمان جنگل ها ضعیف نگه داشته شده است

در این میان البته باید توجه داشت که براساس برآورد سازمان جنگل ها، ریشه 95 تا 98 درصد آتش سوزی هایی که در جنگل ها و مراتع ایران رخ می دهد، به عوامل انسانی بازمی‌گردد؛ یعنی یا سهل انگاری مجاوران عرصه های طبیعی و گردشگران طبیعت منجر به بروز این آتش سوزی می شود یا برخی افراد به عمد و به جهت تلاش برای تغییر کاربری اراضی جنگلی و مرتعی در بلندمدت، اقدام به ایجاد حریق در آنها می کنند.

این نکته ای است که علی بناگر، رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: قطعا خاموش کردن آتش هایی که 95 تا 98 درصد آنها دارای عوامل انسانی است، برای سازمان های جنگل ها و محیط زیست کشور که هر دو با کمبود امکانات مورد نیاز برای اطفای حریق دست و پنجه نرم می کنند و البته قدرت اجرایی لازم را نیز ندارند و درخواست هایشان هم توسط نهادهای اجرایی دیگر چندان جدی گرفته نمی شود، بسیار دشوار است.

دبیر اتحادیه انجمن های علمی منابع طبیعی و محیط زیست ایران همچنین به این نکته اشاره کرد که هر دو سازمان اصلی متولی حفاظت از طبیعت کشور، بالگرد اختصاصی در اختیار ندارند و همواره درخواست هایشان برای اعزام بالگرد به محل وقوع حریق نیز با تاخیری چند ساعته از سوی نهادهای دیگر پاسخ داده می شود.

این در حالی است که به گفته بناگر، براساس قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها مصوب 1342، تمام دستگاه های حاکمیتی موظفند که در هنگام وقوع آتش سوزی در جنگل ها و مراتع، در صورت درخواست کمک از سوی سازمان جنگل ها به کمک این سازمان بیایند و هر مدیری که این کار را انجام ندهد، براساس قانون مدیریت خدمات کشوری مجرم شناخته می شود.

اما آن طور که این کارشناس منابع طبیعی می گوید، با وجود تاکید اکید قانون بر لزوم کمک همه جانبه تمام دستگاه های حاکمیتی به سازمان جنگل ها برای اطفای حریق عرصه های طبیعی، این سازمان حتی در یک مورد بابت قصور نهادهای دیگر در این زمینه به مراجع قضایی شکایت نکرده است، زیرا از سازمان جنگل ها اساسا فاقد قدرت اجرایی لازم است و نهادهای دیگر اهمیت زیادی برای درخواست های آن قائل نیستند، زیرا این سازمان ضعیف نگه داشته شده است.

فقدان بالگرد اختصاصی بیشتر از کمبود امکانات اولیه به جنگل ها آسیب می زند

بناگر همچنین تاکید کرد که بی توجهی دولت به تامین بودجه لازم برای تهیه امکانات مورد نیاز برای اطفای حریق، منجر به آن شده است که نه تنها سازمان جنگل ها هنوز هیچ بالگرد اختصاصی در اختیار نداشته باشد، بلکه در برخی موارد نیروهای این سازمان بدون داشتن لباس مخصوص اطفای حریق با بیل و سرشاخه درختان به خاموش کردن آتش جنگل ها بپردازند و اتفاقا در برخی از همین موارد، نیروهای سازمان جنگل ها یا دوستداران طبیعت که برای کمک به آنها آمده بودند، در هنگام تلاش برای اطفای حریق با امکانات اولیه، مصدوم شده یا جان باخته اند.

رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران البته به این نکته اشاره کرد که در سال های اخیر سازمان جنگل ها تا حد زیادی توانسته است که ضمن تامین بودجه، امکانات اولیه مورد نیاز برای اطفای حریق جنگل ها از دمنده و کپسول آتش نشانی گرفته تا لودر و لباس مخصوص اطفای حریق را تهیه کند و در اختیار نیروهای خود قرار دهد، اما آنچه هنوز هم کمبود آن به شدت در سطح کشور احساس می شود، امکانات مدرن برای اطفای حریق بخصوص بالگرد و هواپیمای آب پاش است.

وی در توضیح بیشتر گفت: وضعیت جنگل های ایران به گونه ای است که بعضا آتش سوزی در نقاط صعب العبوری رخ می دهد که حتی با ماشین های آفرود نیز نمی توان به محل وقوع حریق رفت و نیروهای جنگل بانی ناچارند که ساعت ها با پای پیاده حرکت کنند تا خود را به محل وقوع آتش سوزی برسانند. طبیعی است در چنین شرایطی نیز تا نیروهای سازمان جنگل ها خود را به محل حادثه برسانند، حجم آتش در جنگل بسیار گسترده می شود.

این کارشناس منابع طبیعی بر همین اساس تاکید کرد که این روزها بالگرد مهمترین وسیله ای است که نیروهای جنگل بانی و محیط بانی کشور برای مبارزه با آتش سوزی های گسترده در عرصه های طبیعی به آن نیاز دارند و سازمان های مدیریت بحران، هوا و فضا و ستاد کل نیروهای مسلح باید تا زمانی که دولت برای سازمان جنگل ها بالگرد اختصاصی تهیه نکرده است، بلافاصله پس از وقوع حریق در یک جنگل، یک بالگرد در اختیار سازمان جنگل ها بگذارند.

جنگل های هیرکانی به سه فروند بالگرد احتیاج دارند

دبیر اتحادیه انجمن های علمی منابع طبیعی و محیط زیست ایران در بخش دیگری از صحبت هایش گفت: سازمان جنگل ها زمانی آمادگی لازم برای اطفای حریق در جنگل های هیرکانی را پیدا می کند که حداقل سه فروند بالگرد در استان های شمالی کشور در اختیار این سازمان قرار داده شود. این بالگردها نیز باید به صورت اختصاصی فقط در اختیار سازمان جنگل ها باشد، یعنی یا دولت باید بودجه لازم را فراهم کند تا سازمان جنگل ها بالگردهای مورد نیاز خود را تهیه کند یا نهادهای دیگر این بالگردها را به صورت اختصاصی در اختیار سازمان جنگل ها بگذارند.

بناگر با انتقاد از رویه کنونی اعزام بالگرد برای اطفای حریق جنگل های کشور عنوان کرد: در شرایط فعلی متاسفانه هر زمان که سازمان جنگل ها در هنگام وقوع حریق درخواست اعزام بالگرد می کند، این بالگرد با تاخیری چند ساعته به منطقه می رسد و حتی مواردی هم پیش آمده است که بالگردهایی که با چندین ساعت تاخیر به محل حادثه اعزام شده اند، بلافاصله دچار نقص فنی شده اند یا حتی بعضا با وجود موافقت نهاد مربوطه برای اعزام بالگرد، خلبان خود را با چند ساعت تاخیر به بالگرد رسانده است.

وی در همین راستا تاکید کرد: بنابراین با توجه به این که در استان های شمالی کشور 2 میلیون هکتار جنگل وجود دارد، سازمان برنامه و بودجه باید هزینه خرید سه فروند بالگرد را در اختیار ادارات کل منابع طبیعی سه استان گلستان، مازندران و گیلان بگذارد تا این ادارات نخواهند در هنگام اطفای حریق جنگل های شمال به دستگاه های دیگر وابسته باشند. البته اکنون شرایط به گونه ای است که متاسفانه هر سه اداره کل فاقد باند فرودگاهی در سایت خود هستند.

پنج فروند بالگرد در اختیار زاگرس و یک فروند در اختیار ارسباران قرار گیرد

رئیس انجمن علمی جنگل بانی ایران درباره لزوم خرید بالگرد اختصاصی برای اطفای حریق جنگل های زاگرس نیز توضیح داد: جنگل های زاگرس مثل یک نوار باریک از شمال غرب تا جنوب کشور کشیده شده اند و استان های زیادی در مجاورت این جنگل ها قرار دارند. حال با توجه به این که تراکم جنگل های زاگرس نسبت به جنگل های هیرکانی پایین تر است، لزومی ندارد که اداره کل منابع هر استان دارای یک بالگرد اختصاصی باشد، اما می توان برای تمام جنگل های زاگرس پنج بالگرد در نظر گرفت و به هر دو تا سه استان که در مجاورت زاگرس قرار دارد، یک بالگرد اختصاص داد.

بناگر همچنین با بیان این که جنگل های ارسباران نیز حتما به یک بالگرد اختصاصی نیاز دارد، اظهار داشت: جنگل های ارسباران، عرصه های بسیار ارزشمندی هستند که هنوز آتش با حجم زیاد به سراغ آنها نیامده است، اما نوع گونه های این جنگل ها به گونه ای است که اگر آتش در این جنگل ها رخ دهد، فاجعه بسیار بزرگتری از زاگرس بروز پیدا خواهد کرد، چون اکولوژی این جنگل ها مانند جنگل های شمال است، اما در شمال کشور معمولا باران به کمک خاموش کردن آتش می آید، ولی چون منطقه جنگل های ارسباران در منطقه ای نسبتا خشک قرار گرفته است، بنابراین نمی توان امید زیادی به کمک باران برای اطفای حریق این منطقه داشت.

این کارشناس منابع طبیعی ادامه داد: از این لحاظ جنگل های ارسباران که از شرق استان گیلان آغاز می شود و در بخش هایی از اردبیل و آذربایجان های شرقی و غربی کشیده شده است، حداقل نیاز به یک فروند بالگرد دارند که به طور دائم در این منطقه مستقر باشد و در اختیار اداره کل منابع طبیعی یکی از این استان ها باشد.

بر این اساس به گفته دبیر اتحادیه انجمن های علمی منابع طبیعی و محیط زیست ایران، حتما باید حداقل 9 فروند بالگرد به طور اختصاصی در اختیار سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری باشد تا این سازمان نیاز نداشته باشد که برای هر آتش سوزی، بخواهد با مکاتبه و با تاخیر بسیار زیاد یک بالگرد از نهادهای مختلف دریافت کند.

تمام دستگاه ها باید امکانات خود را در اختیار سازمان جنگل ها بگذارند

بناگر با تاکید بر این که تمام دستگاه های اجرایی طبق قانون موظفند که امکانات لازم برای اطفای حریق را در اختیار ادارات کل منابع طبیعی استان ها بگذارند، گفت: لزومی ندارد که تمام ادارات کل منابع طبیعی، همه امکانات لازم برای اطفای حریق را خودشان در اختیار داشته باشند، بلکه در برخی موارد این دستگاه های اجرایی دیگر اعم از فرمانداری ها و بخشداری ها هستند که باید امکانات لازم را به نیروهای جنگل بانی بدهند.

وی افزود: بنابراین با توجه به این که طبق قانون تمام دستگاه های اجرایی مکلفند که در هنگام آتش سوزی جنگل ها ابراز و امکانات لازم برای اطفای حریق را در اختیار نیروهای سازمان جنگل ها بگذارند، اشکالی ندارد که اداره کل منابع طبیعی یک استان ماشین آب پاش نداشته باشد، بلکه این دستگاه های اجرایی هستند که باید در مواقع اضطراری این ماشین ها را به ادارات کل منابع طبیعی بدهند.

این کارشناس منابع طبیعی ادامه داد: البته با توجه به نقش بسیار مهم بالگرد در اطفای حریق جنگل ها، حتما باید به تعداد کافی بالگرد در اختیار سازمان جنگل ها وجود داشته باشد، زیرا در شرایط کنونی که این سازمان ناچار است برای اطفای حریق جنگل ها از نهادهای دیگر بالگرد بگیرد، حتی اگر هماهنگی های لازم به سرعت انجام شود، بازهم ممکن است اتفاقی که نباید، در جنگل های ایران رخ دهد.

دولت سیزدهم بودجه خرید 9 فروند بالگرد را به سازمان جنگل ها بدهد

دبیر اتحادیه انجمن های علمی منابع طبیعی و محیط زیست ایران از مجموع این صحبت ها نتیجه گرفت که برای اطفای حریق جنگل ها در کشورمان به یک سری تجهیزات سبک و یک سری تجهیزات سنگین احتیاج است که البته به گفته او، سازمان جنگل ها در سال های اخیر در حد توان تجهیزات سبک اعم از دمنده، آتش کوب، بیل های مکانیکی، لودر، ماشین آب پاش و لباس های مخصوص اطفای حریق برای نیروهای زیرمجموعه خود فراهم کرده، اما هنوز هم کشورمان با کمبود امکاناتی از این دست مواجه است.

اما از نظر بناگر، آنچه در این میان بیشتر اهمیت دارد و کمبود شدید آن در کشورمان کاملا احساس می شود، فقدان تجهیزات سنگین مورد نیاز برای اطفای حریق بخصوص بالگردهای آب پاش است؛ زیرا شاید بتوان در کوتاه مدت و در آتش سوزی های سطحی با تجهیزات سبک به جنگ حریق جنگل ها و مراتع رفت، اما در ارتفاعات و مناطق صعب العبور، تا زمانی که نیروها بخواهند به نقاط بحرانی برسند، دیگر کار از کار گذشته و آتش در عرصه های طبیعی گسترش یافته است؛ بنابراین در چنین شرایطی حتما باید از بالگرد برای اطفای حریق استفاده کرد.

این کارشناس منابع طبیعی در توضیح بیشتر گفت: مرحله اول مبارزه با آتش سوزی عرصه های طبیعی جلوگیری از گسترش آتش است و ما باید مثل کاری که تمام کشورهای پیشرفته انجام می دهند، در همان مراحل اولیه وقوع حریق در جنگل ها، از پیشروی حریق در جنگل ها و مراتع جلوگیری کنیم. برای این کار هم قطعا به تجهیزات سنگین اعم از بالگرد و حتی هواپیمای سبک آب پاش احتیاج است.

وی در همین راستا تاکید کرد: بنابراین دولت سیزدهم باید بودجه لازم را در اختیار سازمان جنگل ها بگذارد، تا همان طور که گفته شد، این سازمان 9 بالگرد اختصاصی برای اطفای حریق جنگل های سراسر کشور در اختیار داشته باشد تا دیگر سازمان جنگل ها نیاز نداشته باشد که برای این مساله معطل دستگاه های دیگر بماند و مثل امروز با شرایطی مواجه نباشیم که نهادهای مختلف با تاخیر بسیار زیاد بالگردهای خود را به محل وقوع حریق اعزام می کنند.

موضوع دیگری نیز که به گفته دبیر اتحادیه انجمن های علمی منابع طبیعی و محیط زیست ایران، سازمان جنگل ها برای اطفای حریق عرصه های طبیعی به آن نیاز دارد، مکان هایی مشخص مثل رودخانه، سد یا بندهای آبگیر برای پر کردن مخزن آب بالگردهای اطفای حریق است، زیرا در حال حاضر در برخی مواقع حتی وقتی بالگرد از طرف یک نهاد مشخص در اختیار سازمان جنگل ها گذاشته می شود، بازهم بعضا ساعت ها طول می کشد تا این بالگرد مکان مشخصی را برای پر کردن مخزن آب خود پیدا کند.

دوستداران محیط زیست بدون لباس اطفای حریق در جنگل ها می سوزند

مساله دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که با وجود این که اکنون به اغلب نیروهای یگان های حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها لباس، کفش و دستکش مخصوص اطفای حریق داده شده است، اما تقریبا هیچ کدام از اعضای تشکل های دوستدار محیط زیست که برای اطفای حریق جنگل ها به نیروهای جنگل بانی و محیط بانی کمک می کنند و همچنین مردم عادی که در این حوادث به کمک نیروهای جنگل بانی و محیط بانی می آیند، لباس های مخصوص اطفای حریق ندارند.

البته به گفته رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران، سازمان جنگل ها در سال های اخیر طرحی را به نام همیاران طبیعت در دستور کار قرار داده است و به برخی نیروهای دوستدار محیط زیست که در قالب تشکل های مختلف در هنگام وقوع حریق در جنگل ها به این سازمان ها کمک می کنند، لباس مخصوص اطفای حریق داده است. اما نکته مهم این است که هنوز هم بسیاری از مردم عادی که در شرایط وقوع حریق به کمک نیروهای جنگل بانی می آیند، بدون هیچ گونه لباس یا امکاناتی و با دست خالی به مبارزه با آتش جنگل ها می روند.

این در حالی است که در کمتر کشوری مانند ایران، مردم عادی حاضر می شوند که پای کار اطفای حریق جنگل ها بیایند و در سال های اخیر نیز در موارد بسیاری همین مردم عادی به دلیل در اختیار نداشتن لباس و سایر امکانات لازم برای اطفای حریق جان خود را از دست داده اند که در آخرین مورد می توان به فوت چند مرد روستایی در آتش سوزی های تنگه هایقر اشاره کرد.

دبیر اتحادیه انجمن های علمی منابع طبیعی و محیط زیست ایران ضمن اشاره به این مساله تاکید کرد: قطعا دادن لباس مخصوص اطفای حریق به مردمی که جانشان را کف دستشان می گذارند و در هنگام وقوع آتش سوزی در جنگل ها نیز به نیروهای جنگل بانی و محیط بانی کمک می کنند، کار سختی نیست. مشکل اصلی ما در این زمینه هم کمبود امکانات نیست، بلکه هماهنگی ضعیف برای تقسیم این امکانات در میان دوستداران طبیعت و مردم عادی است.

بناگر در توضیح بیشتر گفت: متاسفانه کمتر در پاسگاه های جنگل بانی و محیط بانی ما پیش می آید که امکانات لازم برای اطفای حریق در محلی مشخص دِپو شود و هنگامی که قرار شد مردم عادی به کمک خاموش کردن آتش در عرصه های طبیعی بروند، از همان محل تجهیزات مختلف بین مردم تقسیم شود. البته ما به هیچ وجه نباید مردم را بدون ارائه آموزش های لازم برای خاموش کردن آتش در جنگل ها و مراتع اعزام کنیم.

وی در پایان تصریح کرد: آتش سوزی در جنگل ها با وقوع حریق در مناطق عادی بسیار تفاوت دارد و اگر افرادی که برای اطفای حریق اعزام می شوند، آموزش های لازم را ندیده باشند، هیچ گاه متوجه نمی شوند که آتش چه زمانی تمام اطرافشان را فرا می گیرد و همین مساله منجر به تکرار فجایعی مانند جان باختن دوستداران طبیعت در هنگام تلاش برای اطفای حریق جنگل ها می شود.