وضعیت بحرانی ذخایر سوخت نیروگاهی/ پیامد سه‌ماهه سوءمدیریت یا میراث پیشین؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بحران ذخایر سوخت نیروگاهی می‌تواند مشکلات جدی برای مردم ایجاد کند. در صورت کمبود سوخت برای نیروگاه‌ها، احتمال وقوع خاموشی‌های طولانی‌مدت وجود دارد که می‌تواند به قطع برق در مناطق مختلف منجر شود. این قطع برق، به ویژه در فصل زمستان که مردم نیاز بیشتری به سیستم‌های گرمایشی دارند، می‌تواند شرایط زندگی را دشوار کند. خانه‌ها به دلیل ناتوانی در تأمین انرژی، سرد خواهند شد و این مشکل به خصوص برای گروه‌های آسیب‌پذیر مانند سالمندان و کودکان بسیار خطرناک است.

همچنین، کمبود انرژی ممکن است خدمات عمومی مانند بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی و مراکز اضطراری را تحت تأثیر قرار دهد. بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها برای انجام عمل‌های پزشکی و مراقبت‌های ویژه به برق نیاز دارند، و بدون آن، جان بیماران به خطر خواهد افتاد. علاوه بر این، در مناطق دورافتاده یا روستایی که دسترسی به انرژی محدودتر است، بحران سوخت می‌تواند موجب بروز مشکلات بیشتری شود و مردم با کمبود برق و گرما دست و پنجه نرم کنند.

در کنار این مسائل، بحران سوخت می‌تواند هزینه‌های زندگی را برای مردم افزایش دهد. در صورت کاهش تولید برق و انرژی، قیمت‌ها به ویژه در بخش گرمایشی و سوخت مصرفی افزایش خواهد یافت که این امر فشار مضاعفی بر بودجه خانوارها ایجاد می‌کند. در چنین شرایطی، اقشار کم‌درآمد بیشتر از دیگران تحت تأثیر قرار خواهند گرفت و ممکن است حتی قادر به تأمین نیازهای اولیه خود نباشند.

چالش ذخایر سوخت نیروگاهی کشور

در آبان ۱۴۰۳، ذخایر سوخت نیروگاهی کشور با چالشی جدی روبرو شده‌اند. وزیر نفت با اشاره به تحویل ذخایر با ۴۵ درصد کاهش، شرایط موجود را به مدیریت پیشین نسبت داده است. اما گزارش‌ها و نقدهای موجود نشان می‌دهند که بخش عمده‌ای از این کاهش در سه ماه اخیر اتفاق افتاده و سوءمدیریت اخیر نقش بزرگی در وضعیت بحرانی فعلی داشته است.

ذخایر سوخت نیروگاه‌ها تا ۶ آبان تنها ۱۲۰۰ میلیون مترمکعب سوخت مایع دارد و فقط در دو هفته اخیر ۳۵۰ میلیون مترمکعب از این ذخایر تخلیه شده است. رده‌بندی شرایط سوخت زمستانی می‌گوید که اگر ذخایر از ۱۰۰۰ میلیون مترمکعب کمتر شود، شرایط فوق اضطراری بر شبکه برق کشور حاکم خواهد شد. خاموشی برنامه‌ریزی شده در بخش‌های صنعتی، کشاورزی، عمومی-اداری، تجاری و خانگی از جمله پیامدها ورود  به شرایط فوق اضطراری است.

اظهارات وزیر نفت؛ میراث مدیریتی یا سوءمدیریت؟

وزیر نفت اخیراً در اظهاراتی اعلام کرده که ذخایر سوخت نیروگاهی را با کاهش ۴۵ درصدی تحویل گرفته است. رسانه رسمی وزارت نفت نیز مشکلات کنونی در ذخایر سوخت به وضعیت گذشته برمی‌گردد و این کاهش ناشی از مدیریت پیشین است. این ادعا از سوی برخی مقامات به عنوان تلاشی برای توجیه وضعیت بحرانی فعلی تلقی شده است و ناظران معتقدند که این گفته به تنهایی نمی‌تواند شرایط موجود را توضیح دهد.

در حالی که وزیر نفت، مشکلات را به کاهش ذخایر تحویل گرفته نسبت داده است، گزارش‌ها و آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد که کاهش شدید ذخایر سوخت نیروگاهی عمدتاً در سه ماه اخیر اتفاق افتاده است. بر اساس بررسی‌ها، در مدت کوتاه اخیر بخشی عمده‌ای از ذخایر سوخت مایع و گاز به دلایل نامعلومی کاهش یافته است. مطابق آمار درحالیکه از فروردین تا پایان مرداد همواره ذخایر در حال پر شدن بود، با شروع دولت چهاردهم از شهریور امسال، کاهش ذخایر شروع شد و تا نیمه آبان تا روزانه 20 میلیون لیتر از ذخایر راهبردی گازوئیل کم شد. این روند کاهشی، از نبود مدیریت درست و ضعف در سیاست‌های تأمین و توزیع سوخت نیروگاهی در این مدت حکایت دارد و ادعای وزیر را زیر سوال می‌برد.

کاهش تأمین گاز برای نیروگاه‌ها

علاوه بر کاهش ذخایر سوخت مایع، تأمین گاز نیروگاه‌ها نیز در ماه‌های اخیر با کاهش روبرو بوده است. این کاهش تأمین گاز، نیروگاه‌ها را مجبور کرده تا بیشتر به سوخت مایع به عنوان جایگزین اتکا کنند. بر اساس آمار فقط در 15 روز اخیر میزان گاز واحدهای نیروگاهی تا 30 درصد کمتر از قبل بوده و از 219 میلیون متر مکعب در روز به 144 میلیون متر مکعب در روز رسیده است. در حقیقت کمبود تحویل گاز باعث شده تا ذخیره سوخت واحدهای نیروگاهی با سرعت بسیاری تحلیل برود.

با کاهش دسترسی به گاز، نیاز به سوخت مایع در نیروگاه‌ها افزایش یافته و این موضوع منجر به تخلیه سریع‌تر ذخایر سوخت مایع شده است. کارشناسان بر این باورند که اگر تامین گاز به وضعیت عادی بازنگردد، کشور در تأمین برق و انرژی با بحران جدی روبرو خواهد شد.

سوءمدیریت سه‌ماهه؛ عامل اصلی بحران ذخایر سوخت

بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران انرژی معتقدند که بخشی از شرایط بحرانی ذخایر سوخت نیروگاهی در نتیجه سوءمدیریت در سه ماه اخیر بوده است.

در این راستا، محمد پورحمید، کارشناس انرژی می‌گوید که سیاست‌های نادرست در زمینه توزیع و تأمین سوخت، عدم برنامه‌ریزی کافی برای ذخیره‌سازی و استفاده بهینه از منابع سوخت، و تأخیر در اقدامات مدیریتی منجر به افزایش مصرف و کاهش ذخایر سوخت شده است.

وی بر این باور است که اگر مدیریت بهتری اعمال می‌شد، بحران فعلی برای کشور پیش نمی‌آمد.

نتیجه‌گیری؛ نیاز به اصلاح مدیریت و سیاست‌های سوخت نیروگاهی

در نهایت، وضعیت بحرانی ذخایر سوخت نیروگاهی در آبان ۱۴۰۳ نشان‌دهنده نیاز فوری به اصلاح سیاست‌ها و مدیریت بهینه در حوزه سوخت و انرژی است. به نظر می‌رسد که کاهش تأمین گاز برای نیروگاه‌ها، اتکای بیش از حد به سوخت مایع، و نبود برنامه‌ریزی صحیح برای ذخیره‌سازی از جمله عواملی است که وضعیت موجود را تشدید کرده است. از سوی دیگر، اظهارات وزیر نفت در خصوص کاهش ۴۵ درصدی ذخایر تحویل گرفته‌شده به عنوان تنها دلیل بحران فعلی، توسط بسیاری از کارشناسان رد می‌شود و آنها بر این باورند که بخش عمده‌ای از این کاهش ذخایر به دلیل سوءمدیریت در سه ماه گذشته بوده است.

با توجه به اینکه کشور به فصل سرما نزدیک می‌شود و مصرف انرژی در حال افزایش است، اتخاذ تدابیر فوری و برنامه‌های مناسب برای جلوگیری از تشدید بحران و تأمین پایدار انرژی ضروری به نظر می‌رسد.