مدیران شیلات در ماجرای مرگ گربه ماهی ها آدرس غلط می دهند / صید ترال گزینه اصلی

در فاصله 12 روز و در دو نوبت، لاشه 25 تن گربه ماهی در خط ساحلی بندر جاسک یافت شده است و در این میان، با توجه به حجم بالای گربه ماهی های تلف شده و این مساله که این گونه آبزی صرفا در بستر دریا زندگی می کند، از نظر کارشناسان در درجه اول باید به دنبال رد پای صید ترال در این ماجرا گشت.

البته ادارات کل شیلات و محیط زیست استان هرمزگان و سایر نهادهای مرتبط وظیفه دارند که با آزمایش اجساد گربه ماهی های تلف شده، هرچه زودتر علت مرگ آنها را مشخص کنند؛ چراکه طبق مصوبه مجلس، صید ترال از آذر 99 به مدت دو سال ممنوع شده و در صورت صحیح بودن فرضیه هایی که در ادامه این گزارش مطرح شده است، می توان به این نتیجه رسید که ظاهرا پشت پرده خبرهایی از تداوم غیرقانونی صید ترال در آب های جنوبی کشور وجود دارد.

فرضیه قبلی رکنا محتمل تر از سناریوی مدیر شیلات

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، یک روز پس از کشف جسد 10 تن گربه ماهی در ساحل بندر جاسک، رکنا در گزارشی تحت عنوان رد پای صید ترال در مرگ گربه ماهی ها، در گفت و گو با کارشناسان محیط زیست دریایی به این نکته پرداخت که احتمالا گربه ماهی هایی که اجسادشان در خط ساحلی بندر جاسک پیدا شده است، ابتدا به شیوه ترال به همراه سایر گونه های آبزی در دریای عمان صید شده اند و سپس چون صاحبان این محموله به هر دلیلی نتوانسته اند، گربه ماهی های خود را به فروش برسانند، آن را در میانه دریا رها کرده اند و سپس این ماهی ها همراه با موج دریا به ساحل آمده اند.

خط قرمز بر صید ترال !

چند روز بعد از انتشار این گزارش اما عبدالرسول دریایی، مدیرکل شیلات هرمزگان در گفت و گو با رکنا ضمن رد فرضیه وجود رد پای صید ترال در مرگ گربه ماهی ها، این سناریو را برای این ماجرا مطرح کرد که این گونه آبزی ابتدا به وسیله دو قایق و به شیوه پرساین صید شده اند و صید آنها نیز به صورت ضمنی به همراه آبزیان دیگر بوده است. بعد از آن هم طبق اظهارات این مقام مسئول، چون این دو قایق گرفتار طوفان شده اند، تصمیم گرفته اند برای نجات جان خود این بخش از صیدشان را که از اهمیت کمتری برخوردار است، در دریا رها کنند.

در این شرایط اما روز گذشته شاهد آن بودیم که مجددا لاشه 15 تن گربه ماهی در خط ساحلی بندر جاسک کشف شد که به گفته حبیب مسیحی تازیانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان به نظر می رسد مرگ آنها دور از آب های ساحلی رخ داده است. او در این باره عنوان کرده که دلیل اولیه برای دور بودن محل حادثه زیست محیطی، فساد و متلاشی شدن لاشه هایی است که به ساحل آمده اند.

خبری از طوفان نبوده، مدیران شیلات آدرس غلط ندهند

فرضیه قبلی مدیران شیلات هرمزگان درباره این که در مورد پیشین کشف لاشه گربه ماهی ها دو قایق آنها را در دریا رها کرده اند، مساله ای است که اساسا در شرایط عادی دور از ذهن به نظر می رسد؛ چراکه اولا در ایران بخشی از اهل تسنن مصرف خوراکی گربه ماهی دارند و ثانیا از این گونه آبزی می توان در تولید پودر ماهی استفاده کرد.

این موضوعی است که رضا شاهی فر، کارشناس حوزه شیلات و از مدیران سابق سازمان شیلات ایران نیز گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و گفت: گربه ماهی هم در ایران قابل استفاده است و هم در کشورهای شرق آسیا و حتی اروپا طرفداران زیادی دارد و گوشت آن جزو گران ترین گوشت ها در میان آبزیان محسوب می شود.

نکته اساسی اما اینجاست که مدیرکل شیلات هرمزگان علت رها کردن گربه ماهی ها توسط صیادان در ماجرای دو هفته پیش را این نکته عنوان کرد که قایق های صیادی در آن روز گرفتار طوفان شده بودند، ولی ما برای این که مطمئن شویم که آیا این بار هم مساله طوفان در کار بوده است یا خیر، ماجرا را با صادق ضیائیان، مدیرکل پیش بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی در میان گذاشتیم و او نیز پس از بررسی داده های هواشناسی منطقه تایید کرد که در فاصله زمانی 18 تا 25 فروردین هیچ گونه طوفانی در دریای عمان و در حوالی بندر جاسک رخ نداده است.

شاهی فر نیز ضمن تاکید روی همین نکته عنوان کرد: حتی اگر در مرتبه قبلی نیز یک گروه صیادی چندین تن گربه ماهی را صید کرده باشد و بعد به دلیل گرفتار شدن در طوفان آن را رها کرده باشند، در این نوبت، با توجه به این که خبری از طوفان در دریای عمان نبوده است، این فرضیه نمی تواند صحیح باشد.

پرساین آدرس غلط است؛ ترال: محتمل ترین گزینه

با وجود این که مدیرکل شیلات هرمزگان در گفت و گو با رکنا تاکید کرد که در نوبت قبلی، گربه ماهی های تلف شده به شیوه پرساین صید شده بودند، اما کارشناسان حوزه شیلات معتقدند که اساسا صید این ماهی به این روش ممکن نیست و احتمال دارد، مطرح شدن موضوع صید پرساین آدرس غلط شیلات برای دور کردن اذهان از صید ترال بوده باشد.

این موضوعی است که محمدرضا فاطمی، کارشناس محیط زیست دریایی آن را با رکنا در میان گذاشت و گفت: گربه ماهی ها در کف دریا زندگی می کنند و فقط ممکن است برای تغذیه به سطح بیایند و البته در این شرایط هم به صورت گله ای حرکت نمی کنند که تعداد زیادی از آنها در یک تور گرفتار شوند؛ بنابراین امکان ندارد این ماهی ها به شیوه پرساین صید شوند، چون صید پرساین فقط برای ماهی هایی انجام می شود که در سطح دریا هستند.

وی در ادامه تاکید کرد: بنابراین وقتی شیلات موضوع صید پرساین را مطرح می کند، آدرس غلط می دهد؛ بخصوص با توجه به این که گربه ماهی های تلف شده در هر دو نوبت حجم بسیار زیادی هم بوده اند، امکان این که یک قایق کوچک با تور گوشگیر یا قلاب آنها را صید کرده باشد، تقریبا منتفی است و به احتمال بسیار زیاد این گربه ها به روش ترال صید شده اند.

به هیچ وجه خبری از پرساین نبوده و نیست

رضا شاهی فر، مدیرعامل پیشین دفتر حفظ و بهسازی منابع دریایی سازمان شیلات نیز احتمال صید شدن گربه ماهی های تلف شده در خط ساحلی بندر جاسک را نیز منتفی ندانست و گفت: گربه ماهی یک گونه دریایی کف زی است و بیشتر لابه لای گودال های موجود در بستر دریا زندگی می کند، بنابراین صید آن به شیوه پرساین محتمل نیست، بلکه می تواند با استفاده از تورهایی صید شده باشد که تا کف دریا پایین می رود.

وی افزود: بنابراین با توجه به این که گربه ماهی هم در نزدیکی ساحل یافت می شود و هم در دل دریا، با توجه به عمق دریا شیوه صید آن می تواند متفاوت باشد؛ به نحوی که در مناطقی که عمق دریا زیر 10 متر است، گربه ماهی را می توان به روش پهن کردن تورهای گوشگیر در کف هم صید کرد، اما اگر گربه ماهی ها در عمق دریا باشند، روش محتمل صید آنها می تواند ترال باشد.

احتمال تداوم تخلف ترال در چند نوبت توسط یک کشتی بزرگ

نکته دیگری که در این ماجرا بسیار ابهام آمیز است، این است که طبق اظهارات مسئولان محیط زیست استان هرمزگان در فاصله دو هفته، یک بار 10 تن و یک بار 15 تن گربه ماهی در خط ساحلی بندر جاسک یافت شده اند.

اما فاطمی به عنوان یک کارشناس محیط زیست دریایی که سال ها در بنادر جنوب کشور روی گونه های مختلف آبزی پژوهش کرده، معقتد است که اساسا یک تور ترال نمی تواند در یک نوبت چندین تن گربه ماهی را صید کند و به احتمال زیاد گربه ماهی های کشف شده در بندر جاسک در چند نوبت به روش ترال صید شده اند.

وی در این باره توضیح داد: با توجه به این که گربه ماهی ها عمدتا در گودال یا سایر نقاط بستر دریا زندگی می کنند و به صورت گله ای نیز حرکت نمی کنند، در هر نوبت صید ترال ممکن است فقط 50 تا 100 عدد گربه ماهی در تور گرفتار شوند و حتی اگر صیادان بخواهند آن را رها کنند، همین تعداد باید به ساحل بیاید.

این کارشناس محیط زیست دریایی تصریح کرد: اما اکنون ما در دو نوبت مشاهده کردیم که مجموعا 25 تن گربه ماهی به خط ساحلی آمده است و این مساله نشان می دهد که احتمالا تمام این گربه ماهی ها متعلق به محموله یک کشتی بزرگ بوده اند که در چند نوبت صید شده اند.

احتمال بالای دور زدن مصوبه مجلس درباره ممنوعیت صید ترال

نکته اساسی دیگر این است که براساس مصوبه فراکسیون محیط زیست، از آذر امسال هر گونه تردد کشتی های ترال در آب های جنوب کشور تا دو سال به طور کامل ممنوع است و مدیرکل شیلات هرمزگان نیز در مصاحبه اخیر خود با رکنا تاکید کرد که شیلات سفت و سخت این مصوبه را اجرا می کند و نزدیک پنج ماه است که هیچ گونه صید ترالی در آب های سرزمینی ایران در خلیج فارس و دریای عمان انجام نشده است.

بنابراین در صورت صحیح بودن این احتمال که تمام گربه ماهی هایی که در دو هفته اخیر لاشه آنها در بندر جاسک کشف شده، همگی متعلق به یک محموله است، دو فرضیه پیش می آید، یکی این که یک کشتی ترال در دوران ممنوعیت صید ترال این گربه ماهی ها را در چند نوبت صید کرده است و دوم این که این محموله در چند مرتبه و در ایام پیش از ممنوعیت صید شده و تا این لحظه در سردخانه یک کشتی ترال بوده است.

فاطمی ضمن تایید احتمال رخ دادن هر دو سناریو اظهار داشت: در هر دو حالت، علت رها شدن گربه ماهی ها توسط صیادان در دریای عمان این بوده که صاحبان این محموله به دلیلی که بر ما پوشیده است، نتوانسته اند محموله خود را بفروشند و اکنون بخش ، بخش ،گربه هایی را که صید کرده اند، رها می کنند.

وی با بیان این که چینی ها خریداران پر و پا قرص گربه ماهی از صیادان ایرانی هستند، ادامه داد: علاوه بر این، در سردخانه های کشتی های ترال می توان تا شش ماه از انواع ماهی ها نگهداری کرد، بنابراین این احتمال هم ممکن است که با توجه به ممنوعیت صید ترال، چون این کشتی ها نمی توانند به دریا بروند و مجددا ماهی های با ارزش دیگری صید کنند و به هر دلیلی هم کسی خریدار این این محموله شان نبوده است، آن را در دریا رها کرده باشند.

ترس صاحبان محموله گربه ماهی از بازگشت به خشکی

گربه ماهی ها گونه هایی هستند که صرف نظر از مصرف خوراکی محدود توسط اهل سنت، در ایران بیشتر به برای استفاده در تولید پودر ماهی از آنها استفاده می شود و در غیر این دو حالت، این گونه آبزی بیشتر یک گونه صادراتی محسوب می شود.

فاطمی ضمن اشاره به همین مساله تصریح کرد: اگر تمام این گربه ماهی ها طبق سرنخ‌های موجود تماما متعلق به یک محموله بوده باشند، به نظر می رسد یا صاحبان این محموله از نظر هزینه حمل و نقل برایشان صرف نمی کرده است که آن را به ساحل بیاورند یا چون حجم گربه ماهی موجود در محموله شان به حدی زیاد بوده که در صورت آمدن به ساحل با جریمه مواجه می شدند، ترجیح دادند که اصلا به ساحل برنگردند؛ چون صید هدف گربه ماهی غیرقانونی است و این حجم از گربه ماهی، گمانه زنی ها درباره صید هدف این گونه توسط صیادان را تقویت می کند.

نکته دیگری که این کارشناس محیط زیست دریایی به آن اشاره می کند، این است که بعد از ابلاغ ممنوعیت صید ترال، بسیاری از کشتی های ترال به ساحل برنگشته اند و در فاصله چند مایلی خط ساحلی داخل دریا لنگر انداخته اند، اما فعلا اجازه صید یا حرکت را ندارند؛ بخصوص که به گفته فاطمی، در اسکله های منطقه جاسک فضای کافی وجود ندارد تا همه کشتی های ترال به خشکی برگردند.

وی با اشاره به همین نکته توضیح داد: بنابراین در مجموع دو احتمال درباره رها شدن این محموله وجود دارد، یکی این که کشتی ترالی که این گربه ماهی ها را صید کرده است، چون در دریا لنگر انداخته، دیگر به ساحل بازنگشته است و چون را نتوانسته است محموله اش را بفروشد، آن را در همان دریا رها کرده، دومین حالت هم این است که چون این کشتی شیوه صید یا محموله اش غیرقانونی بوده و خریداری برای آن پیدا نشده، ترجیح داده است که اصلا به خشکی بازنگردد و گربه ماهی ها را به دل دریا بریزد.

آزمایش لاشه گربه ماهی ها راز ماجرا را فاش می کند

نکته اساسی دیگر این است که با آزمایش لاشه گربه ماهی های تلف شده می توان به این مساله پی برد که این گربه ماهی ها دقیقا چه زمانی صید شده اند و صید آنها به شیوه ای بوده و در چه فاصله ای از ساحل رها شده اند. فاطمی ضمن تاکید روی همین نکته گفت که مهترین روش برای این که علت مرگ این گربه ماهی ها مشخص شود، این است که گوشت آنها آزمایش شود تا معلوم شود که آیا این گربه ماهی ها چند ماه منجمد بوده اند یا خیر؛ چون به گفته این کارشناس محیط زیست دریایی، در صورتی که مشخص شود مرگ این گربه ماهی ها مربوط به زمان پیش از ممنوعیت صید ترال است، احتمال بروز تخلف در این حادثه منتفی می شود.

فاطمی انجام این آزمایش ها را وظیفه سازمان شیلات دانست و تصریح کرد: من معتقدم که سازمان شیلات همه این مسائل را می داند و نیروهای این سازمان با توجه به اشرافی که بر مسائل دارند، اگر موضوع را به درستی پیگیری کنند و گوشت گربه ماهی های تلف شده را تحت آزمایش قرار دهد، می توانند متوجه شوند که موضوع از چه قرار بوده است؛ چون بسیار عجیب است که تلف شدن گربه ماهی ها در فاصله کمتر از دو هفته، آن هم با حجم بیشتری تکرار شود.

شیلات: بلد نیستیم آزمایش کنیم!

با توجه به این که تا اینجا همه فرضیه های مربوط به مرگ این گربه ماهی ها به فعالیت های صیادی بازمی‌گردد و شیلات نیز وظیفه دارد به عنوان متولی امر صید در دریاهای کشور، علت دقیق تکرار حادثه تلف شدن حجم زیادی از گربه ماهی ها را با انجام آزمایش روی لاشه های کشف شده یا سایر روش های علمی مشخص کند، برای یافتن پاسخی دقیق در این زمینه به سراغ رئیس سازمان شیلات ایران رفتیم.

نبی الله خون میرزایی نیز در پاسخ به سوال رکنا پیرامون علت مرگ این گربه ماهی ها گفت: این موضوع را فقط باید مسئولان استانی شیلات پاسخ بدهند و نظر من، همان نقطه نظراتی است که مدیرکل شیلات هرمزگان پیش از این عنوان کرده است.

بعد از شنیدن این پاسخ، این نکته را با رئیس سازمان شیلات در میان گذاشتیم که کارشناسان محیط زیست و حوزه شیلات صحبت های پیشین مدیرکل شیلات هرمزگان درباره صید شدن این ماهی ها به روش پرساین را رد کرده اند. خون میرزایی نیز در ادامه این طور به ما پاسخ داد: مدیران شیلات هرمزگان و کارشناسان این اداره کل حتما از جزئیات فنی این موضوع از جمله شیوه صید خبر دارند و آنها باید نسبت به این مساله پاسخگو باشند.

رئیس سازمان شیلات ایران که از قضا خود یک دامپزشک است، وقتی با این سوال رکنا مواجه شد که چرا شیلات برای مشخص شدن نحوه مرگ این گربه ماهی ها و زمان مرگ آنها، لاشه های این جانوران را تحت آزمایش قرار نمی دهد، پاسخ داد: این کار وظیفه شیلات نیست و ما به لحاظ تخصصی بلد نیستیم که این آزمایش ها را انجام دهیم، بلکه نیروهای سازمان دامپزشکی باید این آزمایش ها را انجام دهند.

خون میرزایی همچنین درباره شائبه صید شدن گربه ماهی های تلف شده به شیوه ترال با توجه به حجم بالای لاشه های کشف شده، تکرار این ماجرا و البته موضوع زیست گربه ماهی ها در بستر دریا نیز این طور پاسخ داد: این مساله را هم آقای دریایی (مدیرکل شیلات هرمزگان) باید پاسخگو باشند، چون ایشان دقیق تر می توانند به این موضوعات پاسخ بدهند.

لازم به ذکر است که رکنا  تلاش کرد که با عبدالرسول دریایی، مدیرکل شیلات هرمزگان ارتباط برقرار کند و تمام ابهامات موجود در این زمینه را بار دیگر از ایشان جویا شود، اما آقای دریایی به دلیل برخی مشکلات شخصی نتوانستند امروز پاسخگوی سوالات ما باشند.

البته مدیرکل محیط زیست استان هرمزگان تاکید کرده است که تا کنون کارشناسان محیط زیست استان نمونه برداری های اولیه را انجام داده اند و یک گروه تحقیقاتی مشترک با کارشناسان پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس نیز تشکیل شده و از سازمان محیط نیز درخواست شده است که کارشناسانی از تهران برای بررسی علت این مساله اعزام شوند.

در هر صورت، رکنا همچنان پیگیر این مساله خواهد بود و ضمن تلاش برای اخذ پاسخ مقتضی از سوی مسئولان اداره کل شیلات استان هرمزگان، منتظر جواب بررسی های تیم کارشناسی سازمان محیط زیست می ماند تا مشخص شود که علت تکرار این فاجعه تلخ زیست محیطی در آب های جنوبی کشور چیست. آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.