زندگی آکواریومی کسب‌وکار اینفلوئنسرها

به گزارش گروه اجتماعی رکنا به نقل از مهر، یکی از متداول‌ترین انواع این نوع بازاریابی با نام اینفلوئنسرمارکتینگ گره خورده است. بازاری که گردش آن دو سو دارد: کسب‌وکارها و چهرهای شناخته‌شده شبکه‌های اجتماعی. امروز اینستاگرام Instagram و تلگرام Telegram در بین مردم ایران به رسانه‌هایی تاثیرگذار و قدرتمند تبدیل شده‌اند. به طوری که گاه تبلیغ در این مدیوم بیشتر از تبلیغات معمول در سایر رسانه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد.

اینفلوئنسرمارکتینگ دقیقا از همین پتانسیل استفاده می‌کند. در این بازار، تبلیغات به طور غیرمستقیم از طریق چهره‌های پرطرفدار و در اصطلاح تاثیرگذار شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود. مخاطب این تبلیغات (گاه بدون آنکه متوجه شود در مواجهه با یک تبلیغ قرار گرفته است) تحت تاثیر متن یا عکسی که می‌بیند قرار ‌می‌گیرد.

به این ترتیب دور از ذهن نیست اگر بگوییم که این روزها اینفلوئنسرها یکی از اصلی‌ترین اهرم‌های پنهان افزایش مصرف‌گرایی در ایران هستند. چهره‌های اصلی این بازار Store از افرادی تشکیل شده است که علت تاثیرگذاری‌شان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. چهره‌های تاثیرگذار بازار اینفلوئنسری در ایران لزوما از افراد شناخته‌شده فرهنگ، هنر، ورزش Sport و یا سیاست نیستند، اغلب افراد معمولی‌ای هستند که هر یک به طریقی موفق شدند سکان یک صفحه پرمخاطب را در دست بگیرند.

صرف نظر از حواشی زیادی که درباره خرید و فروش فالوئر وجود دارد، فرض را بر این می‌گیریم که اینفلوئنسرها با دو ابزار در اختیار خود، یعنی متن و عکس، موفق به جذب مخاطبان پرشمار شده‌اند. در این صورت باید بگوییم که محتوای متن و عکس پست‌های این افراد (که در دو ژانر کلی طنز و سبک زندگی طبقه‌بندی می‌شوند) بیشترین گیرایی را برای کاربران شبکه‌های اجتماعی دارند. اینفلوئنسرها خود برخواسته از فرهنگ مصرفی هستند و با ابزار و مدیومی که در اختیار دارند در جایگاه مروج‌های اصلی این فرهنگ قرار می‌گیرند. زندگی در مدیوم اینفلوئنسری رنگارنگ و جذاب است و دغدغه‌های آن به سطحی‌ترین وضعیت ممکن می‌رسد.

مخاطبان این افراد به نوعی تماشاگران یک زندگی آکواریومی هستند و زندگی تزئینی از پشت شیشه‌های این آکواریوم را به واقعیت‌ بیرونی جامعه خود ترجیح می‌دهند. گویی که نظارت یک زندگی بدون دغدغه، این افراد را از اضطراب‌های دنیای امروز دور می‌کند و همین تسکین لحظه‌ای باعث می‌شود که مخاطب در ناخودآگاه خود هر آنچه را می‌بیند به سادگی و بی چون و چرا بپذیرد.

نقد ممنوع

مارکت اینفلوئنسرها این روزها از چنان رونقی برخوردار شده است که در انتهای هفته گذشته یک پلتفرم اختصاصی به نام تگ‌استار برای ارتباط بین کسب‌وکارها و اینفلوئنسرها افتتاح شد. این افتتاحیه با حضور رامبد جوان و حمایت چند کسب‌وکار پرطرفدار این روزها، از جمله اسنپ، الی‌گشت، آی‌هوم، آپارات، باغ کتاب تهران، دیجی‌استایل و هف‌هشتاد، در باغ کتاب تهران برگزار شد.

آنچه در گردهمایی آخرین چهارشنبه از دی‌ماه امسال گذشت، بازیگران کوچک و بزرگ اینفلوئنسرمارکتینگ را در مسیر جدیدی قرار می‌دهد. مسیری که ابهامات زیادی درباره چگونگی آن مطرح است. ابهام نخست درباره افرادی است که از بین اینفلوئنسرها حاضر به شرکت در این مراسم شدند و اینکه چرا برخی در این رویداد غایب بودند. آیا قرار است تگ‌استار واسط چهره‌های حاضر در «اولین گردهمایی اینفلوئنسرهای ایران» با کسب‌وکارها شود؟

سوال بعدی این است که افراد حاضر در این گردهمایی تا چه حد توانایی متاثر ساختن بازار را در جهت رونق کسب‌وکارها دارند و آیا برندهای مطرح داخلی برای تبلیغات خود به سراغ آنها خواهند رفت و یا حیطه کاری‌شان در سطح تبلیغات اجناس وارداتی محدود می‌ماند. با توجه به آنکه نام چندین برند مطرح در بین حامیان مراسم «اولین گردهمایی اینفلوئنسرهای ایران» به چشم می‌خورد، مدیران بازاریابی این کسب‌وکارها بهترین افرادی هستند که می‌توانند به این سوالات پاسخ دهند.

راشا شیدماهر، مدیر ارشد بازاریابی اسنپ که یکی از حامیان اصلی اولین گردهمایی اینفلوئنسرهای ایران بود، صحبت‌های شنیدنی‌ای در این باره دارد، صحبت‌هایی که بوی نارضایتی می‌دهد و به همین دلیل حاضر به شرکت در این رویداد نشده است. شیدماهر در پاسخ به اینکه چرا اسنپ حامی این رویداد شد و آیا قصد حمایت و همکاری با اینفلوئنسرها را دارد می‌گوید: «اسنپ اسپانسر نخستین گردهمایی اینفلوئنسرهای ایران شد تا بتواند به عنوان منتقد در این رویداد حاضر شود. همچنین قرار بر این بود که اینفلوئنسرهای واقعی گرد هم جمع شوند. اما در نهایت شاهد دورهمی اینفلوئنسرنماها بودیم. اگر از قبل مشخص بود که قرار است چه افرادی در این گردهمایی شرکت کنند به هیچ وجه حامی این رویداد نمی‌شدیم.»

وی افزود: «از نظر من آسیبی جدی در جامعه اینفلوئنسری ایران وجود دارد. چراکه تعداد زیادی از کسانی که امروز به عنوان چهره‌های تاثیرگذار خطاب می‌شوند بدون صفحاتشان در شبکه‌های اجتماعی هیچ هویتی از خود ندارند و علت تاثیرگذار خواندنشان به هیچ عنوان مشخص نیست. بخش عمده‌ای از این افراد در نتیجه توجه بیش از حد کسب‌وکارهای مختلف بزرگ شدند و امروز در مسیری قرار گرفتند که می‌توانند روی مخاطبان شبکه‌های اجتماعی تاثیر کاذب بگذارند. ما در ایران الگوهای باارزشی همچون جهان‌پهلوان تختی و ریزعلی خواجوی را داشتیم. چرا باید فضایی به وجود آید که افرادی پوچ و بی‌هویت به درجه تاثیرگذاری بر مردم نائل شوند و افرادی که زحمت می‌کشند و نان حلال درمی‌آورند و کارآفرین هستند به حاشیه رانده شوند. ترویج زندگی به سبک اینفلوئنسرهایی که در اینستاگرام باب شده است آن هم در جامعه‌ای که اغلب مردم درگیر مشکلات معیشتی هستند کار درستی نیست.»

مدیر ارشد بازاریابی اسنپ در ادامه می‌افزاید: «در کجای دنیا شاهد بودید که یک اینفلوئنسر در بخشی از کار خود اقدام به کوبیدن یک برند کند؟ اینفلوئنسرهای بزرگ دنیا مثل مسی، بکهام و رونالدو Ronaldo اغلب سعی می‌کنند در برابر برندها بی‌طرف باشند و از سواری روی موج منفی پرهیز کنند. این افراد خط و مشی کارهای تبلیغاتی‌شان مشخص است و این خط و مشی به صورت کاملا حرفه‌ای توسط چندین مدیر برنامه‌ریزی متخصص تعیین می‌شود. در عین حال سعی می‌کنند مروج کارها و رفتارهای خوب در بین مردم باشند.»

وی اضافه کرد: «من قصد داشتم در رویداد تگ‌استار درباره اینفلوئنسرهای واقعی و تمایز آن از اینفلوئنسرهای فیک صحبت کنم، اما متاسفانه تیم اجرایی این رویداد شب قبل از برگزاری آن تماس گرفتند و گفتند که امکان بیان نقد و نظر نیست و ممکن است با بیان این مسائل به اینفلوئنسرها بربخورد و سالن را ترک کنند. به همین دلیل هم هیچ نماینده‌ای از اسنپ در این رویداد حاضر نشد. با وجود آنکه می‌دانیم رویکرد تیم بازاریابی اسنپ در مواجهه با اینفلوئنسرنماها منجر به ادامه جوسازی‌های منفی این افراد علیه اسنپ می‌شود، از جریان فعلی حمایت نخواهیم کرد.»

قهرمانان مجازی دنیای تبلیغات

به نظر می‌رسد سازوکار اقتصاد ایران این روزها در حداقل فعالیت تولیدکنندگان و حداکثر مصرف‌ مشتریان به سر می‌برد. نظریه‌پردازان اقتصادی همواره بین افزایش مصرف‌گرایی و توسعه‌نیافتگی اقتصادی ارتباطی تنگاتنگ قائل شدند. بنابراین یکی از دلایل اصلی افزایش مصرف‌گرایی به کاهش فعالیت‌های تولیدی و اغنای بازار از کالاهای وارداتی برمی‌گردد.

در این وضعیت فردی که شاید می‌توانست در شرایط سالم اقتصادی در جایگاه تولیدکننده قرار بگیرد، به مقام مصرف‌کننده تنزل پیدا می‌کند و اینفلوئنسرها به قهرمانان مجازی دنیای تبلیغات تبدیل می‌شوند.