گزارش صندوق بین المللی پول از پتانسیل بالای ایران در حوزه بهره گیری از هوش مصنوعی

به گزارش رکنا، امیرعباس محمدی کوشکی سرپرست تیم ملی اختراعات ونوآوری ایران و کارشناس کمیته نوآوری سازمان ملل متحد در گفت وگو با ایسنا، با تحلیل و برسی تأثیر هوش مصنوعی بر ایران و جهان در بازار کار ومشاغل، گفت: هوش مصنوعی به‌عنوان یک فناوری تحول‌آفرین در حال تغییر ساختار اقتصاد جهانی است؛ چرا که این فناوری با افزایش بهره‌وری، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و جایگزینی مشاغل سنتی، تأثیرات عمیقی بر بازار کار در سطح جهان گذاشته است.

وی افزود: گزارش صندوق بین‌المللی پول با عنوان «هوش مصنوعی و آینده کار» به بررسی این تأثیرات پرداخته و تحلیل جامعی از فرصت‌ها و چالش‌های این فناوری برای کشورهای مختلف ارائه داده و در آن جایگاه ایران در میان کشورهای نوظهور نیز بررسی شده است.

به گفته وی، ایران با جمعیت و اقتصادی که در گروه بازارهای نوظهور قرار می‌گیرد، در مسیر پذیرش فناوری‌های پیشرفته قرار دارد و داده‌های این گزارش نشان می‌دهد که ایران در دسته‌بندی اقتصادهای بازار نوظهور (EM) قرار گرفته است

و اقتصادهای نوظهور به طور میانگین نرخ رشد سالانه ۳.۵ درصدی را تجربه کرده‌اند، که بخشی از آن با پذیرش فناوری‌های جدید، از جمله هوش مصنوعی، مرتبط است

محمدی با اشاره به جزئیات گزارش صندوق بین المللی پول اظهار کرد: گزارش صندوق بین‌المللی پول شامل داده‌های کلیدی در مورد تأثیر هوش مصنوعی بر اقتصادها و بازار کار است که شامل موارد ذیل است:

شاخص آمادگی دیجیتال (AI Readiness Index)

•میانگین امتیاز اقتصادهای نوظهور: ۵۲ از ۱۰۰

• امتیاز تخمینی ایران (بر اساس زیرساخت‌ها): ۴۸ از ۱۰۰.

اتکای بازار کار به فناوری‌های جدید

• ۲۵ درصد از مشاغل موجود در ایران در معرض اتوماسیون و جایگزینی با هوش مصنوعی قرار دارند

• پیش‌بینی ایجاد ۲ میلیون شغل جدید تا سال ۲۰۳۰ در حوزه فناوری اطلاعات، کشاورزی هوشمند، و انرژی

سرمایه‌گذاری کشورهای نوظهور در هوش مصنوعی

• میانگین سرمایه‌گذاری در فناوری هوش مصنوعی: ۵ درصد تولید ناخالص داخلی (GDP)

•تخمین صندوق برای ایران: نیاز به سرمایه‌گذاری حداقل ۱۰ میلیارد دلار در زیرساخت‌های دیجیتال تا سال ۲۰۳۵.

وی خاطر نشان کرد: هوش مصنوعی در بازار کار جهانی بر اساس داده‌های این گزارش، تقریباً ۶۰ درصد از مشاغل در کشورهای پیشرفته در معرض تأثیر هوش مصنوعی قرار دارند. این تأثیر عمدتاً بر مشاغلی با وظایف تکراری و یدی مشاهده می‌شود، در حالی که مشاغل با مهارت بالا مانند تحلیل داده و مدیریت سیستم‌ها از این فناوری بهره‌مند می‌شوند. در کشورهای نوظهور، حدود ۴۰ درصد از مشاغل تحت تأثیر قرار می‌گیرند و تأثیرات هوش مصنوعی در این کشورها به دلیل محدودیت‌های زیرساختی و مهارتی، با سرعت کمتری نمایان می‌شود.

این کارشناس کمیته نوآوری سازمان ملل متحد، نابرابری دیجیتال را از پیامدهای مهم این فناوری دانست و اضافه کرد: کشورهای پیشرفته با زیرساخت‌های قوی‌تر و نیروی کار ماهر، آمادگی بیشتری برای بهره‌برداری از مزایای هوش مصنوعی دارند. این در حالی است که کشورهای در حال توسعه، به‌ویژه در مناطق محروم، با نابرابری در دسترسی به فناوری مواجه‌اند.

به گفته وی، بر اساس این گزارش جهانی پیش‌بینی می‌شود هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۵، باعث ایجاد ۹۷ میلیون شغل جدید در سطح جهان شود. بااین‌حال، ۸۵ میلیون شغل نیز ممکن است به دلیل اتوماسیون از بین برود.

ایران و هوش مصنوعی

سرپرست تیم اختراعات و نوآوری ایران با تاکید بر اینکه ایران، به‌عنوان یک اقتصاد نوظهور، پتانسیل بالایی برای بهره‌گیری از هوش مصنوعی دارد، خاطرنشان کرد: با این‌حال، چالش‌هایی مانند نابرابری دیجیتال، کمبود مهارت‌های پیشرفته نیروی کار و ضعف در زیرساخت‌ها و قوانین مرتبط، مانع بهره‌برداری کامل از این فناوری شده است.

وی با اشاره به فرصت ها و چالش های هوش مصنوعی در ایران گفت: در صنعت نفت و گاز، هوش مصنوعی می‌تواند هزینه‌های تولید را تا ۱۵ درصد کاهش داده و بهره‌وری را تا ۲۰ درصد افزایش دهد. کشاورزی هوشمند نیز می‌تواند بهره‌وری محصولات را تا ۳۰ درصد افزایش داده و منابع آبی را بهینه کند.همچنین، توسعه فناوری اطلاعات در ایران می‌تواند تا سال ۲۰۳۰، دو میلیون شغل جدید ایجاد کند. این فرصت‌ها در حوزه‌هایی مانند تحلیل داده، برنامه‌نویسی، و امنیت سایبری بیشترین تأثیر را خواهند داشت.

وی ادامه داد: در زمینه چالش‌ها نیز بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، ۲۱ درصد جمعیت ایران همچنان به اینترنت پرسرعت دسترسی ندارند. این نابرابری دیجیتال به‌ویژه در مناطق روستایی و محروم شدیدتر است. همچنین، تنها ۳۰ درصد از نیروی کار ایران دارای مهارت‌های پیشرفته دیجیتال هستند. نبود چارچوب‌های قانونی مناسب برای مدیریت تأثیرات اجتماعی هوش مصنوعی نیز از چالش‌های مهم است.

راهکارها برای بهره‌برداری بهتر از هوش مصنوعی در ایران

محمدی افزود: صندوق بین‌المللی پول پیشنهاد می‌کند که ایران برای بهره‌برداری بهینه از هوش مصنوعی، در سه حوزه کلیدی اقدام کند که به این شرح است:

۱. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های دیجیتال:افزایش پوشش اینترنت پرسرعت، به‌ویژه در مناطق محروم، و توسعه شبکه‌های ارتباطی از نیازهای اصلی کشور است.

۲. آموزش نیروی کار:برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی برای تقویت مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی، امنیت سایبری، و تحلیل داده از دیگر اولویت‌هاست.

۳. تدوین چارچوب‌های قانونی و حمایتی:ایجاد قوانین جامع برای حفاظت از حقوق دیجیتال و تنظیم بازار کار در مواجهه با تأثیرات اجتماعی و اقتصادی هوش مصنوعی ضروری است.

وی تاکید کرد: هوش مصنوعی می‌تواند به‌عنوان یک نیروی محرک قوی در رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی ایران عمل کند. این فناوری با افزایش بهره‌وری و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، امکان ارتقای جایگاه ایران در میان کشورهای نوظهور را فراهم می‌کند. بااین‌حال، برای استفاده کامل از این پتانسیل، باید به چالش‌هایی مانند نابرابری دیجیتال و ضعف زیرساخت‌ها توجه ویژه داشت. سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی کار و تدوین سیاست‌های هوشمندانه، کلید موفقیت در این مسیر خواهد بود.