فیک نیوز چیست؟ + اینفوگرافیک

به گزارش رکنا، طی 2 دهه‌ی گذشته، اخبار، مقالات و سخنان بسیاری درباره‌ی رسانه‌ها و تاثیرات ژرف آن‌ها در برهه‌های خاص خوانده و شنیده‌ایم. در این راستا با واژگان جدید و متفاوتی همچون "جنگ نرم"، "سواد رسانه‌ای" و... نیز به دایره‌ی اصطلاحات رسانه‌ای ما افزوده شده است که نشان از ضرورت تامل و تدبر بیش از پیش بر اخبار منتشره از سوی انواع رسانه‌ها، بالاخص رسانه‌های آنلاین (به‌دلیل سرعت در نشر خبر وامکان تکذیب فوری) دارد.

درست است! رسانه‌های آنلاین که طی سال‌های اخیر، رشد و گسترش چشم‌گیری داشته‌اند، امروزه پرچم‌دار دیگر رسانه‌ها محسوب می‌شوند. سرعت در انتشار اخبار، کوتاه‌نویسی و سهولت مخاطب در دسترسی به اخبار از مزیت‌های اصلی رسانه‌های آنلاین محسوب می‌شود. اما همین رسانه‌ها، معایبی نیز به همراه دارند که در صورت پایین بودن اطلاعات مخاطب و همچنین عدم دارا بودن "سواد رسانه‌ای" (Media Literacy) می‌تواند آسیب‌زا نیز باشد. بدان معنا که اگر فردی درباره‌ی موضوعی خاص، اطلاعات و آگاهی کافی را نداشته‌ باشد، بی‌شک توانایی تمییز خبر درست از نادرست را نداشته و به همین دلیل، در کنار بمباران خبری گسترده‌ی انوع رسانه‌ها، دلیل اصلی گرفتار شدن مخاطب در دام "اخبار کذب" به‌شمار می‌رود.

شرکت‌های بزرگی همچون "گوگل" و "فیس‌بوک"، نرم‌افزاری‌هایی را برای تشخیص اخبار جعلی راه‌اندازی کرده‌اند اما از آنجایی‌ که تشخیص این مهم، از توان نرم‌افزار خارج است، نتیجه‌ی مطلوبی حاصل نشد.

شکل‌گیری شایعه و اخبار کذب

"شایعه" یا "اخبار غیرموثق" همواره و در تمام ادوار تاریخ بشری وجود داشته و عموما، در راستای تخریب سلامت و تعادل روانی یک جامعه کاربرد داشته و امروزه، بر پیچیدگی‌ها و انواع آن افزوده شده است. در واقع، باتوجه به گسترش روش‌ها و کانال‌های ارتباطی و اطلاع‌رسانی، شاهد موج گسترده‌ای از اخبار کذب کوتاه‌مدت (انتشار تکذیبیه پس از زمانی مشخص) و بلند مدت (بدون انتشار تکذیبیه و به حالت پایان سفید) هستیم که تاثیرات چشم‌گیری بر اذهان عمومی و نوع نگرش آن‌ها به افراد خاص و رویدادهای مهم جامعه می‌گذارد.

به‌طور کلی سه عامل اصلی "فقدات اطلاعات"، "سانسور" و "سوءظن" زمینه‌ساز بروز شایعه و اخبار کذب محسوب می‌شوند. زمانی که در جامعه‌ای اطلاعات کافی و جامعی درباره‌ی موضوعی خاص وجود نداشته باشد و رسانه‌های رسمی نیز از واگو کردن حقایق امتناع کنند، در میان مردم اخباری رد و بدل می‌شود که پایه و اساس رسمی و حقیقی نداشته و همین روند، سایه‌ای از سوءظن‌ها را بر افکار عموم مردم می‌گستراند که سبب قوّت در پذیرش شایعه می‌شود.

مسئولین، دولت‌ها و افرادی با اهداف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خاص، استفاده‌های متفاوتی از اخبار غیرموثق دارند، اما هدف همگی آن‌ها؛ اِعمال خواسته و هدف مورد نظری است که از راه نامتعارف صورت می‌گیرد و به‌نوعی تحریف اذهان عمومی نامیده می‌شود.

همه چیز درباره فیک نیوز

با نگاهی اجمالی به انواع ابزار قدرت در یک دهه‌ی گذشته، درمی‌یابیم که رسانه‌ها قدرتی غیر قابل قیاس با بروزترین تجهیزات نظامی را دارد. این موضوع تا آن‌جا اهمیت پیدا کرد که بسیاری از کارشناسان ارتباطات و تحلیلگران سیاسی جنگ آمریکا و عراق را "جنگ رسانه‌ای" نامیدند چرا که این جنگ مبتنی بر اطلاعات افسران و تحلیلگران سیاسی-نظامی سازمان سیا SIA نبود، بلکه بیش از هر مهمی، براساس اخبار و اطلاعات منتشر شده از سوی غول‌های رسانه‌ای در حال پیش‌روی بود که با دفتر نخست وزیر انگلیس (تونی بلر) ارتباط داشتند! و تمام تلاش آن‌ها بر این موضوع بود که ضرورت این جنگ را به جهانیان گوشزد کنند تا همگان برای نجات مردم عراق از دست دیکتاتوری صدام در یک جبهه قرار دهند.

حدودا از همین سال‌ها بود که اخبار دروغین، اهمیتی خاص برای اِعمال قدرت پیدا کرد و استفاده از این قبیل اخبار و گزارش‌ها، سیر صعودی به خود گرفت اما با آغاز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و رقابت تنگاتنگ میان "دونالد ترامپ" و "هیلاری کلینتون" (2016)، بار دیگر شاهد افزایش چشم‌گیر اخبار جعلی (Fake News) بودیم.

نتیجه پژوهش ۱۱ ساله موسسه تکنولوژی "ماساچوست" بر روی ۱۲۶ هزار فیک‌نیوز (Fake News) منتشر شده در توییتر نشان داده که اشتیاق مردم برای باز نشر اخبار غیرموثق، 70 درصد بیشتر از اخبار واقعی است و به‌طور نسبی اخبار واقعی به ندرت توسط ۱۰۰۰ نفر به اشتراک گذاشته می‌شود، در حالی که اشتراک‌گذاری محبوب‌ترین اخبار غیرواقعی و کذب بیش از ۱۰۰ هزار بار است. باید توجه داشت، آن چیزی که کمترین ارزش را در بین مردم دارد این است که آیا خبری را که به اشتراک می‌گذارند حقیقت دارد و مستند است! آنچه برای مردم اهمیت دارد؛ رد و بدل کردن اطلاعات جذابی است که تنها دیده یا شنیده‌اند.(1)

برای جلوگیری از اشاعه‌ی خبرهای دروغین، لازم است که مهم‌ترین اخبار، با سرعتی دوچندان از سوی رسانه‌های رسمی انتشار یابند.

امروزه، روند صعودی تولید و انتشار اخبار جعلی، اختلالات گسترده‌ای را در پذیرش حقیقت و تحریف اذهان عمومی به همراه داشته است که متخصصان این حوزه را بر آن داشت تا به ارائه‌ی راهکارهای برای مقابله با اخبار جعلی و تمییز این قبیل اخبار از خبرهای واقعی بپردازند.

در این راستا، شرکت‌های بزرگی همچون "گوگل" و "فیس‌بوک" طی سال‌های اخیر، نرم‌افزاری‌هایی را برای تشخیص این اخبار راه‌اندازی کرده‌اند اما از آنجایی‌ که تشخیص این مهم، از توان ربات و نرم‌افزار خارج است، نتیجه‌ی مطلوبی حاصل نشده و ازاین‌رو، ضرورت گسترش "سواد رسانه‌ای" و "کسب اطلاعات دقیق" بیش از هر زمان دیگری ملموس و مشهود می‌شود. یعنی برای جلوگیری از اشاعه‌ی بیش‌ازپیش خبرهای دروغین، لازم است که مهم‌ترین اخبار، با سرعتی دوچندان از سوی سایت‌ها و رسانه‌های رسمی انتشار یافته و در صورت انتشار اخبار کذب، در کم‌ترین زمان و با ارائه‌ی مستندات به رد آن‌ها بپردازیم که این روند، خود مستلزم ارائه و انتشار اطلاعات دقیق، شفاف و بروز درباره‌ی مسائل روز جامعه است. اخبار 24 ساعت گذشته رکنا را از دست ندهید

منبع: تبیان