به گزارش گروه حوادث رکنا، اعتماد، باوری فردی یا باوری عمومی در میان گروهی از افراد است که فرد یا گروه دیگر تلاش‌هایی را با حسن نیت برای رفتار مطابق با تعهدات آشکار و پنهان انجام می‌دهند(کامینگ؛ 1996).

اعتماد در فضای مجازی، به دلیل ساختار متفاوت این فضا نسبت به دنیای واقعی بسیار دشوار است. در این فضا افراد با هویت مجازی، در موقعیتی مجازی، دارای مراودات متفاوتی هستند.

این فضا، آزادی‌هایی از جمله امکان انتخاب مولفه های تاثیرگذار در هویت مجازی را برای کاربرانش فراهم می کند که در برخی موارد هویت مجازی فرد با هویت حقیقی آن دارای تفاوت‌های اساسی می‌باشد. افراد به دلایل گوناگون می‌توانند جنسیت، اسم، موقعیت و خصوصیات متفاوت دیگری برای خود انتخاب کنند و روابط خود را بر اساس این مشخصات جدید در فضای مجازی آغاز کنند. برخی از افراد با نیت شیطانی و استفاده از این ویژگی با جعل هویت اقدام به کلاهبرداری و بعضا جنایت‌های گوناگون می‌کنند.

شیادان با سواستفاده از ناآگاهی مردم و عدم تسلط آنها بر مهارت‌های لازم، به بهانه‌های مختلف به اطلاعات پرداخت حساب بانکی افراد دسترسی پیدا کرده و موجودی حساب قربانیان خود را به حساب دیگری منتقل می کنند، این شیادان با مهارت بالای خود می توانند علاوه بر عموم مردم، اقشار تحصیل کرده جامعه را هم فریب داده و اطلاعات حساب بانکی آنها را بدست بیاورند. این شیادان تحت عناوین و روش‌های گوناگون با استفاده از تماس تلفنی، پیامک، شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های اینترنتی اقدام به کلاهبرداری می‌کنند.

کلاهبرداران تلفنی با جعل عنوانی فریبنده، از طریق تماس تلفنی با مالباختگان ارتباط برقرار می‌کنند و پس از جلب اعتماد، با استفاده از شگردهای روانی خاصی با تحت‌ تاثیر قرار دادن فرد مورد نظر آنها را روانه دستگاه خودپرداز (ATM) می‌کنند و پس از اجرای عملیات به ظاهر پیچیده حساب بانکی قربانی خود را خالی می‌کنند. این در حالیست که پلیس بارها به شهروندان اعلام کرده است که بابت واریز پول به حساب افراد هیچ نیازی به مراجعه حضوری صاحب آن حساب به دستگاه خودپرداز نیست.

ترفند دیگر کلاهبرداران ارسال پیامک است که معمولا در این پیامک شماره کارت عابربانک وجود دارد و تحت عناوین مختلف درخواست انتقال پول به حسابی را دارند که امکان دارد مالباخته بدون توجه به شماره ارسال کننده پیامک، اشتباها مبلغی را برای کلاهبردار واریز کنند. اگر منتظر دریافت شماره کارت یا حساب بانکی برای انتقال پول هستید قبل از انجام عملیات انتقال حتما شماره ارسال کننده پیامک را شناسایی کنید و درخواست انتقال پول از شماره‌های ناشناس را نادیده بگیرید.

در روش دیگر کلاهبرداران در شبکه‌های اجتماعی با پیشنهاد قیمت ارزان‌تر برای خدمات و کالاها سعی می کنند مالباختگان را فریب دهند و به اطلاعات حساب بانکی آنها دسترسی پیدا کنند یا در قبال دریافت پول، خدمات و کالایی ارائه نمی‌کنند. پلیس توصیه می‌کند دربرخورد با چنین تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی به هیچ عنوان به افراد ناشناس اعتماد نکنید و شهروندان برای انجام معاملات از سایت‌های خدماتی و فروشگاهی معتبر دارای "نماد اعتماد الکترونیکی" (Enamad) استفاده نمایند.

سایت‌های اینترنتی انتشار آگهی بستر دیگری برای سواستفاده مجرمان در فضای مجازی می‌باشند. برخی مجرمان از این فضا برای فروش اموال دزدی استفاده می‌کنند که حتی خرید این اموال از نظر قانون جرم تلقی شده و مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرد. از سوی دیگر بعضی اجناس آگهی شده در این سایت‌ها تقلبی بوده و ممکن است تشخیص تفاوت اجناس اصلی از تقلبی نیاز به کارشناس داشته باشد. سعی کنید از تنها حاضر شدن در این معاملات بپرهیزید و همراه خود کارشناس یا همراه داشته باشید و با هوشیاری کامل محل ملاقات را انتخاب کنید.

ریشه تمام جرایم فوق اعتماد نادرست مالباخته به کلاهبردار است. با آموزش مهارت‌های لازم در سنین کودکی و مدارس کشور و رعایت نکات ساده اما مهم می‌توان از بسیاری جرایم فضای مجازی پیشگیری کرد که موجب می‌شود از جنبه‌های مثبت این فضا بهره بیشتری برد و حجم این گونه جرایم را در جامعه کاهش داد.

* فرزاد شاه حیدری ، کارشناس فناوری اطلاعات، مرکز اطلاع رسانی فرماندهی انتظامی تهران اخبار 24 ساعت گذشته رکنا را از دست ندهید